7291? Gastronomía galega! Salvatierra e Ayuso

7291? Gastronomía galega! Salvatierra e Ayuso

    Non, non preguntes polos 7291 mortos das residencias madrileñas en pandemia. Pregunta polo impacto da gastronomía galega na presidenta madrileña.

    Coido que o anterior podería tomarse como resume informal da ¿conferencia? que Díaz Ayuso quixo dar en Ribadeo en días pasados, nos Foros de debate do Voar / Sargadelos. Foros polos que leva pasado dende hai anos unha morea de xente, 45 persoas ben coñecidas dende Calvo Sotelo a Isaac Díaz Pardo, e que polo de agora remata con Isabel Díaz Ayuso. Con ela e con José Ángel Salvatierra Rico. Salvatierra non estaba no cartel, non estaba na mesa, pero fixo a intervención necesaria, a máis longa e contestada na quenda de preguntas, e coido que o seu nome debe quedar asociado a esa charla do 14 de febreiro (San Valentín, patrón do amor e ben contraposto ó tema debatido).

    Vaiamos cara ó final da charla, que polo momento se pode ver en Youtube (“X FOROS DE DEBATE : Doña ISABEL DÍAZ AYUSO”). A pregunta preparada polo presentador como remate da sesión era sesuda, para deixar bo sabor de boca á presidenta e á concorrencia: ‘Que le gusta más a Isabel Díaz Ayuso, el lacón con grelos, el pulpo á feira, el marisco o la tortilla de Betanzos?’ A pregunta pódese escoitar aló polo 1:14:30 do vídeo, e hai que tomala como un intento de remate distendido, intranscendente, dunha charla de media hora e unha quenda de preguntas de tres cuartos, quizais alongada un pouco máis para que non quedara mal sabor de boca pola pregunta do protagonista da noite, Salvatierra.

    E imos agora con el. No minuto 55:50 do vídeo comeza a súa pregunta. Aconsello, de querer vela, facelo no vídeo completo e non en algún dos cortes e montaxes que tentan aproveitar a pregunta de xeito combativo. Aconsélloo por varias razóns. A primeira, porque nese vídeo non está retocada, é unha ‘fonte primaria’ sen mediatizar, e polo tanto vese mellor o que pasou. Aconsélloo tamén porque alí se ve o ambiente seareiro que fixo que as cadeiras estiveran ocupadas ben antes do comezo da sesión por afíns políticos da presidenta madrileña, pasando a ser case unha falla organizativa que Salvatierra chegara a estar de pé ó fondo da sala. Aconsélloo para ser conscientes da dificultade de facer unha pregunta desenvolta dun xeito lóxico nesas circunstancias. Non, non digo que sexa un modelo lóxico ou discursivo, por outra banda difícil de manter no ambiente que se palpa, senón máis ben unha pregunta cualificable de normal, iso si, documentada, e ó tempo, valente. A pregunta, sobre os 7291 mortos nas residencias madrileñas, e a resposta, sobre a ‘trufa de intencións políticas’ nunha charla con tema político, sobre a mentira (a pesar de que esa cifra que non acepta, 7291, saíu do gabinete que preside Ayuso) ou a descualificación (dunha persoa que só coñece por unha única pregunta que fixo) como dixen, coido que é ben escoitalas no vídeo máis que facer un resume, e por iso aquí paro.

    Cunha excepción, porque para remate, gustaríame reproducir as últimas verbas de Salvatierra: ‘En recuerdo de los mayores y para que esto no vuelva a ocurrir’.

    O vídeo: https://youtu.be/LdYVjzqTaCQ?t=3330

 

 

Daquel San Cibrán mariñeiro a un pobo industrial. Pablo Mosquera

Daquel San Cibrán mariñeiro a un pobo industrial

Aquela xente tiña escoitado falar dun porto cantábrico no norte de Galicia, cando na Meseta comían peixe conxelado e crían que A Coruña e Pontevedra eran as únicas provincias galegas con mar, ás veces atrevíanse a ir ata o inmortal Mondoñedo, que Álvaro Cunqueiro describiu en marabillosas fábulas. Sen sabelo, aqueles exquisitos percebes viñan dos Farillós, illas batidas pola forza das mareas e iluminadas dende o solpor pola luz dun faro, dende unha atalaia baleeira que comezou a sinalizar o porto en 1864, ata os veleiros cuxa actividade costeira marcaba a fábrica de Sargadelos.

Levaban paseando pola Muralla Romana de Lugo, admirando a Praza de Santa María entre o Pazo Episcopal e unha das entradas da súa Catedral onde o Santísimo estaba exposto día e noite por privilexio eclesiástico dende o século XV. E así para os cristiáns, Lugo era a cidade do Sacramento no primitivo Camiño de Compostela.

San Cibrán e Burela foron os dous portos do concello de Cervo. O primeiro foi un concello entre 1831 e 1840. O segundo foi unha parroquia do Concello de Noís, logo en 1840 do Concello de Cervo. Finalmente en 1998 conseguiu separarse e consolidarse como Concello. Mentres o porto de Burela foi medrando grazas á súa vocación mariñeira, o porto de San Cibrán vai en declive dende 1980 pola presenza de Alúmina Aluminio, que tamén conta cun porto propio entre as parroquias de Santa María de Lieiro e Morás. Curiosidade!. San Cibrán pasa a ser San Cibrao, e o porto de ALCOA o de San Ciprián. Alguén me explica isto?

Son varias as etapas que sitúan a San Cibrán nas cartas náuticas, mapas portuarios e direccións de navegación. Un Castro Mariño Celta visitado por pobos mariñeros e onde os normandos no século IX ensinaron aos habitantes desa Illa, hoxe Atalaia, que as baleas pequenas son comestibles e accesibles desde barcos de coiro, e así a presenza de ósos do mamífero no concheiro.

Dende o século XII ata o XVIII a caza da balea foi o surxidoiro máis antigo de Galicia, sendo San Cibrán o centro de disputas cos vascos e coa Igrexa. Dende a praia da Concha e preto da illa máis destacada, os arrastreiros saen ao mar cando o vixía acende unha fogueira tras avistar o paso dos mamíferos, que logo serán descuartizados no Cabalo -Cubelas- No século XVIII, San Cibrán será o porto das Reais Fábricas de Sargadelos -que contará hoxe como praza de Os Campos-, con camiño de peaxe a Sargadelos e alfándega dende 1850. No século XX e tras o temporal do verán de 1961 co Decreto de decembro -plan renovador-, créase unha flota atuneira que daba traballo en terra e no mar, e cuxos ingresos -quiñones- melloraron exponencialmente a calidade de vida en todas as parroquias de Cervo.

Hoxe o meu querido porto é un pobo industrial que case vive de costas ao mar. Mirando o fume que saía das chemineas de Alcoa. Protestando contra ese po vermello que o invade todo. Desaparición de case todo o comercio. Substitución da arquitectura tradicional cántabro-mariñeira por edificios de cemento e cristal cuxos veciños non teñen nada que ver coa nosa cultura e aos que tamén lles costaría explicar como lles deron a licenza de obra a escasos cincuenta metros do mar.

Moita xente descoñece a orixe da piscifactoría, nin as ruínas da salgadura, e seguramente non as canteiras da ribeira nin a historia dos apelidos da estirpe merineira -Pillado, Rubiños, Fra, Pernas, Coldeira, Díaz, Mosquera, Correa,- nun fermoso recuncho que se levantaba de madrugada co son do corno do mar. Hoxe, as quendas e os xestores substituíron as mareas, os patróns costeiros e pesqueiros e costeiros.

Pablo Mosquera Mata

 

 

Unha viaxe por Ribadeo

    Onte foi a inauguración da nova exposición de pirogravados de Antonio Martínez ('Pimpelo'), neste caso, adicada a vistas diversas de Ribadeo. 46 pirogravados expostos na Vella Oficina de Turismo, realizados con medidas de encadre normalizadas dunhas vistas que nos son comúns.

    En xeral, non teñen cor, pero hai algún que si. Preguntado ó respecto, o autor indicou que consideraba que algún necesitaba a cor, por ser visto con normalidade así; e doutro xeito, perdían vitalidade en relación ó real. Para entendérmonos, están nesa situación o pirogravado dos Cocos ou o da figura do Marqués de Sargadelos.

    Outra figura a cor é a do escudo de Ribadeo. Cunha característica: feita antes da aprobación do novo escudo, cunha estrela que terá oito puntas (outro día podemos falar diso, da estrela e das puntas), a reprodución pirogravada está feita coa tradicional ata o de agora estrela de cinco puntas, como aparece en baixo na imaxe correspondente.

    Os gravados foron realizados entre o pasado ano e o presente, e cada un supuxo non menos de vinte horas de execución, de duración abondo variable segundo diversos factores.

    A inauguración congregou numeroso público, parte do cual aparecemos agrupados en torno ó autor na foto tomada por Marta Saiz. Nas fotos aparece tamén a ferramenta principal usada no traballo.

 

50 m de Porcillán

    Escrito para o libro das Festas do Carme 2024:

50 m de Porcillán

    Hai veces que Porcillán antóllase tranquilo, mesmo diríase aburrido. 29 de maio a media tarde: a ría iluminada, boa temperatura, pouca xente, a máis dela sentada no mariñeiro ou nos bancos fronte á ría, embarcacións deportivas por medio. Sería un deses días. Mais chega con mirar á fronte, ou a unha beira, ou detrás, ou á auga, ou ó ceo. E xa tes unha visión que enche.

    Un pequeno lugar que, tamén ás veces, parece o centro do mundo. E non só para quen por alí viva ou traballe, senón tamén para quen pase con calma, saboreando o lugar.

    O lugar, o sitio. A súa importancia foi recoñecida en abstracto -a importancia de ‘un’ lugar- pero tamén, neste caso, en concreto -o lugar de Porcillán-.

    E non fai falta remontármonos ás orixes do ‘Portus Iulianus’ que nos podería ilustrar José María Rodríguez, entre outros, ou ás vivencias que nos podería lembrar Pancho Campos, tamén entre outros, ou ás primeiras fotos tomadas do lugar que nolo refiren cheo de vida, ou as varias referencias que fai Paco Lanza nos seus escritos, ou… Non, non fai falta. Chega con aproximarnos e recorrer uns cincuenta metros dende que rematan as instalacións do Mariñeiro ata a baixada para embarcar a xente que vai na lancha de pasaxe. Alí, neses poucos metros, hai indicacións abondas da querencia, relevancia ou mesmo da historia do lugar. Por suposto, non está todo, nin moito menos, pero para ser instalacións case todas de medio século acó, pode dar unha idea do por que Porcillán pode parecer ‘o centro do mundo’, o centro dun pequeno mundo.

    Así, baixando do pobo, e na mesma liña que separa o paseo marítimo para caer á auga, se miramos á nosa esquerda, atopamos a Virxe. E xusto antes, un conxunto de sinais con diferentes direccións que apuntan distancias con Porcillán como centro. Si, é un poste indicativo do ‘Camiño Natural da ruta do Cantábrico’ que fixa o tal camiño en relación ó lugar no que se atopa, Porcillán. Que existan postes semellantes en moitos outros lugares non quita que este en concreto apoie esa centralidade para nós do antigo Portus Iulianus.

    Como dixen, xusto á súa beira, a Virxe. A Virxe cuxa festa no 2024 dá lugar á publicación desta publicación que tes nas mans, nunha efixie que é unha homenaxe de ‘o CASIP aos homes e mulleres do mar’, lembrando a súa relación secular das xentes coa patroa dos mares. [CASIP: Centro de Actividades Subacuáticas Illa Pancha]

    Ao pé da Virxe, un banco. Orientado case ó sur, permite recibir o Sol pracidamente. Mais aínda que ten boa vista, outro compañeiro máis adiante faille a competencia con avantaxe.

    Seguindo un par de metros máis despois da Virxe, na mesma parede na que o banco recala, unha placa lembra unha tripulación. Nela aparecen nomes, mais sendo particular é unha de tantas que se podería recoñecer. E a placa pasa así, máis que a ser un recoñecemento específico, que tamén, a ser un símbolo de homenaxe ás xentes que durante séculos alí se botaron á mar.

    Uns metros máis e o caleado pé dunha casa infórmanos mediante unha peza de Sargadelos que estamos no peirao de Porcillán. E, baixo dela, tamén manufactura de Sargadelos, somos informados de que as obras de construción do ‘actual’ peirao comezaron en 1884 e duraron cinco anos. Antes, os barcos fondeaban na ría e as mercadorías eran trasladas en barcazas ata unha rampla. Preto dela estaba o antigo consistorio, que non en van o lugar foi o centro neurálxico de Ribadeo. O citado como ‘actual’ peirao ten acollido dende aquela varias reformas.

    Seguindo uns cantos pasos, nas mesmas escaleiras que sinalan a baixada a Porcillán, somos informados de novo, nunha ambigua mención coa correspondente factura de Sargadelos, de que estamos no Peirao de Porcillán Víctor Moro.

 

    E non temos máis que dobrar a esquina para atopar o mural que sobre a vida de Calvo Sotelo espera a quen queira mirar. Inaugurado o 3 de maio de 2009, un ano despois do seu pasamento, e construído ‘por subscrición popular’, o que foi Presidente do Goberno e é alcalde honorario enfila a ría dende el. E faino tamén sobre outro banco, este orientado cara ás Figueiras, ría por medio. Banco das mentiras? De seguro que si, alí se teñen contado moitas. E verdades. Mirando á ría e ó mar, con avantaxe de miras fronte ó anterior citado.

    Tirando para embarcar nesa ría, na protección da antiga enseada protexida no 1884, outra placa de Sargadelos infórmanos outra vez máis de que estamos no Peirao de Porcillán. É dicir, no lugar dende, antes de ser peirao, Ibáñez trafegaba coas súas mercadorías.

    É a final das indicacións que comentaba ó comezo. Mais un final ó que se chega tras pasar outra indicación sinalando que o 20 de xullo de 1981 o agora emérito Rei e Dona Sofía alí desembarcaron e fixeron unha visita a Ribadeo, actuando Leopoldo Calvo-Sotelo de anfitrión. E final tamén onde espera a lancha de pasaxe para se se quere facer un recorrido máis aló de terra.

    Un treito de cincuenta metros que pode levar un bo tempo recorrelos se apreciamos todos os detalles que ofrece. Os ditos e moitos máis que se poden observar de vagar.

Antonio Gregorio Montes

Sargadelos, un val poboado por unha industria (1). Pablo Mosquera

Auga para Sargadelos

Sargadelos, un val poboado por unha industria (1)

30 de abril de 1798. Habitantes das 17 parroquias próximas a Santiago de Sargadelos no Concello de Cervo marchan sobre a fábrica que rixe o ilustrado Antonio Raimundo Ibáñez. Son recibidos non só con improperios. Reciben granadas e balazos. Hai un morto e moitos feridos. Causas do motín: o imperativo de que teñen que cargar carbón, e diversos materiais relacionados coa fábrica, por un salario mensual de 12 reais por carro, que necesita dous homes e unha parella de bois cun tempo de dedicación de tres días, o que leva consigo o descuido das tarefas de sembra e colleita. A desobediencia é sancionada con multas e prisión nun maldito cepo instalado nas fábricas.

Ibáñez logrou, pola autoridade central do reino, autorización exclusiva para manexar as fragas de Rúa. Ante tamaño mandato, os paisanos buscan amparo na Intendencia Xeral do Exército de Galicia, o que non logran e provoca o aumento na represión do señor feudal-ilustrado. Sargadelos é unha fábrica de municións con amplos privilexios reais. A fidalguía civil e relixiosa acusaban a Ibáñez de ser un déspota cuxa conduta industrial desarticulaba a economía agropecuaria da comarca.

No entanto, non podemos de ningún xeito obviar os seus logros. Dos seus fornos saen os potes que dan para comer a moitas familias humildes da zona, os proxectís que defenden á nación en momentos cruciais ou as tubaxes que levan o progreso á capital do reino en forma de auga corrente.

Con frecuencia gozo ensinando Sargadelos. O paseo desde os fornos até a presa coa canle e os eucaliptos aos lados do carreiro. O museo que garda e expón as catro etapas da louza que chegou a competir con Picman e Cartaxena, e na súa primeira etapa até con Bristol. A fábrica fundada por Isaac Díaz Pardo e Luís Seoane, con ese fermoso mural que lembra un guerreiro do denario ibérico, ou a presenza escultórica dos grandes pais da nosa literatura Galaica.

Aínda se conservan as mouteiras do camiño con peaxe entre Sargadelos e o porto sito nos Campos-Ría de San Cibrán, onde a flota de buques con pavillón da fábrica, traían e levaban, materiais relacionados coa produción. O pazo coa súa heráldica e unha fermosa fonte, entre escaleiras de pedra e xardíns. Se pecho os ollos e poño atención creo escoitar aquelas orquestras que animaban as festas do Apóstolo Santiago pegadas á Casa da Administración. Bailes de outrora. Tango, chachachá, bolero, vals. Era unha muchachada alegre entre pegadas da historia.

Unha historia que debería ensinarse na disciplina de "sociais" nos centros de ensino, polo menos da Mariña mindoniense. No seu forno de fundición elaborábanse até 30 000 quintais de ferro que deron cociñas, balcóns, tubos, molinetes para barcos, rodas hidráulicas, baterías de cociña, municións, potes a estilo Bordeus. Eses consumos de 50 000 quintais de carbón mineral, outros 20 000 de carbón vexetal, uns procedentes de minas astures e outros das fragas sitas en Rúa e Trasbar.

E o máis importante. A industria empregaba até 1000 familias, 250 carros con 300 parellas de bois, que achegaban e trouxeron mercadorías dun porto -Os Campos de San Cibrán- que chegou a contar cunha flota de 22 buques.

Tal actividade foi causante da creación dese pobo-parroquia. Non só obradoiros, casas para residencia dos numerosos operarios e as súas familias, e desde logo unha igrexa que encomendaron ao Apóstolo Santiago, así como ese mesón que perdura hoxe esquecido.

En 1804 comeza o esplendor da louza que será contrasinal do bo gusto, até ese momento en 1848 en que até S.M. a raíña acusa mediante Real Orde haber recibidos dúas fermosas vaixelas de tal compañía -Sociedad La Riva- que se considera como presente das artes e homenaxe á industria de Galicia. Fago un inciso para comparar o que antecede coa pestilencia contaminante desa ALCOA moribunda. En Sargadelos houbo emprendedores, comerciais, deseñadores e continua mellora nas instalacións e ferramentas. Incluso un camiño de peaxe do que hoxe quedan as mouteiras que nos indican por onde pasaban os carros celtas desde o emporio industrial até o porto na ría do Covo.

En pleno primeiro terzo do século XXI, a louza daquel Sargadelos do século XIX é un luxo que adoita estar exposto polo seu valor integral, que ademais para un galego da Mariña é un símbolo que alimenta o orgullo identitario. De todas as pezas posibles quedo coas fermosas escribanías que a recado estaban na mesa escritorio dun catedrático, un bispo, un médico de prestixio ou un avogado triunfal. As súas cores poden confundirse coa louza de Cartaxena ou da Cartuxa, pero non para alguén que sabe de marcas.

Pablo Mosquera Mata

 

Medio ambiente: patrimonio da humanidade. Pablo Mosquera

Imaxe do Sigpac centrada na balsa de lodos

Medio ambiente: patrimonio da humanidade

Cambio climático. Invasión de produtos a terra, mar e aire. A conciencia ecolóxica cargada de hipocrisía. Ausencia de asociacións civís ecoloxistas. Mercando conciencias con axuda económica e emprego. Ignorancia. Ocultamento. Verquidos que afectan á saúde. Podería seguir ata... Pero quedo con esa ausencia, entre os máis novos, do compromiso na loita contra a contaminación na nosa Comarca da Mariña. Ou a insolente pretensión de facer medrar un estanque de lodos vermellos para facilitar a venda dun “morto” a quen teña, se cabe, aínda menos escrúpulos medioambientais que ALCOA.
Imos cara atrás. Só hai que acceder ás hemerotecas daquel 1979. "Unhas dúas mil persoas manifestáronse contra a planta de San Cibrán". Queremos aire limpo e non morrer de flúor! Esta vez xa non se debeu á intención de construír unha central nuclear que achegase enerxía barata á factoría de Alúmina-Aluminio.
É recomendable lembrar e revisar. No ano 1975, coa instalación da factoría, empadroáronse na nosa Mariña ata 48 235 cidadáns. A poboación rexistrada como activa era de 18 762 persoas traballando, algo máis do 40% na agricultura, o 15% na pesca, o 9,4% na construción, o 16% na industria; o resto, algo máis do 19% en empresas e servizos. Porén, hai que sinalar que os que chegan á montaxe, moitos deles, non se empadroan nos concellos mariñáns. Son descoñecidos sen interese en vivir como galegos. Esta nova forma de vivir e traballar choca ós empregados na baleeira de Morás ou os lavados de caolín, Sargadelos, os talleres metalúrxicos de Chavín, as conserveiras, a flota pesqueira, as explotacións gandeiras, os inicios do turismo de escala e da construción. Son os tempos nos que se producen cambios socioculturais a mercede de tres parámetros, a venda de terreos, a esperanza de ser contratado na industria emerxente e os acentos que chegan doutras comarcas. Chega haber ata 6000 traballadores en nómina das construtoras da fábrica.
Pero volvamos ao prezo da contaminación. En setembro de 1979 mobilizáronse grupos ecoloxistas. "Verán negro". Os piñeirais, millo, froiteiras e hortalizas, así como o gando que se nega a comer, sofren as verteduras, con especial incidencia na parroquia de Lago, Concello de Xove. Foron convocados os alcaldes de Ribadeo, Xove, Cervo, Alfoz, Orol, Viveiro, Vilanova de Lourenzá, Barreiros, Valadouro. Piden obrigar ás empresas do INI a implantar de xeito urxente medidas anticontaminación, e á Xunta que investigue ata o peche a fábrica, se é o caso, entre outros motivos porque están a producir cunha licenza provisional que só xustifica a realización de probas.
A empresa deféndese cunha campaña publicitaria. "Galicia desenvólvese". "Aluminio para todos". Pero nin así. "No proceso de produción de alúmina, a partir de bauxita, expúlsanse grandes cantidades de dióxido de xofre ao aire. E eses lodos vermellos quedan nun estanque cunha capacidade finita. A produción dunha tonelada de aluminio deixa unhas tres toneladas de lodos vermellos.
O 4 de outubro de 2010, o colapso dun estanque de residuos mineiros procedentes da fabricación de alúmina en Hungría provocou a liberación accidental de case un millón de metros cúbicos de barro vermello altamente alcalino. No accidente morreron dez persoas, case 150 resultaron feridas e contaminou uns 40 quilómetros cadrados, entre eles catro sitios NATURA 2000.
A empresa produtora de aluminio MAL indicou nun comunicado que respectou todas as normas de seguridade e que comparte "a dor das familias afectadas pola traxedia". Segundo MAL, o accidente poderíase atribuír a un problema técnico. Outras fontes fan a hipótese de que o vento moi forte que soprau o luns provocou ondas que romperon a resistencia do depósito de barro vermello. En cambio, Zoltan Illés asegurou que o accidente podería deberse á "sobreprodución na fábrica, que por outra banda continuou traballando varias horas despois do accidente". Segundo Zoltan Illés, o MAL tería depositado un exceso de lodo vermello, provocando a rotura do depósito -a composición: sosa, ferro, aluminio, silicio, titanio, magnesio, cadmio, cobalto-.
A poboación tamén corre un gran risco, porque os lodos saturados de cadmio, arsénico, silicio, chumbo, ferro e outros metais pesados, ademais de ser altamente corrosivos, tamén son canceríxenos se se inhalan. Mesmo cando se seca pode contaminar o aire e estender o seu poder destrutivo cos ventos, advertiron os ecoloxistas. Zsolt Szegfalvi, presidente da oficina local de Greenpeace, explicou que "cando o barro seque, os ventos levantarán o po, o que pode causar problemas de saúde aos habitantes". Szegfalvi chamou a atención sobre o feito de que esta é "a maior catástrofe de Europa relacionada co chamado barro vermello", polo que ninguén ten experiencia sobre como afrontar a situación.
Esta cuestión está sendo abordada polo Parlamento Europeo, que anunciou que prevé adoptar unha resolución en outubro, ao entender que o accidente puxo de manifesto a mala aplicación e as lagoas da lexislación sobre residuos, as deficiencias nas inspeccións e que hai casos semellantes en varios Estados membros.
A resolución do Parlamento Europeo aborda as seguintes cuestións:
– A mala aplicación da lexislación europea e as súas lagoas, e as deficiencias nas inspeccións;
– A necesidade de facer maior énfase na prevención de catástrofes, na investigación e desenvolvemento na prevención e tratamento de residuos perigosos e nas inspeccións ambientais; e
– Maior énfase nos mecanismos financeiros destinados á recuperación do medio ambiente despois de catástrofes.
Os expertos advirten: "O lodo vermello de Alcoa é un perigo" "Este enorme pantano é un perigo público, acumúlase cada vez máis e ninguén pensa no futuro", A vertedura de barro vermello que causou catro mortos en Hungría... fai que Galicia mire cara ao norte á planta de fabricación de aluminio de Alcoa en San Cibrán, Lugo. A catástrofe húngara ten a súa orixe na vertedura de lodos xerados ao converter a bauxita en aluminio, o mesmo material que Alcoa leva trinta anos acumulando nun encoro da Mariña lucense, segundo informou onte Xornal. Os expertos consultados demandan á Administración que controle a acumulación continua destes residuos por parte da empresa para evitar accidentes no futuro. O problema é que os residuos acumúlanse máis e máis sen un plan de futuro que diga que facer nun encoro cada vez máis grande. O catedrático de Bioloxía da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Ramón Varela sinala que a composición do lodo vermello de Alcoa é “moi semellante en todo o seu proceso” á que está a devastar Hungría. "Todos estes lodos vermellos teñen unha serie de metais pesados ​​e non poden estar en contacto coas persoas", explica o biólogo, que no pasado presidiu a Asociación Ecoloxista Galega (Adega).
A versión de que a lama atopada no estanque de Alcoa está "moi solidificada" polo que "en ningún caso" se poda producir o que agora acontece no país magiar, non convence ao profesor. “Por fóra hai unha codia sólida, pero por dentro, os lodos que se atopan no encoro son fluídos. A pesar dos procesos aplicados ó lodo, este nunca chegou a solidificarse; é máis, hai xa anos que comenzaron a darse filtracións no chan do lodo”, di. Deste xeito, o profesor afirma que "o risco está sempre presente".
A Administración galega debería facer un seguimento e inspeccións constantes”, advirte. Pola súa banda, o director do Instituto da Cerámica de Galicia e experto na reciclaxe destes residuos, o doutor en bioloxía Francisco Guitián Rivera, advirte de que tras algúns intentos non hai previsto tratar a arxila vermella e reutilizala, polo que no encoro de Alcoa “bótase lama cada vez máis alto, e chegará un momento no que o val desapareza”, sen que ninguén pense no futuro nin en posibles desbordamentos. É un residuo moi fino que se cae ao mar pode expandirse moi rapidamente e leva restos de reactivos”. (...) Este enorme pantano é un perigo público, con 30 ou 40 millóns de toneladas de lama acumuladas durante 30 anos.

Pablo Mosquera Mata

 

Realizada a ruta das pedras da memoria despois da concentración pola paz

Realizada a ruta das pedras da memoria despois da concentración pola paz

    Este domingo sumou unha máis das concentracións pola paz. Algo máis de trinta persoas nas escaleiras do concello facéndolle compañía ó estatutado Marqués de Sargadelos. Evaristo Lombardero e Jesús Irigoyen tomaron a palabra, como se pode escoitar máis abaixo.

    Ó rematar, despois do Grândola, vila morena, un grupo dos asistentes fumos facer o recorrido das pedras da memoria. Nalgún tramo uniuse máis xente para facer o recorrido. O tempo favoreceu o paseo, que durou cerca dunha hora e para o que se tiña pedido tamén permiso á Subdelegación do Goberno en Lugo, o mesmo que se ven solicitando para as concentracións e que propicia que se sexa común que se achegue ó lugar unha parella dos corpos de seguridade do estado.

    Deixo as gravacións de Evaristo e Jesús e unha foto do momento no que, na ruta das pedras da memoria, comezaba a chegar a xente á pedra situada na baixada a Cabanela. Ó remate, o texto lido por Jesús Irigoyen.

PALESTINA 5

No es una guerra, es genocidio.

Las semanas pasan y la historia se repite, decenas, centenares, miles de muertos, destrucción de edificios, hospitales, escuelas, todo tiene que quedar arrasado.

Ataques y bombardeos, en plena recogida de alimentos, a una población que muere o por el hambre o por las balas del maldito, vil y asesino ejército israelí, por orden del malvado genocida Benjamin Netahaju.

Ahora Europa, se pregunta si Israel, no estará llegando demasiado lejos, en la represión y ataque a Palestina. Tal vez es que se le esté ocurriendo que ahora el negocio no sea vender armas, si no reconstrucción de lo destruido y asolado, cuando los israelíes dominen incluso la franja de Gaza.

Pero lo peor está por llegar, estos crueles y sanguinarios, anuncian el ataque más feroz en Rafah, un día de estos, cuando a ellos se les antoje mejor y mientras los políticos tanto yanquis y europeos, estén preguntándose si están violando los derechos humanos.

Hipócritas y crueles colaboradores de un genocidio de magnitud nunca vista

VERSOS

Ahora no busca justicia - Porque tiene sed de venganza

Tranquilo despacio y sin prisa - Se consumará la matanza

Y como un buen ataque es la mejor defensa

Unos generales sentados en su mesa señalan en el mapa

Disparan y matan a gente indefensa - y sin ninguna posibilidad

ni donde protegerse, ni donde escapar el pueblo palestino

ya no puede más de tanto sufrimiento - saben que su muerte es cuestión de suerte

o es cuestión de tiempo - sin agua sin comida

sin casa ni hospitales - sin ayuda de nadie

le van dando caza como a los animales - y esta quedando claro

que los niños palestinos valen mucho menos que los ucranianos

si en Israel por orden del presidente

con la ayuda de los yanquis - y el apoyo de accidente

masacran con sus bombas - enfermos, ancianos, - mujeres y niños

no le llamen guerra que es exterminio - no le llamen defensa

porque es la venganza de un viejo fascista

asesino y miserable, o sea, un terrorista

ALTO EL FUEGO INMEDIATO EN GAZA Y CISJORDANIA

SEGUIMOS EXIGUIENDO UN JUICIO ANTE EL TRIBUNAL INTERNACIONAL DE LA HAYA PARA NETANYAHU Y EL EJERCITO ISRAELÍ POR CRÍMENES DE GUERRA Y GENOCIDIO DEL PUEBLO PALESTINO

JUSTICIA PARA EL PUEBLO PALESTINO

POR LA CREACIÓN INMEDIATA DE UN ESTADO PALESTINO, EN PALESTINA, AL QUE EL PUEBLO PALESTINO TIENE LEGÍTIMO DERECHO. PALESTINA VENCERÁ

Último minuto, para reivindicar

POR EL DERECHO DE REFERENDUM DEL PUEBLO SAHARAUI

POR LA AUTODETERMINACIÓN DEL SAHARA OCCIDENTAL

Jesús Irigoyen

Do pasado ao presente e ante o futuro. Pablo Mosquera Mata

Do pasado ao presente e ante o futuro

1ª entrega

A nosa Mariña, provincia de Mondoñedo do antigo reino de Galicia, Diócese Britoniense-Dumiense, é un Territorio con patrimonio histórico que viviu da agricultura, a minería e a pesca, así como daqueles teares para o liño, muíños de fariña, e fábricas de salgadura de sardiñas e arenques, sen esquecer os estaleiros que construían barcos para Sargadelos e posteriormente para as costeiras ao bonito, onde San Cibrao foi o segundo porto da provincia. É fundamental analizar, coñecer e recoñecer o que significou a caza da balea e a industria de Sargadelos coa súa flota de 22 buques, que transportan armamento, ferro forxado e porcelana, e xustifica a creación dunha aduana de cuarta categoría dependente da de Viveiro. A balea foi a primeira industria transformadora en obter do mamífero o saín que actuaba como aceite na Idade Media. A industria en Sargadelos foi unha actividade que supuxo os primeiros fornos de fundición da Península Ibérica, unha fábrica de armas, unha fábrica de cerámica, pero tamén sería básica para a normativa que serviu para organizar a primeira lei forestal do reino de España.

Pero voume centrar na actividade pesqueira. No ano 1973 son máis de 3000 as persoas dedicadas a esta actividade. A provincia de Lugo, que algúns descoñecen corresponde á Galicia Cantábrica, conta cunha frota pesqueira rexistrada de 369 embarcacións. Aínda que con dúas puntualizacións: os barcos son vellos e de madeira. Os portos non reúnen as condicións de calado ou servizos para equipar os buques e xestionar as capturas. A pesar diso, é a actividade económica máis importante da provincia de Lugo.

Segundo describiu o patrón maior da Confraría do porto de San Cibrao en 1972, Marcelino Mosquera "Chelito", no primeiro cuarto do século XX produciuse unha frenética actividade marítima que conformou veleiros para o transporte de mercadorías. Neses barcos que navegaban por todos os mares peninsulares forxábanse dende pequenos homes mariñeiros que comezaron sendo "chos-muchachos" e pasaron a recibir o título de patróns na Escola Oficial de Náutica.

Os costumes a bordo establecían tarefas para cada un dos tripulantes, ata que chegaba o momento de acender a "lantia" -luz de bitácora- na que a tripulación se dirixía á popa a rezar e descansar ata que soaba a voz do "rancho"! Cada garda duraba catro horas antes do cambio.

Dende A Vila Mariñeira de Foz, o seu cronista e gran amigo Suso Fernández publicaba en 1973: como hai unha formidable frota pesqueira e cinco estaleiros ademais da tradición da salgadura e da conserva ou a elaboración de artes de pesca onde aquelas mulleres do lugar eran as mellores artesás. A todo o dito hai que engadir a actividade nos portos de Celeiro, Ribadeo, Burela e Vicedo. Deixándolles ben claro aos actuais veciños da Mariña que moito antes da instalación da fábrica de Inespal -ALUMINA ALUMINIO- a costa máis setentrional de España contaba cunha actividade marítima pesqueira moi importante que daba emprego e riqueza á Galicia Cantábrica.

No ano 1974 tomáronse as medidas legais necesarias para instalar na Mariña un complexo industrial con dúas plantas, unha dedicada á alúmina e outra ao aluminio. Tal construción supón o desprazamento dunha impresionante cantidade de man de obra que ten un impacto humano brutal ata o punto de que algún autor a cualifica como un "claro símbolo da colonización". Pero tamén se xeran novas necesidades que transformarán o territorio; estrada para o transporte de mercadorías e traballadores así como o acceso directo á fábrica ou ao estanque onde se depositan os lodos vermellos. O antigo proxecto do século XIX da FEVE, que se concibiu nun principio para unir o cuartel de Ferrol coas fábricas de armas de Asturias, terá agora un importante destino, o traslado de mercadorías da planta de aluminio. De 1976 a 1980 realizouse unha das obras máis importantes no pasado, presente e futuro, que é o porto que desde Morás será asentamento de buques de gran calado, pero que non utilizará a dársena norte para tráfico xeral -a concesión rematou no seu primeiro tramo en 2022-.

Tres feitos requiren unha análise moi especial debido aos cambios que se producen no medio. A balsa de lodos vermellos -cunha capacidade de vinte e cinco millóns de metros cúbicos- e o encoro de Riocobo -cinco millóns de metros cúbicos de auga embargada do río Covo-. A central térmica situada nas Pontes de García Rodríguez está considerada unha das máis contaminantes de España e foi unha alternativa necesaria cando a central nuclear da Roncadoira de Xove non prosperou por problemas sísmicos.

Tamén cabe lembrar e non esquecer a gran cantidade que supuxo para algúns a compra de 3709 inmobles, adquiridos pagando sesenta pesetas por metro cadrado de terreo cando o seu valor era de cento oitenta pesetas.

A cambio da ocupación en lugares pertencentes a Cervo e Xove onde se levantan os poblados de Riocobo, Palmeiro e A Veiga, que tratan de asentar a poboación unha vez que remata a fase de montaxe, e dende 1980, inaugurase a factoría que transformará as cargas de bauxita arribadas por mar ó porto da factoría, en alúmina e logo en bloques de aluminio.

O proceso non só cambia a estética da paisaxe. Aumenta a poboación. Incide na cultura tradicional galega coa cultura dos traballadores do aluminio doutras rexións de España, especialmente dos asturianos, onde se está a vivir unha crise moi grave.

As descargas de fluor, CO₂, cadmino, cloro, cromo, comezan pola terra, o mar e o aire. Sabemos que estas substancias ​​teñen efectos negativos sobre a saúde e, co paso do tempo, vaise estendendo a sospeita dun aumento da morbilidade e mortalidade por enfermidades oncolóxicas.

Desde 1975 indúcese unha transformación integral nunha comarca galega mariñá, na que prima a industria e desaparece un mar de cultura, sobre todo no Concello de Cervo e no histórico Porto de San Cibrao, que paradoxalmente conserva ese nome, pero só se refire ao peirao da fábrica de aluminio.

Para continuar...

Parte II

Parte III

Parte IV

Parte V

Parte VI

 

Pablo Mosquera Mata

Ruta das pedras da memoria de Ribadeo

    Esta tarde de domingo aproveitei para mellorar a ruta das pedras da memoria. Non será a última vez, que despois de feita xa vin forma de mellorala. De momento, pouco máis de 2 km (que, evidentemente se poden facer doutros xeitos) descubrindo polo pobo 39 pedras da memoria (hai unha en Rinlo, ata chegar ás 40 que se puxeron no verán de 2022). Os trazos do mapa e a situación das fotos que sinala son abondo inexactos, polo que deixo xunto co mapa e a ligazón á ruta (contén fotos e algunha descrición máis para ir atopando as pedras) e tamén as rúas polas que pasa nesta versión.

    Pza. España (24 no centro do parque) - Amando Pérez (antigo Bar Cubano) - Enxeñeiro Schulz (centro da rúa) - Antonio Otero (arco entrada biblioteca e dúas máis, máis abaixo) - Guimarán (entre as dúas únicas casas do pequeno altiño entre o rtes. Marinero e Solana) - Porto de Porcillán (a metade do muro no que aparece o mural de Sargadelos) - Amando Pérez (subindo, bordéase a aduana vella, penúltima casa antes de chegar a Bispo Veres) - Bispo Veres - Trinidade - Méndez San Julián - Baixada Cabanela (soportais) - Baixada Cabanela (primeira casa subindo) - Ruanova - Aparcamento - Pza. Pancho Maseda - Pza. España - Clemente Martínez Pasarón (Porta do hospital asilo) - Parque S. Francisco - Vilafranca do Bierzo - Rodríguez Murias (esquina a Reinante e diante do único solar da rúa).

    Non será a última vez que fale desta ruta...

Falando de ilusión pola democracia: unha charla de Manuel Carmena

    Venres 16 de febreiro. 20:30. Derradeira charla desta edición dos Foros de Debate de Sargadelos de 2024 no Voar de Ribadeo, de título xenérico/adicación 'El estado, súbditos o ciudadanos?'. Na mesa, Manuela Carmena.

Sinatura de Manuela Carmona, estampada tras o prólogo dun libro de 'Diario de un confinado en Olavide'

    Unhas 300 persoas, case a terceira parte de pé, atendemos unha charla á que eu lle poñería o título de 'Ilusión pola democracia'. As outras do ciclo están colgadas en youtube, e esta tamén debera, en https://www.youtube.com/watch?v=vOV8MbWysfE, pero ao menos nestes momentos unha semana despois, aínda non o está. Está 'o sitio', pero non ten nada dentro, e claro, tampouco ten ningunha reprodución. Por iso, deixo a gravación de audio máis abaixo. Unha gravación á que só lle falta o inicio da presentación, feita por Juan Manuel Romero, unha persoa relacionada co Grupo Sargadelos, é dicir, a parte adicada ós anos máis novos de Manuela Carmena.

    Cunha pregunta final, coido que podería facer algún comentario, mais prefiro deixar o audio sen comentar, e en todo caso, máis adiante, facer un pequeno resume.

 

Cartel xenérico dos foros:

Soños feitos realidade. Un conto para non durmir. Pablo Mosquera

 Soños feitos realidade. Un conto para non durmir.

A fábrica de aluminio pechou. Esgotara o seu tempo. Foi superado como tantas outras industrias pola competencia. Fíxose vella. Foi unha fonte de gastos inútiles. Deixouno todo perdido na terra, no mar e no aire. Mesmo Lantarón -Deus do Cantábrico- aplaudiu. Recobraría o seu espazo entre os humanoides. Así derrotou a Baco. As súas fillas, as sereas, cantaban fermosas cancións. Pouco a pouco a mancha avermellada foi desaparecendo en Lago e Lieiro.

Os que chegaron de Avilés no pasado xa marcharon. Volveron ás súas vilas asturianas que cheiran a sidra. Outros recuperaron as casas daqueles lugares negruzcos das zonas mineiras. O ye escóitase alto e claro de novo. Ou cando falan dunha nena din que é pequena pero galana. Que divertido é velos no monte!

Cos bercianos pasa algo parello. Pecharon os negocios que mancharon a historia do porto para as Reais Fábricas de Sargadelos. Si, eses Campos! O silencio nocturno volverá para o resto dos que foron mariñeiros e falan galego. Incluso veremos a unhas rapazas bañándose na Barra coa suba da marea ou nadando a contracorrente da ría coa pleamar. E, por suposto, os estudantes da escola que manobra nunha barcaza mentres unha culler intenta capturar algunha Chibana ou Anguía. Mesmo os cangrexos volveron ao fondo da ponte que une Lieiro con San Ciprián.

Alguén berra. Volven as pulgas ás praias e os camaróns ás piscinas! De ser así, mesmo as covas habituais volveron a estar ocupadas por polbos e congros. Nas Cabezas volve o mexillón. Na Anxuela comezan a brotar os percebes. No Cabalo pódese ver a mozos e xubilados pescando a Julias e Maragotas.

Quedou o porto de ALCOA-SAN CIBRAO. Será a entrada e saída da mercadoría. Un gran espazo intermodal. Área Estratéxica Integral dotada de comunicacións terrestres -estrada e ferroviaria- e de alta tecnoloxía por cable. Para actividades sostibles para o medio ambiente. O material procede do mar e dos bosques, así como da recuperación de cultivos tradicionais como o liño e o millo.

Fíxose de todo para recuperar a actividade da flota pesqueira no peirao de San Ciprián e coa limpeza da ría converteuse no porto deportivo para atracar embarcacións de recreo. Elixiuse o turismo de natureza sostible con saídas programadas ós Farallóns onde se creou un acceso para poder pasar o día nas illas máis accesibles e gozar da pesca submarina desde tales augas.

Na Illa Atalaia creouse un espazo que explica a historia baleeira do porto, así como a actividade industrial que deu lugar á transformación do mamífero en saín.

O encoro converteuse nun espazo de adestramento para deportistas de remo.

Alguén tivo a idea. Un espazo temático sobre as diferentes etapas polas que pasou a fábrica de aluminio cun panel dedicado aos que foron membros do comité de empresa, a súa historia dende a súa orixe ata as condicións persoais polas que abandonaron a empresa.

Pablo Mosquera Mata

De vitoria en vitoria ata a derrota final. Pablo Mosquera

 De vitoria en vitoria ata a derrota final

Dicíao Onaindía no seu enfrontamento con Aulestia. Foron tempos de chumbo naquel Euskadi onde loitamos por vencer o terrorismo e ao mesmo tempo refundar a democracia desde a dignidade e a liberdade.

Fun dar clases de xestión sociosanitaria. Eu comprometínme cun país que non era o meu. E de tal país aprendín a relativizar as promesas dos líderes economistas sociopolíticos. Entendín o pragmatismo dos cataláns na miña estadía na Barcelona dos anos setenta cando, cun sorriso burlón, afirmaban: “lo que no son pesetas, son puñetas”.

“Alcoa alega que non ten fondos para cumprir co asinado en San Cibrao”. Algúns rasgarán as vestiduras. Enganáronnos! "Dichosos cando vos insulten, vos persigan e digan con mentira todo tipo de mal contra vós por causa miña. Aledádevos e gozade porque a vosa recompensa será grande no ceo" -Novena benaventuranza segundo o Evanxeo de San Mateo-

Non fai falla ser un xenio nomeado ao Nobel de Economía para sinalar que o tema se vía vir e que os "donos" do complexo de aluminio levan tempo avisando e planeando unha técnica para desmantelar a fábrica de bauxita-alúmina-aluminio situada entre Xove e Cervo. Ten o seu propio calendario. Ten un modelo propio para xustificar o que algúns non queren aceptar: un custo inasumible da enerxía sen alternativa real máis aló dos soños dos xeradores eólicos mariños.

Calquera universitario que teña realizado un curso ou máster en xestión empresarial sabe que todas as industrias teñen un ciclo-curva vital, e que nun momento o punto máximo da curva debe mutar antes de comezar a caída cara ao final. Non hai industria que sexa eterna como a Igrexa.

A realidade é teimuda. Ningunha empresa, e moito menos unha multinacional con sede nos EEUU, está disposta a perder cartos. En tal caso e cando xa non pode obter máis subvencións do Estado, declárase insolvente cos derivados que tantas veces vimos. Ou alguén crera que ALCOA-SAN CIBRAO era un caso diferente? Sempre teño que lembrar como en 1875 Sargadelos quebrou e pechou, provocando un cataclismo sociolaboral cunha onda migratoria e mesmo, como sosteñen algúns autores, fame, na antiga provincia de Mondoñedo.

Solucións ao problema da insolvencia pola mala relación entre custos e beneficios-perdas. Despedimento colectivo por peche progresivo, venda da fábrica. Milagre no mercado do aluminio...

Non podo entender como os políticos e os sindicatos teimaron en mantelo e non emendalo. Como non constituíron unha plataforma de expertos para buscar alternativas industriais para o maior activo que existe na comarca. O porto de ALCOA-SAN CIPRIAN. Un espazo intermodal para atraer outras empresas cun perfil non contaminante similar ao que se está a facer na Europa verde.

Unha vez máis teño que lembrar que para mandar hai que saber, e que mentres as multinacionais buscan os mellores expedientes profesionais, a política e o sindicalismo nútrese de predicadores de fume.

Pablo Mosquera

Por Nuestro Faro diríxese ó Concello para a tramitación BIC. Nota de prensa

 

Por Nuestro Faro diríxese ó Concello para a tramitación BIC

    A asociación de veciños «Por Nuestro Faro» ten amosado o seu interese nos últimos meses pola relevancia cultural e social de certos elementos presentes no edificio do vello faro de Illa Pancha. En efecto, a escaleira de caracol e o balcón circular da lanterna son pezas construídas nas Antigas Forxas Artesanais de Sargadelos, a finais do século XIX.

    Por esta razón, cremos que a súa contemplación e estudo non debera quedar restrinxido ós usuarios dos apartamentos turísticos, concedidos a unha empresa privada para a súa explotación particular. Este dereito dos veciños e visitantes foi eludido a través do procedimento que levou á privatización do faro e da Illa Pancha sen un estudo dos antecedentes históricos e culturais deste equipamento. Pensamos que ese dereito debe ser restituído para que quen desexe poda visitar estas pezas da arquitectura tradicional galega sen máis limitacións que as establecidas pola normativa vixente.

    Por ese motivo esta semana dirixímonos por escrito ó alcalde de Ribadeo, co que mantivemos unha entrevista persoal, e tratado este tema, o pasado 3 de agosto.

    Como lle lembramos no noso escrito, naquel encontro, hai 4 meses, transmitímoslle a idea de que «estas pezas arquitectónicas e o conxunto do que forman parte deberan ser declaradas BIC (Ben de Interese Cultural), tanto polo seu propio interese cultural, social, histórico e turístico como por cumprir de xeito claro cos criterios establecidos na lei 8/1995 do Patrimonio Cultural de Galicia para ser incluídas no Rexistro de Bens de Interese Cultural.»

    Ante o interese amosado polo señor alcalde neste punto, o escrito enviado conclúe : «En consecuencia, agradeceríamoslle nos informase se se teñen iniciado os trámites preceptivos para a devandita declaración como BIC por parte do Concello de Ribadeo e cal é no intre actual o estado do correspondente expediente.»

    A VV Por Nuestro Faro

Queimada de Cervo. Pablo Mosquera

 A Queimada de Cervo

Son XLV anos depurando o medio ambiente galego e mariñán. É un elixir para unir presente e ausente. Dende a procesión das ánimas ata a chegada das vestais a Souto. Entre bailes ao son das gaitas que chaman ao aquelarre. Un pobo celta que sabe loitar contra os malos agoiros. Unha representación máxica da alma galega que cada agosto se debate entre a nostalxia e a ledicia. Aqueles Druidas que constitúen AIRIÑOS DO XUNCO, sen propósito de enmenda. As lapas azuis de augardente mesturadas habilmente polas mans dun feiticeiro que esconde o rostro e deixa a súa sombra nese Souto rodeado de fermosas mansións onde o tempo seguirá pasando coma se tal cousa non tivese forza para mudar os habitantes do lugar que seguirán sendo duros e traballadores, hospitalarios e sarcásticos, defensores da nosa lingua e dos dereitos históricos como pobo vello e orgulloso. Testemuña de todo isto, as lousas de pizarra e as chemineas.

Cada palabra do feitizo é unha ladaíña. Cada cunca que está preparada para recibir o brebaje é unha esperanza de saúde contra as artes malvadas das meigas e dos trasnos. Cada figura humanoide é un símbolo de como os vivos e os mortos se atopan unha vez máis nese fermoso val de Cervo-Sargadelos.

Quen veña por primeira vez sorprenderase co encantamento. A quen repita unha vez máis acollerá a saudade ao notar que faltan algúns que foron ao infinito, alí onde mar e ceo se xuntan e agardan a saída diaria do astro LABURU e a ocultación en forma de TRISQUEL. E así pasará un ano máis e un ano menos.

Cervo será a causa dos amores gañados e perdidos, eternos e temporais. Como a vida mesma. Como ese ciclo da natureza que non para... salvo por cada QUEIMADA que Xosé Vizoso debuxa e converte os seus personaxes en eternos seres mitolóxicos para as xeracións da xuventude que algún día foron e mañá sempre serán GALEGOS DE CHUVIA E CALMA.

Entre a escuridade que ilumina a chama azul, buscaremos o noso pasado, sentiremos a incomodidade do presente e chegaremos á sabia conclusión do incerto que é o futuro. Pero non importa. Os nosos devanceiros poñeranos as mans nas costas e axudaranos a compartir ombreiro con ombreiro para seguir facendo Galicia, mesmo se caemos sete veces, ensinaránnos a erguernos oito e así construír o país. O noso mundo, aquel que brilará coas augas do ceo nos fentos. O que fará que as fermosas hortensias volvan medrar cada ano.

A QUEIMADA DE CERVO é, de certo, unha exposición que gañou a man e mantén con eterna dignidade, esa afirmación como FESTA DE INTERESE TURÍSTICO PARA GALICIA. Amén e que o gocemos para sempre.

Pablo Mosquera Mata

Onde era e é o final dunha vida. Pablo Mosquera

Onde era e é o final dunha vida

Hai uns días tiven unha chamada da Facultade de Humanidades do Campus Universitario de Lugo. Hai un libro e unha visita pendente. Todo pola lembranza daquel cabaleiro e amigo AVENTADO que quixo quedar con nós para sempre, dende a Rectoral de San Martiño ata o cultural Sargadelos onde tivo unha magnífica exposición da súa obra pictórica "El Quijote y los Derechos Humanos". Juan Queralt, cuxas cinzas entre versos e música repousan nas augas do vello encoro construído para arrefriar os primeiros fornos de fundición da Península Ibérica.

As Humanidades aínda son un espazo case metaverso para algúns de nós. Esta vez teño dúas preguntas que me producen inquedanza intelectual. Ambas sobre o final da vida, antes e agora. Medramos como mariñáns nunha sociedade que mantivo os nosos maiores nas súas casas ata o final. Do mesmo xeito que cando isto ocorreu os seus restos repousaron nun panteón do cemiterio que corresponde á parroquia e ó que podemos acudir para lembralos ou para repasar aquelas sagas familiares que en tales lugares están representadas entre as pedras ou mármores dos mausoleos. O máis bonito, polo menos para min, está en Mondoñedo.

Hoxe case non é así. E os nosos sucesores non poderán facer tales visitas. Os anciáns son ingresados ​​en residencias e a cremación é o método empregado para eliminar os restos humanos que eran corpos familiares. O debate non está aquí nin se espera. As residencias son un espazo sociosanitario para atender os últimos anos do noso pobo despois dunha vida que de seguro sentou as bases da nosa. A cremación é unha fórmula que tras un curto período nun tanatorio fai desaparecer o corpo do falecido, converténdoo en po que as xeracións vindeiras nunca poderán lembrar, xa que ata fotografías antigas foron usurpadas por aquelas imaxes temporais na memoria dun teléfono, do que máis cedo que tarde nos desfaremos.

Boto de menos foros para a reflexión. Boto de menos preguntarlle á xente onde quere vivir. Boto de menos o respecto como núcleo fundamental da convivencia interxeracional. Boto de menos saber calar, saber escoitar e saber falar, en tertulias cos nosos maiores. Boto de menos a tradición oral. Boto de menos investigacións sociolóxicas sobre o noso pasado que vaian por camiños diferentes que esa memoria histórica ou democrática. Boto de menos as aulas de adultos para dar unha segunda oportunidade aos que teñen tempo para aprender e así evitar a soidade. Boto de menos os vellos oficios que os veteranos deberían ensinar aos novos aprendices. Boto de menos o espírito de sacrificio que tiñan os nosos maiores e que agora é visión a curto prazo e ensimismamento cun Smartphone. Boto de menos as humanidades como centro de coñecemento con respostas a moitos dos problemas actuais. E é que unha parte moi importante das solucións están na historia. Polo menos para non repetir os graves erros.

Se teño que ilustrar o anterior, prefiro esa visita ao Complexo Regal Xunqueira. Alfredo Llano e máis eu fomos testemuñas dunha conversa entre obras de arte, que mantiveron os dous premios nacionais de artesanía. Juan Queralt e Sito Otero Regal. Todos AVENTADOS.

Pablo Mosquera

ILLA PANCHA BIC E OUTROS OBXECTIVOS. AVV Por Nuestro Faro

Foto de Suso Fernández

ILLA PANCHA BIC E OUTROS OBXECTIVOS

    O pasado 3 de xaneiro solicitamos ó Concello de Ribadeo que comezara a tramitación para que o faro de Ribadeo sexa declarado Ben de Interese Cultural (BIC) en base á súa escaleira de caracol e balcón circular da lanterna, pezas feitas nas Antigas Forxas Artesanais de Sargadelos, a finais do século XIX.

    Uns días despois desta petición, o alcalde poñíase á entrada da illa e arrincaba a porta. Sabemos que este xesto non respondía ó noso requerimento de forma directa, pero marcaba as prioridades efectistas do momento, despois de tantos anos pedíndolle que abrira aquela porta sen éxito.

    De feito, tres meses despois seguimos sen resposta á nosa petición de BIC pero séguese a falar da porta. E en exclusiva.

    En consecuencia, esta semana a asociación «Por Nuestro Faro» dirixiuse á Xunta de Galicia para pedir a axuda que o Concello nin considera. A relevancia social e cultural dos elementos históricos presentes no antigo faro é evidente, e cremos que o seu estudo e contemplación no deberan reducirse ós clientes dos apartamentos turísticos. Cualquera persoa interesada debe poder visitar esas pezas da arquitectura tradicional gallega sen máis limitación que a establecida pola normativa vixente.

    Agardamos que a Xunta dé comezo á tramitación e lamentamos que o Concello de Ribadeo no teña estudado estes elementos antes de aprobar a privatización dese espazo, nin teña aproveitado a ocasión de rectificar cando llo pedimos hai uns meses, acordándolles o interere que merecen, como elementos artísticos e históricos do patrimonio ribadense.

    A pesar disto, queremos declarar sinceramente que nos aleda que o alcalde de Ribadeo, ó fin comprendera (e así temos podido lelo na prensa e na páxina web do Concello) que «manda na totalidade do concello. E como mandamos, temos a obriga e a responsabilidade de cumprir e facer cumprir as leis», que é algo que esta asociación leva pedíndolle dende hai 8 anos.

    Aproveitando estas declaracións, queremos lembrarlle que existen outras irregularidades no relativo á xestión do faro e do seu entorno e a tramitación dos proxectos que alí se desenvolven, que conviría comezar a resolver unha vez que a simboloxía publicitaria da porta quede amortizada. Por exemplo, e xa que o Concello deu difusión á obtención de bandeiras azuis nas praias de Ribadeo, queremos subraiar que ten pendente a bandeira negra outorgada por «Ecoloxistas en Acción» á illa Pancha, como consecuencia da falta de estudo de impacto medioambiental preceptivo, carencia que tamén ten sinaldo en varias ocasións o Defensor del Pueblo. Así, para ir comezando.

AVV Por Nuestro Faro

Sr. Infanzón: Sen acritude pero con firmeza. Pablo Mosquera

Sr. Infanzón: Sen acritude pero con firmeza

Acabo de ler as súas declaracións na prensa. E fun ver o ambiente que se está formando na praza dos Campos do meu porto de San Cibrao. Teña en conta que comezo usando o termo PORTO. Si, das Reais Fábricas de Sargadelos. Si, pola costera do bonito e o bocarte hai máis de corenta anos. Cando viu á nosa antiga Britonia para traballar na transformación da bauxita en aluminio. E é que, de verdade, xa estabamos aquí e gozabamos dun orgulloso patrimonio histórico, artístico, relixioso, ecolóxico e tradicional. Vivíamos en galego e como galegos do Cantábrico.

Non entendo a súa descrición daquela Mariña de hai 42 anos. Podo asegurar que a chegada da industria deu novos postos de traballo á poboación e que o seu crecemento “violento” requiriu equipamentos e servizos educativos ou sociosanitarios. Pero asegúrolle que estabamos no mapa. Aparecemos nas Cartas Mariñas do século XVI, feitas de mar a terra polos holandeses. E as nosas vilas cos seus cascos históricos eran lugares meritorios. Viveiro, Mondoñedo, Ribadeo. Ou aqueles portos que foron a verdadeira actividade económica que nos cambiou a vida para mellor. Vila Mariñeira de Foz, Porto de San Cibrao, Celeiro. E a nivel de personalidade... San Martiño, o Camiño de Santiago pola Costa, Sargadelos e os xacementos baleeiros de Rinlo, Nois, Burela, poño como testemuñas.

Di vostede e non o podo aceptar, que "había bos peixes e mariscos -toda a razón- e grandes persoas -orgullosas da súa identidade como pobo con lingua propia- pero non había case nada máis". Tiñamos a mellor flota atuneira de Galicia, e moi superior á da súa Asturias natal, que deixou moitos cartos nas nosas parroquias; tiñamos uns edificios unifamiliares propios da arquitectura cántabra galega que foron perversamente derrubados e substituídos por colmeas de protección oficial, rompendo a nosa paisaxe con galerías cara ao mar; tivemos a mellor gastronomía, comedores con excelente ambiente, costumes dun mar de cultura e monumentos daquela Britonia que Maeloc fundou con sede en San Martiño, ademais dos mananciais para a caza e a corta de baleas que foron a primeira transformación e industria.

Non podo entender por que tivo que ir a Navia porque necesitaba un Xinecólogo. Se fose por un parto, aquí tiñamos médicos e matronas expertos. Se fose por un problema xinecolóxico, teño que lembrar que o Hospital situado no Concello de Cervo, parroquia de Burela, é moito máis antigo que o de Jarrio, a 4 quilómetros de Navia.

En canto ao estado das estradas, podo asegurar que os tres anos e medio que percorrín dende o meu San Cibrao ata Jarrio, a estrada do occidente asturiano era máis ou menos como a de aquí. Durante o meu mandato como Director Médico de Jarrio, vivín o desdobramento da autoestrada pola Ponte dos Santos.

Si lle dou a razón: estabamos e estamos moi preocupados pola contaminación industrial que antes non tiñamos. Con esa balsa de barro vermello que se encheu cos residuos do proceso industrial. Que estaban a piques de instalar unha central nuclear en Xove -A Roncadoira- para que a fábrica de aluminio tivese enerxía barata.

En canto a quedarse a vivir aquí, é lóxico. Esta antiga provincia de Mondoñedo é un paraíso natural coas mellores praias de mica e caolín e os seus galegos aos que lles gustaba erguerse e contemplar o estado do mar e de onde viña o vento. Por certo. Unha observación estética. Cando entro dende o Castelo cara ao centro de Santa María de Lieiro, confeso que a vista dos Farallones me estraga esa cheminea fumegante que debe ser algo así como o logotipo da súa historia.

Pablo Mosquera