Música para a banda

Música para a banda

      Hai xa máis de trinta anos que tivo lugar o Congreso de Bandas Música Populares de Galiza en Ribadeo. Alí púxose branco sobre negro que as nosas bandas dan pulo á música do noso pobo. Á música nas nosas vilas. Pero tamén, unha formación á nosa xente, e non só musical, senón tamén humana.

      Por suposto, en Ribadeo hai asociacións de moitos tipos. Por suposto, o clube de fútbol -quizais o tipo de asociación máis estendido na xeografía española-, de remo, náutico, e moitos outros clubs e asociacións de actividades diversas. Tamén no eido da música, onde cabe destacar a Coral Polifónica, que leva exercendo de xeito continuado abondo máis tempo que a asociación Amadores da Música, impulsora e o sostén legal, económico e organizativo da banda de música.

      Céntrome na banda porque a coñezo máis, xa que no seu momento participei con ela como músico, a máis de ter apoiado na posta en marcha e funcionamento da asociación. Tamén no congreso citado tiven un relatorio -rematado de artellar de madrugada por falta da recepción de datos doutras bandas ate horas antes-, que se titulaba 'As bandas dos músicos (I)', no que comezaba a analizar a textura desas nosas bandas. Ben, a que podemos chamar 'textura interna', o tecido que constitúen os músicos. Un tecido básico, si, mais que necesita tamén dunha 'textura externa', que lle facilite as cousas á formación no seu funcionamento, que a acompañe e que ó fin, fai á banda realmente nosa, que a estende a toda a sociedade que a rodea, que fai que non sexa só dos músicos. No caso de Ribadeo, habería que citar a máis de Amadores da música no seu conxunto social, a persoas individuais, como Choupín, impulsor desta última etapa da banda que xa leva máis de tres decenios en funcionamento, Evaristo, que contribuíu a que a idea se fixese realidade, ou Hernán, primeiro director e alma mater da formación, pero que a máis, ate o seu falecemento, deu carácter á banda e teceu unha rede de contactos e desenvolvemento da que un cuarto de século despois segue a beneficiarse a formación.

      Agora que se achega o 34 aniversario da presentación da banda ribadense, sexan estas verbas unha homenaxe. A esta banda no caso de Ribadeo, a estas bandas no caso de toda Galicia. Formacións que seguen con maior ou menor acerto, a ser artistas, berce de artistas e propagadoras da arte musical para todos nós. Iso, ó tempo que potencian a música na nosa terra, a música dos nosos músicos e a nós mesmos nesa faceta musical e humana.

      Así banda, e Amadores da Música, son historia musical de Ribadeo, historia de Ribadeo e dos ribadenses. Nosa historia.

Música! Un Chío por novembro

    Xa saíu do prelo o Chío de novembro. Algo que podes ver dende a súa web, https://www.chío.com/, ou directamente descargando o número 34 de Chío. Ó teu gusto!

    E, como de costume, deixo en baixo a miña colaboración a este número en dous formatos:

    O texto, e as fotos:

Lugar, tempo, sentimento: música. A música en Ribadeo é algo máis ca un chío

Dicir música en Ribadeo representa algo máis ca o sinxelo significado da verba nun dicionario. Nel, ó fin, é unha palabra entre outras moitas, coma outra calquera. E é que neste lugar norleste do noroeste (que é único, pero non o único no que pasa) ó significado xenérico engádeselle un sentir de tradición sonora que non ten sido estático ó longo do tempo, senón con historia, dinámico e, por comparación coa verba anterior, en ocasións tamén podemos engadir, extático.

Moitos lugares de Ribadeo evocan música. Sexa a imaxe do templete da música, no lugar central do Parque de San Francisco, da ilusionante de inicio pero decaída despois Praza da Música, do Auditorio Hernán Naval (sexa por dentro ou por fóra), ou un entorno interior con motivo de dar acubillo a un cartel dunha actuación, ou lembranzas diversas en moitos formatos diferentes… Música.

Así, tamén, a máis dos rexistros sonoros dixitais das múltiples actuacións de todo tipo que hoxe se poden atopar, a aparición de libros sobre a música e músicos en Ribadeo, de non ter vivida a experiencia aquí pode dar algunha orientación e ten marcados varios fitos nos últimos decenios. Eiquí varios exemplos:

- “Libro do 5º aniversario” da presentación da Banda de Música Municipal de Ribadeo, de mans da Asociación Amadores da Música (1996). Representa un repaso a moitas voces á renovación do escenario musical ribadense baixo a batuta de Hernán Naval perto xa a rematar o século XX, ó tempo que unha tentativa de aproximación ó significado desa renovación e unha manifestación do impulso popular da/na música no/do pobo.

- “Vou canso de todo menos da música”, unha curta, coidada e merecida homenaxe coral a Hernán Naval, que dirixiu esa renovación, un decenio despois do seu pasamento, manifestando querencia e ledicia musical.

- Os libros de Carlos Álvarez Lebredo -maiormente en torno á figura do seu pai, Carlos Álvarez Fernandez Cid-, quen aportando multitude de datos tenta dar unha imaxe do desenvolvemento musical ribadense ó seu arredor en boa parte do século XX, pero non só.

Doutro xeito, “A banda de música como realidade pluridimensional”, de Antonio Díaz Amor, “Pola Modernización”, de Hernán Naval, ou “Os músicos das bandas”, asinado por min, son algúns dos traballos presentados -unha reflexión, unha visión de futuro e un pequeno estudo- ó Congreso de Bandas de Música Populares de Galiza, celebrado en Ribadeo en novembro do 1994. Unha actividade que marcou un fito cara a comprensión da concepción dese tipo de agrupacións na nosa terra. E foi en Ribadeo, unha vila que serviu de aglutinante do movemento de bandas de música en Galicia naquel momento. As actas foron editadas algúns meses despois; mágoa que entre as bibliotecas, só estean dispoñibles un par de exemplares na biblioteca de Ribadeo, o que limita a súa influencia futura.

De calquera xeito, eses libros, de carácter ben diverso e estendidos na súa aparición no tempo, deixan notar eivas porque un libro non pode chegar a todo lugar, está limitado, e máis se tentamos chegar tanto ó son como á sensación que a música produce nun pobo. Ó fin, poden considerarse unha imaxe dunha historia Sonora, un cadro, sempre imperfecto, que tenta aproximar esa historia.

Volvendo ó comezo, a cultura musical en Ribadeo, nas súas xentes, adquiriuse ó longo do século XX por transpiración máis que por estudos regulados, a través de actos culturais, funcións musicais, representacións nas que interviña a música... Ben a través da contemplación como espectadores como moitas veces integrándose nun grupo como a citada banda ou unha das súas versións/etapas anteriores, ou na coral polifónica ribadense en calquera momento da súa xa longa traxectoria baixo a batuta do seu fundador Carlos Álvarez ou a súa sucesora Mª Carmen Rodríguez Cancelo. Ou coa integración en calquera outra formación da miríada doutras agrupacións con menor participación e/ou duración máis curta, pero moita máis diversidade, das “Meniñas da saudade” a grupos de Jazz, da música pop ás xuntanzas para animación das noites de verán coa rondalla, esta última, entre os grupos animados por outra das persoas con nome propio na música ribadense das últimas décadas, Víctor Manuel Sanjurjo Láncara, Choupín.

 

Estamos xa no século XXI. Amadores da música foi pioneira na organización dos campamentos musicais de verán para xente nova e seguen aparecendo formacións musicais.

Mesmo lugar, novos tempos... Seguimos.