Reseña de dúas actividades conectadas: roteiro a partir da illa Pancha e presentación de BirdFlyway

Hai uns días deixei a convocatoria das dúas actividades, promovidas por 'Por Nuestro Faro' e agora paso a deixar un breve resume do acontecido nas mesmas.

A primeira realizada, venres 21 de abril ó anoitecer (dous días antes do día do libro, hoxe), na casa das letras, foi a presentación de BirdFlyway, libro de Antonio Sandoval, introducido por Óscar Chao.

Un salón da Casa das Letras mediado deu acubillo á presentación dunha novela que diría de conexión do mundo das aves e dos humanos. Sensacións e emocións sobre a ruta das aves migratorias  enfocada a traverso do filtro dunha familia heteroxénea, resultando unha educación en termos de vínculo emocional. Salpicada con referencias a Selma Lagerlöff (co seu Nils Olgerson e o cobrar mentalidade propia do pobo sueco) ou Konrad Lorenz, pasando por Jack London, a charla e o rico coloquio posterior recorreron diversos lugares físicos e de ideas, como o futuro ornitolóxico á vista da privatización e espolio dos lugares máis atractivos (como sucede coa illa Pancha) ou o abrirse paso da idea de que preto dos centros escolares debe haber algún espazo de importancia como ecosistema e acubillo de biodiversidade para poder aplicar aquelo de que se pode amar o que se coñece, pero é imposible amar o que se descoñece.
A actividade de 'por nuestro faro' en defensa da illa Pancha apareceu encadrada nun movemento a nivel mundial que está a realizarse cada vez con máis forza para dar a coñecer e protexer espazos que corren perigo fronte a privatización dos comúns da humanidade [Nota: non confundir 'ben común' con 'administración pública'].
O libro pretende a adquisición dun coñecemento emocional para dar a querer o mundo das aves e de aí, o noso propio hábitat: a ecoloxía das aves non está separada na esfera terrestre de calquera outra ecoloxía que se estude, tampouco da ecoloxía humana.
O coloquio, con referencias diversas ós comúns e cerramento de espazos, a empatía, ós postos de traballo como coartada para todo ou á liberdade, deixou un bo sabor de boca.
O sábado 22, día da Terra e día no que se celebrou en todo o globo a 'Marcha pola ciencia', tivo lugar o roteiro. Partiuse ás 10 da mañá da baixada á illa Pancha, recorreuse logo a península ata chegar á praia de Rochas Brancas e logo seguiuse pola estrada cara á igrexa de Vilaselán, voltando polo Espín. Pasadas as doce, volveuse en grupos dispersos ó aparcamento.
No recorrido foron observadas diversas aves, máis comúns ou máis raras, dende as omnipresentes gaivotas, ou rulas, merlos, paporoibos e andoriñas a outras como miñatos, corvos mariños, mazaricos chiadores, papuxas cabecinegras e capirotadas ou chascos... entre outras!
Na xornada, xunto coa vivencia e inmersión no mundo das aves, visionándoas no seu entorno, tamén se tivo unha lembranza para Suso Peña, cuxa praca conmemorativa descansa na illa Pancha, en lugar non concedido por contrato pero ocupado na práctica polo espolio privatizador. Asemade, comentáronse as diversas prohibicións que aparecen sinalizadas no entorno da illa Pancha co motivo da súa privatización.
Fotos dalgúns momentos do roteiro:

Coñeces os espazos naturais protexidos de Ribadeo?

Está ben que se usen como atractivo turístico, mentres non resulten danados. Pero para mantelos así, os ribadenses necesitamos coñecelos tamén, para poder aprezalos nós en primeiro lugar.
O pasado día 5 de febreiro foi o día dos humedais, pero en xeral pouco deu que falar nunha terra onde teñen a súa importancia, e non só polo espazo que ocupan. Certo que coincide co que en estatísticas de temperaturas tócalle o día máis frío do ano (que non deste), o que puido, xunto con ser día de semana, restar atractivo a unha saída polas zonas húmidas do noso arredor, a pesar da súa lembranza por unha exposición sobre aves recollida poucos días antes da biblioteca Viejo Pancho ou o mesmo día nas redes sociais por xente como Óscar Chao ou Enrique Sampedro, amantes de Ribadeo, a natureza, as aves...
Pero voltemos ó noso. Coñeces as zonas naturais protexidas de Ribadeo?
Para comezar un recorrido por elas pódese ver unha entrada do blog sobre zonas naturais protexidas de hai dous anos, ou a web de espazos naturais de Ribadeo Turismo, que comeza co humidal protexido da ría de Ribadeo. A zona da ría de Ribadeo, que aglutina humedal (5,63 km²), zona RAMSAR (11,92 km² segundo algunhas informacións, pero non todas) LIC (do que na páxina do concello especifícase que inclúe a illa Pancha) e ZEPA, parece que dispón de protección para a súa beleza, biodiversidade ou ecosistema en xeral. Desfrutamos dela, e por iso ás veces non nos decatamos que esa protección necesita defensa, que se non, é letra morta. E remítome ás probas, dede os sucesivos impactos na zona de portos ata o 'aproveitamento' da illa Pancha, pasando pola variación provocada das correntes na ría debido á acción humana, a agresión extra que significan as altas velocidade que alcanzan motoras, motos acuáticas ou esquís e outras 'actividades de ocio', etc. E isto da protección, aínda que se levan, ademáis, descubrindo restos diversos no fondo, que parece deberan sumarse para ter aínda máis coidado do noso entorno próximo.
Poderiamos seguir coa reserva da biosfera, 1 588,83 km² (quince veces a superficie do concello de Ribadeo) en catorce concellos entre Galicia e Asturias con preto de 33 000 habitantes (algo máis de tres veces os de Ribadeo) vivindo no seu interior, ou con as outras figuras de protección. Mais coido que é mellor para todos o tomar conciencia delas, desfrutalas, valoraralas e a partir de aí, actuar se se ve necesario...

... Por suposto, hai máis zonas naturais que aínda que non están protexidas sería cousa de mantelas. Ocórreseme o Pozo Mouro (ou aquí, entre outras entradas no blog) ou, relacionados coa historia no medio desa natureza, os mútliples castros (ver o libro de José Mª Rodríguez editado por O Tesón) ou o marco da Pena Verde (ou aquí). Ou podería aproveitarse para comezar con algún paseo nas rutas previstas da costa, da ría ou Ribadeo-Remourelle.

As parroquias de Ribadeo. Obtido de http://ribadeo.gal/imxd/arbore_web/doc/1225801618mapa_parroquias.pdf

Algunha ligazón subministrada polo concello na súa web:

• Humidal Protexido: Ría de Ribadeo
• LIC Ría de Ribadeo
• Monumento Natural: As Catedrais
• Reserva da biosfera: Río Eo, Oscos e Terras de Burón
• Zona de Especial Protección para as Aves

Ilusión pausada, entorno coidable, ría de Ribadeo e reserva da biosfera

Foto de Javier Gallego, outro dos participantes

Onte tivo lugar a xuntanza convocada para retomar a funcionalidade da Plataforma para a Defensa da Ría de Ribadeo, co detonante da convocatoria doutra xuntanza para elexir representantes no Consello da Reserva da Biosfera.
O certo é que as 18 persoas que estabamos esperabamos ser menos, e iso representou un bo comezo. Quizáis dicir como resume, para quen queira facer unha letura rápida, que se quedou en postular a Evaristo Lombardero, o principal impulsor do encontro e mantedor da Plataforma, como representante por parte das asociacións ecoloxistas galegas.
Contando un pouco máis polo miúdo da xuntanza, Evaristo tomou a palabra para presentar a historia da Plataforma, coincidente na práctica coa historia da defensa do medio no entorno da ría: chegou tarde á escolleira que se fixo na ría (1991), detonante que fixo que o colectivo Espreita e outros do entorno se xuntaran ata que en 1994 formalizaron a situación como asociación, encadrando nos estatutos a visión cultural, veciñal e ecoloxista de defensa da ría. Como tal, xa se enfrentou ó polígono industrial que se pretendía instalar dende Pena Furada ata Rochas Brancas, contribuíndo a que se suspendese no 1995. Logo estivo activa no proxecto da autovía na zona, e con altibaixos e case suspensión estes últimos anos, tense enfrontado ó proxecto de macronave en Mirasol, ou, na actualidade, súmase á preocupación polo dragado promovido por Gondán (22 000 m3 en 4 anos, botando a area próxima á saída da ría) ou ás emisións e próximas obras de emisarios na parte asturiana, así como ven postulando dende hai tempo a necesidade dunha visión de conxunto para a ría, plasmando un plan de xestión, plan de ordenación de recursos naturais ou plan de protección (por certo, preceptivo dende que en 1989 a ría é zona ZEPA)

plano da autovía para a ría de Ribadeo e zona do pobo

Entrando despois en cuestións máis prácticas, manifestouse o apoio da asociación do Galeón (cultural, que tamén aspira a que a súa presidenta, Ainhoa, teña un posto no Consello), tendo en conta que alí había representantes doutras asociacións, como O Tesón, estando interesada xente nova estudiosa da fauna, como Óscar Chao (páx. sobre aves e natureza en Ribadeo) ou Enrique Sampedro (que non puido asistir, blog ría de Ribadeo)
Fíxose un pouco de revisión de varias cousas, incluíndo a toma da ría polas lanchas e a suma da ilegalidad das velocidades que levan ó ateigamento que representan no verán, o estado das colonias de zostera (mariña e noltii), ou que os achádegos na ría rematan fóra por non dispoñer dun lugar adecuado no entorno a pesar de estar edificios como a fábrica de xeo, a aduana, a casa das algas ou o faro da illa Pancha nunha situación de aproveitamento mellorable. Houbo propostas de voluntariado para limpeza da costa ou de contactar con asociacións a nivel estatal ou internacional.
Pasouse logo de novo a informacións máis do momento, a lembranza da existencia dun Plan Director das zonas Natura en Galicia, ó non ser desenvolto os plans correspondentes a cada unha delas, o feito de que a primeira xuntanza interautonómica da reserva foi realizada entre políticos e técnicos da xestión ambiental, pero logo, nas sucesivas, só foron convocados e participaron representantes políticos, cun resultado de opacidade total, etc. En relación á xuntanza o próximo mércores 27 na Pontenova (e correlativamente, por Asturias, na Veiga), lembrouse que houbo unha xuntanza no concello o pasado 26 de decembro, que convocou a prevista.
Despois da designación de Evaristo Lombardero para tentar unha praza no Consello da reserva, e quedar en outra xuntanza despois da convocatoria da Reserva da Biosfera, colléronse os datos de contacto dos presentes para facilitar a labor e pouco a pouco retomar a actividade de defensa do noso entorno.

Testemuña gráfica da contaminación a ría (Castropol, 2009) despois de atravesala

--
Sobre as zonas protexidas en Ribadeo

Nota de prensa de O Tesón, ciclo o Medio Ambiente dende Ribadeo

AVV O Tesón

Nota de prensa

Ciclo visións do medio ambiente

Onte sábado tivo lugar a segunda actividade do ciclo da AVV O Tesón "Visións do medio ambiente dende Ribadeo", a conferencia de Óscar Chao Penabad “Máis aló das Catedrais: biodiversidade en Ribadeo e arredores”.

Comezou facendo unha descrición xeral en torno ós piares conservacionistas, para pasar rápido ó enfoque de Ribadeo. Rápido porque facía falta o tempo: salientou que era unha selección, pero aínda así deu un repaso por máis de duascentas especies de plantas, animais mariños, terrestres e aves que se poden ver na nosa contorna, distinguindo algunha característica ou curiosidade delas, as especies invasoras, especies protexidas, a súa relación co hábitat... Das anduriñas e a súa baixada en número ó uso pola natureza na nova lagoa en zona protexidam deixada pola tentativa dunha piscifactoría en Meirengos, a visión do medio ambiente de Ribadeo, o seu estado de conservación, as posibilidades de coidado e mesmo o seu aproveitamento como recurso económico, foron tratados ben co fondo das diapositivas expostas, ben na charla posterior.

Como resultado, e dada a súa relación con Ribadeo, é posible unha futura colaboración entre Óscar e O Tesón para sacar adiante algunha obra sobre o tema.

A próxima semana, o venres 24, terá lugar a terceira e última actividade deste ciclo, a conferencia de Mark Adkinson sobre “A pesca recreativa como fonte de ingresos sostibles”.

Achégase un estracto do currículum de Mark Adkinson:

Nado en 1952 na Gran Bretaña, estudou manexo porcino en centros universitarios de Nottingham e Norfolk. No 1972 chega a España para traballar en Huesca, e tres anos máis tarde, a Galicia, agora levando as granxas de selección do Grupo Conagra (Saprogal). Pasa despois á delegación en Galicia da británica PIC. Nesta época traballa tamén como consultor internacional.

No 1996 monta en Francia o centro mundial de selección xenética da empresa PIC. Dous anos despois volve a Galicia para traballar na empresa familiar. Cinco anos máis tarde, problemas de saúde lévano dar un xiro na súa actividade, montando unha páxina web coa venda de casas rústicas.

Ten un longo historial relacionado co medio ambiente: comezou hai 35 anos, presentando as dúas primeiras denuncias por delito ecolóxico en Galicia, o que fixo en solitario.

Ó ver a impotencia da loita legal en solitario, agrupouse na Asociación Galega de Pesca Fluvial, na que foi Vicepresidente, colaborando cona Xunta de Galicia na escritura da actual lei de pesca fluvial, aprobada no Parlamento Galego o 27/7/1992.

Desde hai 34 años tamén milita en AEMS Ríos con Vida (premio Nacional de Medioambiente 1998), sendo presidente da sección galega. Neste posto, realizou a Denuncia Penal polo cierre da Fervenza de Ézaro en Dumbría, que, sen aínda ter chegado a xuízo, fixo que en tres semanas estivera abierta ó público a maior atracción turística da Costa da Morte. A Endesa, Fenosa y Iberdrola por incumprimento da lei de pesca fluvial de 1992, con resultas dun prazo de 6 meses para acatar os caudales ecolóxicos (con caso omiso polo momento). Á empresa Tres Mares, por ter cortado totalmente o río Castro usando todo o caudal para a piscifactoría, entubando dous regatos máis directamente á piscifactoría, durante 30 anos. Ó Concello de A Coruña e a Aguas de La Coruña pola construcción da Presa de Cecebre sen escala de salmónidos, etc.

As accións, razoadas, están logrando novas zonas de pesca sen morte, mellorando os ríos nos tramos próximos.

Ademais, Ríos con Vida está colaborando no plan Life de recuperación do mexilón de río Margeritifus e a recuperación do topillo de rio na cunca do Ulla.

Máis aló das Catedrais: biodiversidade en Ribadeo e arredores

AVV O Tesón

Nota de prensa

Ciclo visións do medio ambiente

A AVV O Tesón, dentro do ciclo "Visións do medio ambiente dende Ribadeo", ten programado para o sábado 18 de abril a conferencia de Óscar Chao Penabad “Máis aló das Catedrais: biodiversidade en Ribadeo e arredores”. Será ás 20:00 horas no Salón de Actos da Casa do Mar de Ribadeo.

Óscar Chao é biólogo, cun profundo coñecemento da natureza no entorno de Ribadeo, así como nos aspectos de divulgación das características do noso entorno. As súas fotografías e comentarios a traverso da súas páxinas nas redes sociais (https://www.facebook.com/avesenaturezaenribadeo) son amplamente seguidas por xente afeizoada ou sinxelamente curiosa dos seres vivos que nos rodean, que aprezan tanto a calidade fotográfica como o minucioso apunte de características, descrición e conxunto de datos sobre a natureza no entorno ribadense.

Adxúntase cartel da conferencia.

Conservación da natureza, conservación de nós, desenvolvemento da zona

Onte tivo lugar a primeira actividade do ciclo da AVV O Tesón "Visións do medio ambiente dende Ribadeo", a proxección da curta vídeo documental "Desarrollo y vinculación del turismo con la conservación de la naturaleza". Tanto no vídeo como despois na charla entre o público asistente quedaron patentes unha serie de liñas que estruturan os proxectos de éxito neste campo:
En primeiro lugar, a integración das actividades económicas entre natureza e comunidade, aproveitando os propios feitos diferenciais, a propia cultura vital, histórica, da comunidade, a carón do medio ambiente que se quere conservar e aproveitar.
En segundo lugar, unha organización cooperativa. Non ter por que estar constituída especificamente de cooperativas, senón que debe estar baseada na cooperación entre os actores integrantes, sexan cooperativas ou pequenas empresas.
En terceiro lugar, o uso de canles de difusión innovadoras. Non é necesario neste sentido ser especificamente innovadores, senón saber usar as innovacións recentes para dar difusión ó produto e achegar a variedade de actividades de posible desenvolvemento de xeito conxunto á sociedade á que vai dirixida a oferta.
Outro punto, e aquí paro, aínda que había máis, a implicación da xente nova como motor do proxecto. O apoio comunitario aporta o acervo que a xente nova pode aproveitar: non ten que por que estar soa no proxecto; xente maior tamén se pode implicar, axudar parcialmente, a horas, en particular nos estadios iniciais.
Naturalmente, unha visión acolledora dende a estrutura política é convinte, pero non se debe confundir ese apoio coa política de subvencións, que remata aplastando o futuro desenvolvemento a conta do aproveitamento particular de subvencións públicas específicas, como tamén se analizou na charla.
O documental, realizado a partir de experiencias italianas, deixaba ver de xeito nidio os factores expostos, así como outros, en calquera caso, todos aplicables ó desenvolvemento dunha actividade económica relacionada co comunitarismo e o medio ambiente, tamén na bisbarra ribadense. Foi un bo comezo da serie de tres actividades, das que a próxima será "Máis aló das Catedrais: biodiversidade en Ribadeo e arredores", conferencia a cargo do biólogo ribadense e Master en xestión Mariña Óscar Chao Penabad, que terá lugar o sábado 18 no salón de actos da Casa do Mar de Ribadeo, ás 20:00 horas.

Momento do vídeo "Desarrollo y vinculación del turismo con la conservación de la naturaleza"

Biodiversidade e conservación da natureza en Ribadeo

AVV O Tesón

Nota de prensa

A AVV O Tesón ten programadas para o presente mes de abril un ciclo de actividades sobre a biodiversidade e a conservación da natureza, ofrecendo unha visión dende Ribadeo e enfocada no entorno ribadense.

Como primeira actividade e preparación das dúas charlas posteriores, este venres 10 de abril ás 20:00 horas no Salón de Actos da Casa do Mar de Ribadeo terá lugar a proxección da curta documental 'Desarrollo y vinculación del turismo con la conservación de la naturaleza' (22 min). A curta tenta desenvolver a posibilidade de beneficio mutuo entre actividade económica e conservación da natureza, a partir dunhas determinadas coordenadas e ideas, e será seguida -previa presentación dun pequeño esquema sobre as ideas que tenta desenvolver- dun debate entre as persoas asistentes.

A segunda actividade será a charla de Óscar Chao Penabad sobre diversidade e natureza en Ribadeo. Terá lugar o sábado 18 no mesmo lugar e asemade ás 20:00 horas.

O ciclo rematará o venres 24 cunha charla de Mark Adkinson, conservacionista afincado en Galicia.

Adxúntase o cartel anunciador.