Foros de Debate de Sargadelos no Voar. Antonio Garamendi

    Onte foi o último encontro dos Foros de Debate do Grupo Sargadelos no Voar. Non puiden ir. Así que só podo falar a través da visión que ofrecen comentarios amigos e a prensa.

    Chama a atención que sexa Antonio Garamendi, presidende da patroal empresarial CEOE, o único conferenciante que tivo dúas presentacións. A primeira, por parte do patrón do Grupo Sargadelos, Segismundo García, na súa única intervención nos foros 2023. A outra, a 'regramentria', a cargo de Carlos Delclaux, empresario millonario e xenro de Leopoldo Calvo Sotelo.

    Pode que, por esa sorte de compañeirismo introdutorio, a que foi longa presentación incluíra a máis de louvanzas diversas, argumentos de concesión de autoridade e sabiduría por ter cursado Garamendi estudos nos Xesuítas ou lindezas sobre a beleza da súa muller (de Garamendi). Pode que, tamén por iso, para o louvado, na súa intervención, o xustificar soldos millonarios fose cousa de pouco, non tendo que ver que na actualidade gane ao menos unhas 35 veces o salario mínimo que dende a súa posición, rexeitou subir como a inflación.

    Como dixen, non teño unha gravación que escoitar, e as referencias, aínda que sexan da prensa ou de xente fiable, non deixan de ser segundas fontes para un escrito coma este, polo que deixo aquí as onsideracións; de querer retomalas, faríao non como referencia a unha intervención nos foros de debate, senón por outras vías introdutorias.

A. Garamendi. Diario de Madrid, Lic. CC BY 4.0

 

Foros de Debate de Sargadelos no Voar. Rodrigo Rato

Foros de Debate de Sargadelos no Voar. Rodrigo Rato

     Este sábado tivo lugar a intervención de Rodrigo Rato nos Foros de Debate de Sargadelos no Voar. Unhas cen persoas atendemos á charla de media hora seguida dunha quenda de preguntas de outra hora, onde se viu apoiado un certo sentido de liberalismo.

    Unha nota curiosa na presentación (feita por Lois Caeiro) indicou que non era o momento de chamar a atención sobre certos feitos que salpican a vida e actuacións de Rodrigo Rato, o que foi seguido, de xeito educado polo público.

    A charla estivo baseada na confrontación entre 'democracia liberal' e 'ditadura' a secas, sen adxectivo, tras nun comezo dicir que non lle correspondía o de 'liberal', e sempre dende unha perspectiva economicista. Entre outras cousas, desgranou as bondades e características desa democracia, axustándolle a protección social ou o liberdade de crítica. Isto deume pé a que, na penúltima pregunta realizada, lle preguntase o que opinaba da deriva cara a unha 'liberal ditadura' en occidente, o que obviou facendo incomprensión da cuestión e falando da UE e Hungría, pero non da lei mordaza ou de Trump e Bolsonaro.

Foros de debate de Sargadelos no Voar. Juan Carlos Monedero

J. C. Monedero no Voar

Foros de debate de Sargadelos no Voar. Juan Carlos Monedero

    Comezaron os Foros de Debate do Voar, organizados polo Grupo Sargadelos. O primeiro en ocupar a palestra, este venres, foi Juan Carlos Monedero. Ó tempo que se desenvolvía a charla e posterior turno de preguntas (en total, dúas horas case igual repartidas) en Ribadeo había outra actividade extraordinaria, esta musical, coa participación da Coral Polifónica acompañando á orquestra de Cámara de Galicia. E, aínda que son actos ben diferentes, a xente que se move en Ribadeo para asistir a actividades tampouco é tanta. A charla de Monedero deixou algunha cadeira baleira, aínda que non tantas, achegándose os asistentes ás duascentas persoas.

    Un público que puidemos escoitar unha charla sobre o que é a política hoxe, non só en España, que me pareceu unha especie de introdución a un curso universitario aínda que na rolda de preguntas houbo quen a cualificou de mitin. E é que nas preguntas houbo algún momento de relativa tensión pola natureza das intervencións, que foron contestadas dun xeito que en boca doutra xente, diríase 'campechanía'. Tratándose dunha persoa que se relaciona con Podemos, e despois da caza mediática de anos que ven acusando a (e á) formación, era previsible algún momento así, máis aínda cando quen dá a charla xa ten táboas abondo e sabe navegar ó filo na súa intervención e ten soltura para soltarse finamente de ameazas nas preguntas. De calquera xeito, a charla, que teño gravada, non tivo nada de revolucionaria, senón que se mantivo dentro da moderación académica, apoiada en datos que, obviamente, polo tempo asignado moitas veces non puido nin nomear.

Foros de debate de Sargadelos no Voar. Ana Pontón

 

Foros de debate de Sargadelos no Voar. Ana Pontón

    A segunda charla para debate deste ciclo foi onte, sábado 20 de xaneiro. Ana Pontón, presentada por Pablo Vizoso Galdo, fixo unha intervención abondo máis curta que Monedero, e máis no sentido de grupo político, a pesar de que, neste caso, non houbo quen lle afeara 'dar un mítin' como pasou a semana pasada. As algo máis de duascentas persoas deixaron poucos ocos libres mentres escoitaban o que poderían ser liñas mestras dunha actuación de goberno, menos teoría e explicación e máis parecer e sentimento quer a pasada semana.

    A charla, a única en galego que haberá no ciclo, resultou próxima e propiciou unha quenda de preguntas tamén máis curta que na semana anterior (ambas se cortaron ó final) e máis distendida.

    Entre as moitas cousas ditas, quedeime con dous detalles, ambos correspondentes a respostas a preguntas. Nunha intervención, Ana foi interpelada sobre a falta de 'democracia de calidade' que usara con anterioridade. A respostas foi no sentido de que miraba a democracias con máis calidade ca nosa, que sería algo relativo. Atopo que a falta é, ou debería referirse, máis que en relación a outras, en relación a criterios de calidade, ou nos atoparemos con que, dependendo do momento histórico que se esté a vivir, poderíamos chamar democracia de calidade ó que podería ser unha falta de democracia, só porque noutros lugares estarían peor. O outro momento, cando dixo algo como que non se explicaba que lle paguen a alguén que ten un eólico nas súas terras 1800 € cando a empresa está ganando miles de millóns de euros. A pouco máis interveño para dicir algo como 'é que se non pagaran 1800 €, terían máis dificultade en ganar miles de millóns de euros!'

7291? Gastronomía galega! Salvatierra e Ayuso

7291? Gastronomía galega! Salvatierra e Ayuso

    Non, non preguntes polos 7291 mortos das residencias madrileñas en pandemia. Pregunta polo impacto da gastronomía galega na presidenta madrileña.

    Coido que o anterior podería tomarse como resume informal da ¿conferencia? que Díaz Ayuso quixo dar en Ribadeo en días pasados, nos Foros de debate do Voar / Sargadelos. Foros polos que leva pasado dende hai anos unha morea de xente, 45 persoas ben coñecidas dende Calvo Sotelo a Isaac Díaz Pardo, e que polo de agora remata con Isabel Díaz Ayuso. Con ela e con José Ángel Salvatierra Rico. Salvatierra non estaba no cartel, non estaba na mesa, pero fixo a intervención necesaria, a máis longa e contestada na quenda de preguntas, e coido que o seu nome debe quedar asociado a esa charla do 14 de febreiro (San Valentín, patrón do amor e ben contraposto ó tema debatido).

    Vaiamos cara ó final da charla, que polo momento se pode ver en Youtube (“X FOROS DE DEBATE : Doña ISABEL DÍAZ AYUSO”). A pregunta preparada polo presentador como remate da sesión era sesuda, para deixar bo sabor de boca á presidenta e á concorrencia: ‘Que le gusta más a Isabel Díaz Ayuso, el lacón con grelos, el pulpo á feira, el marisco o la tortilla de Betanzos?’ A pregunta pódese escoitar aló polo 1:14:30 do vídeo, e hai que tomala como un intento de remate distendido, intranscendente, dunha charla de media hora e unha quenda de preguntas de tres cuartos, quizais alongada un pouco máis para que non quedara mal sabor de boca pola pregunta do protagonista da noite, Salvatierra.

    E imos agora con el. No minuto 55:50 do vídeo comeza a súa pregunta. Aconsello, de querer vela, facelo no vídeo completo e non en algún dos cortes e montaxes que tentan aproveitar a pregunta de xeito combativo. Aconsélloo por varias razóns. A primeira, porque nese vídeo non está retocada, é unha ‘fonte primaria’ sen mediatizar, e polo tanto vese mellor o que pasou. Aconsélloo tamén porque alí se ve o ambiente seareiro que fixo que as cadeiras estiveran ocupadas ben antes do comezo da sesión por afíns políticos da presidenta madrileña, pasando a ser case unha falla organizativa que Salvatierra chegara a estar de pé ó fondo da sala. Aconsélloo para ser conscientes da dificultade de facer unha pregunta desenvolta dun xeito lóxico nesas circunstancias. Non, non digo que sexa un modelo lóxico ou discursivo, por outra banda difícil de manter no ambiente que se palpa, senón máis ben unha pregunta cualificable de normal, iso si, documentada, e ó tempo, valente. A pregunta, sobre os 7291 mortos nas residencias madrileñas, e a resposta, sobre a ‘trufa de intencións políticas’ nunha charla con tema político, sobre a mentira (a pesar de que esa cifra que non acepta, 7291, saíu do gabinete que preside Ayuso) ou a descualificación (dunha persoa que só coñece por unha única pregunta que fixo) como dixen, coido que é ben escoitalas no vídeo máis que facer un resume, e por iso aquí paro.

    Cunha excepción, porque para remate, gustaríame reproducir as últimas verbas de Salvatierra: ‘En recuerdo de los mayores y para que esto no vuelva a ocurrir’.

    O vídeo: https://youtu.be/LdYVjzqTaCQ?t=3330

 

 

Ría de Ribadeo

Despois de que o Instituto Xeográfico Nacional dictaminara o que coido que non facía falta dictaminar, unhas cantas citas (a favor e en contra) como segunda de hoxe, como entrada antes de acceder ó que saiu na prensa sobre o tema (e sairá), a parte das moitase entradas sobre o tema que se poden poden ver no blog e derivados, ou no de José Mª, Discriminados, ...

1.
Un artigo que saco de ABC:
La ría de Ribadeo
GONZALO ANES, Director de la Real Academia de la Historia
28-7-2002 00:29:25

Con motivo de la concesión, por Su Majestad el Rey, del título de marqués de la Ría de Ribadeo a Don Leopoldo Calvo-Sotelo, son frecuentes los comentarios sobre la denominación de esta merced. Hay quienes la consideran inexacta para designar el estuario en que se juntan las aguas del Eo con las del mar Cantábrico. Se dice que el verdadero nombre de ese entrante marítimo, que es también amplia desembocadura de la legendaria corriente de agua, es el de ría del Eo. Tal afirmación no responde a la realidad histórica.

Sin ser especialista en toponimia, aunque sí admirador de quienes cultivan esa disciplina, me decido a tomar la pluma para terciar en el debate, hasta ahora verbal, aunque con entidad suficiente como para que a alguien se le ocurra defender por escrito la denominación Ría del Eo, con pretensiones de vincularla a la más remota antigüedad.

Afortunadamente, las denominaciones Ría de Ribadeo y Ría del Eo no son topónimos oscurecidos por el paso del tiempo a causa de la evolución propia o por cambios en la lengua que los originó. Los nombres de lugar, en estos casos, pueden hacerse incomprensibles u opacos. Dan lugar tales situaciones de opacidad a que se atribuya a los topónimos cuyo significado se ha perdido por evolución, o por haber desaparecido la lengua originaria, a versiones actuales fundadas a veces en falsear el pasado, dando por buenas versiones míticas que no tienen nada que ver con la verdad histórica. Como ejemplo, se me ocurre ahora señalar el del significado que se dio en tiempos al topónimo Navia, villa situada en la desembocadura del río del mismo nombre, en el Principado de Asturias: una versión que contó con aquiescencias hacía derivar el topónimo de Noega, «por haber sido Noé su fundador». Igual origen tendría Noya, en Galicia. Genealogistas de los siglos XVII y XVIII no vacilaron a veces en atribuir tan pintorescos orígenes a determinados topónimos, e iguales libertades se tomaron respecto al origen de familias cuyos ascendientes remotos no dudaron en situar en tiempos de los godos, o de los romanos, o -ya en el delirio de la imaginación- en vincularlos a personajes bíblicos. Con el topónimo que designa la masa de aguas dulces y saladas del espacio en que se juntan las del mar y las del Eo no tenemos ese problema de opacidad. El significado de ría no ofrece dudas. Ribadeo no significa otra cosa que lugar situado más allá del Eo. En cuanto al significado de Eo, los autores suelen coincidir en considerar que el topónimo es de origen prerromano y resultado de una evolución que, según las fuentes documentales más antiguas, habría derivado de Iuve (año 755) a Euve o Heuve (año 878) y a Obe (años 905, 906 y posteriores) que conserva actualmente la feligresía de San Juan de Obe, situada en la orilla izquierda de la ría.

Es asunto que merece una explicación el de las designaciones de las distintas masas de agua del noroeste y norte de España, tanto en Galicia como en toda la costa cantábrica, a las que afluyen los ríos. Esas masas de agua no recibieron nunca el nombre del río al que sirven de desembocadura, por un localismo explicable en las costumbres de las gentes que viven en las orillas de las grandes corrientes de agua. Los habitantes de los pueblecitos de los distintos valles no designan nunca el río con el sustantivo con el que se conoce en geografía. Para ellos, la corriente de agua es el río grande, y así lo distinguen de los ríos pequeños, sus afluentes.

Para designar las aguas de los estuarios en los que desembocan los ríos del norte y noroeste de España, se utilizó siempre el nombre de la ciudad, villa o pueblo más importante situado a sus orillas, en las cercanías del mar. Así, la desembocadura del río Verdugo se conoce y conoció siempre como ría de Vigo. La del Lérez, como ría de Pontevedra; la del Ulla, como ría de Arosa; la del Tambre, como ría de Muros y Noya; la del Jallas, como ría de Corcubión; la del Alcazán, como ría de Camariñas; la del Ayones, como ría de Cerme y Lage. Las rías de la Coruña, Betanzos, Ares y Ferrol corresponden a los ríos Mero, Mandeo, Eume y Jubia. En las rías de Cedeira, Santa Marta de Ortigueira, Barquero, Vivero y Foz desembocan varios ríos, entre los que destacan Punta de Cabo, el Mera, el Sor, el Landrove y el Masma. En las rías de Avilés, Ribadesella, Tina Mayor, Tina Menor, San Vicente, Santoña y Bilbao desembocan los ríos Alcores, Nalón, Sella, Deva, Nansa, Escudo, Asón y Nervión. Parecería exceptuarse la desembocadura del río Navia, pues se denomina ría de Navia, por la villa de ese nombre, la única existente en la desembocadura. Y es ría de Navia y no del Navia, como habría de designarse si correspondiera al río. Por consiguiente, la desembocadura del Eo recibió siempre, y debe recibir hoy la denominación de ría de Ribadeo, ya que esa villa es la más cercana a la costa, y más populosa que las otras dos situadas en las orillas de la gran masa de agua: Figueras y Castropol. Ribadeo, y las poblaciones citadas, dieron nombre a las rías por costumbre de las gentes de mar que llegaban con sus embarcaciones a los puertos o que salían de ellos.

Los viejos mapas -impresos y manuscritos- las cartas marinas, coinciden en designar la desembocadura del Eo como Ría de Ribadeo. En las magníficas colecciones de mapas de la Real Academia de la Historia, hay una amplia muestra de esas denominaciones para convencer a los reticentes. En el Atlas Marítimo de España de Vicente Tofiño de San Miguel (1789) hay una excelente carta de la Ría de Ribadeo fechada en 1788. Por si no bastaran los mapas, cabe recordar que, en el viejo Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal, de Sebastián de Miñano, en el tomo III, (1826) se describe brevemente Eo como «río de España, en Galicia" que nace en el valle del Pedroso en la provincia de Lugo, siguiendo su curso hacia el norte, después de entrar en la provincia de Mondoñedo «por tierra de Miranda». En el lugar de Conforto, "principia a servir el mismo río de línea divisoria del Principado de Asturias por espacio de tres leguas y media, formando la ría de Ribadeo, a cuyo extremo está la villa de este nombre que es la primera de Galicia por aquella parte». Pascual Madoz, en su Diccionario (tomo XIII, 1849), también describe el Eo y señala que, al llegar al lugar y barca de Porto, «desemboca en la ría de Ribadeo». A pesar de estas realidades de la historia, ocurre que, en conversaciones y hasta en escritos, se utilice ría del Eo para designar la desembocadura de la corriente fluvial, aunque tal uso sea contrario a la tradición de siglos. Su Majestad el Rey, además de premiar a Don Leopoldo Calvo Sotelo con la merced de marqués de la Ría de Ribadeo, con tal denominación ha sido fiel a lo que resulta de la historia y de la geografía.

2.
Pregunta que casi podria ser de trivial... ¿Nombre del rio que desemboca en el cantabrico formando la Ria de Aviles? (no vale tirar de Google... ;) )

3.

sacado de http://www.riadeleo.com/historia/la_ria_del_eo/ria_del_eo_versus_ria_de_ribadeo.html:

artículo firmado por D. José Luís Pérez de Castro, publicado en el periódico La Voz de Asturias el Jueves 27 de agosto de 1987, con motivo de la inauguración del Puente de Los Santos.

Don José Luís Pérez de Castro, es abogado, escritor, bibliófilo, director del R.I.D.E.A (Real Instituto de Estudios Asturianos) y uno de los más prestigiosos investigadores del occidente asturiano.

La procedencia de la ría del Eo

Con motivo de la apertura del puente de los Santos ha surgido en la calle la polémica de si la ría sobre la que cruza ha de llamarse ría del Eo o más propiamente ría de Ribadeo. Y a nuestro entender los argumentos son obvios, teniendo en cuenta que los hechos pesan siempre mucho más que los dichos.

Históricamente sabemos que la ría que forma el Eo desde su ensanchamiento en La Abra de San Juan de Abres (primitivo puerto hasta que se desplazó a Porto) para desembocar al Cantábrico entre la Punta de Las Cruces y la Isla Pancha fue toda ella propiedad de Castropol –quizá desde 1154- ratificada por Sancho IV, e indiscutible a partir de la sentencia proveída el 3 de noviembre de 1583 y dada por Juan de Grijalba contra Ribadeo, declarando de Castropol toda la ría, de un lado y de otro por suya; como consecuencia de la redención que le otorgó Felipe II en 1580 liberándola del señorío episcopal ovetense. Sentencia que conocemos por traslado y testimonio de Pedro Galván.

En cumplimiento del R.D. de 30 de agosto de 1889 durante los días 5 a 18 de noviembre de ese mismo año, se practicaron las actas de deslindes del término municipal de Castropol, y entonces volvió a quedar establecido como límite oeste del concejo la margen izquierda del río Eo hasta la Punta de las Carrayas y de aquí en línea hasta la Punta de la Cruz, doblando ésta para seguir al norte con el Cantábrico.

Como efecto de ese pleno dominio y deslinde castropolense, los escribanos y notarios de este distrito gozaban de jurisdicción hasta la ribera gallega y autorizaban sus actos y otorgaban sus documentos al pié de las playas y puertos ribadenses “en todo lo que cubre el mar”. Por lo mismo diversas resoluciones judiciales confirmadas por el Tribunal Supremo (auto de 17 de mayo de 1897) y la Audiencia de La Coruña, resolviendo conflictos jurisdiccionales de competencia surgidos entre los juzgados de primera instancia de Castropol y Ribadeo, la consideraban igualmente propiedad de Castropol y el límite provincial quedaba en la propia orilla gallega. De aquí, que las fincas de la Entreseca de Abres a la parte izquierda del Eo, o sea a la de Galicia se inscribían en el Registro de la Propiedad de Castropol y tributaban en el concejo de Vegadeo, por cuanto “la línea divisoria de este término municipal y el de Travada pasa por la Olga de Pedrido que es el antiguo álveo del río Eo”.

Y las cuestiones de pesca se ventilaban ante los tribunales asturianos.

Partición Salomónica

Esta situación perduró unos ocho siglos, hasta que en 1956 se incoa un nuevo expediente para la fijación de la línea límite divisoria entre los municipios asturianos (Vegadeo y Castropol) de una parte, y los gallegos (Trabada y Ribadeo) de la otra. En él se alegaron por los dos primeros cuantos documentos históricos y vigentes como el deslinde de 1889 establecían la colindancia directa con los segundos en la marca de máxima pleamar en la orilla oeste de la ría; y tanto Trabada como Ribadeo, a una sola voz, en argucia muy propia del proceder forense galaico, negando tal colindancia, invocaban interponerse entre ambos la ría, porque era jurisdicción de Marina; y de no ser así, suplicaban subsidiariamente que el deslinde se estableciese en la línea central de las aguas como lo venía siendo en los tramos más ascendentes.

El Ministerio de Gobernación, oídas las partes, previos dictámenes de la Dirección General de Administración Local, del Instituto Geográfico y Catastral y de la Comisión Permanente del Consejo de Estado, con base en los mismos y en que en el acta de 14 de mayo de 1927 las partes reconocieran no existir línea de colindancia entre sí por interponérseles la ría; sin analizar el resto de la prueba aportada, resolvió, en julio de 1958, fijar dicho límite en el eje de las aguas corrientes del río, desde la presa de los salmones o Molinos de Abres hasta adentrarse en el mar; sin perjuicio de la Jurisdicción de Marina y dejando a salvo las servidumbre y demás derechos de la zona marítimo terrestre. La resolución, pura ficción jurídica, partía la ría salomónicamente con lo cual, hoy por hoy, mitad es gallega y la otra asturiana. Por ello, días pasados, los alcaldes de Ribadeo y Castropol se estrecharon la mano en el centro del nuevo puente, como divisoria de ambas provincias, en señal de hermandad.

No obstante, aún siendo toda la ría –como se la denomina habitualmente por los ribereños- propiedad de Castropol, tuvo cierto arraigo, en la cartografía y usos navales, a partir del siglo XIX, la denominación: Ría de Ribadeo. La explicación era obvia y aceptable. Por un lado, coincidió con que los lugares de su margen derecha, aunque asturianos, y adscritos durante el XVIII a la provincia marítima de Avilés, pasaron a depender directamente de la Ayudantía de Marina de Ribadeo; lo cual, unido a la preponderancia comercial del puerto de Ribadeo en esa época, hizo que en los derroteros y cartas de navegación se emplease el nombre de ría de Ribadeo, aunque exclusivamente entre las gentes de mar. Pero como ahora dichos lugares ya no pertenecen a la jurisdicción de Marina de Ribadeo, sino a la de Luarca (Comandancia Marítima de Gijón) aquella única razón denominadora resulta extemporánea, inapropiada y equívoca, por lo que entendemos no tiene razón de prevalecer ni aún en lo naval.

Quienes con un criterio excesivamente localista, absorbente y mezquino, sostienen a ultranza la denominación de ría de Ribadeo olvidando razones históricas y variantes jurisdiccionales, invocan aún en su apoyo dos sofismas: por un lado, que la edición del mapa del Instituto Geográfico y Catastral la llama ría de Ribadeo y que dicho mapa es de observancia legal. Argumento pueril, por cuanto ni existe disposición alguna que imponga aceptar en materia geográfica lo que dice el Instituto Geográfico, ni podemos aceptar por dogma de fe toponímica las hojas de un mapa que, en ese aspecto precisamente, está plagado de errores y disparates; con lo que resulta incongruente aceptarlo por infalible y hacer causa de lo que es mero efecto. Si lo primero cuestionable es el propio mapa no puede ser por si mismo esgrimido en la cuestión.

El otro argumento que se viene utilizando por quienes rechazan el nombre de el Eo para la ría, es que, por lo general, las rías llevan el nombre de la población más importante, y así nos ponen de ejemplo la ría de Vigo, la de Pontevedra, la de Coruña, o Vivero. Argumento irrebatible respecto a esos lugares concretos, por cuanto las dos orillas del río pertenecen a la misma jurisdicción; pero inaceptable e inextensible a una ría que en su mitad es de Galicia y en la otra de Asturias, y porque de prevalecer un argumento cuantitativo, entonces podría invocarse que de las cuatro villas de la ría, tres al menos son asturianas y sólo una gallega.

Criterio historicista.

No faltaron quienes con un criterio historicista, alegaron que Ribadeo equivale a Riberas del Eo y en efecto con ese significado se comprendía en la Edad Media por tierras, es decir, la mesopotamia del Navia al Eo; pero como esa equivalencia no está vigente y ahora nadie aceptaría, como entonces, que Castropol es Ribadeo, tal denominación sería equívoca, ya que hoy por Ribadeo entendemos sólo la comarca del municipio gallego de ese nombre. Nos parece pues más aceptable e imparcial, que si la ría la forma el Eo en su desembocadura; que es cuando dicho río es más propiamente Eo (Euve, Ove) pues para arriba de la Olga de Reme y hasta el confín con Santiso se le conoció por río Grande de Abres, y aguas ascendentes por Río de Miranda, la ría que el Eo forma no debe de tener otra denominación que ría del Eo ya que además el Eo, hoy tan gallego como asturiano, nos hermana a todos y a todos debe de sernos su nombre reverencial; máxime a Ribadeo que le da nombre. Y es mucho más propia esa denominación global, y no que cada uno use ría de Vegadeo, ría de Castropol, ría de Figueras, o ría de Ribadeo, según las tierras que sus aguas bañen; ya que este criterio aparte de anacrónico, sería separatista.Y si la ría es común, y común nos es a todos el Eo, para mi aquella no debe de tener otra denominación que la de ría del Eo. Esta es además la que emplea cierta cartografía civil, antigua y moderna, y así lo comprendieron también en Galicia, quienes en 1903 editaron aquel bello álbum titulado Postales Ría Eo. Y así la nombran, aún del propio Ribadeo, Gamallo Fierros, Dionisio Franco, y tantos otros, que con un criterio inteligente aceptan que la realidad geográfica y actual no admite otra denominación, y está por encima de mezquinos localismos.

3.

A nova de hoxe de La Voz de Galicia:

El estuario del Eo se llama ría de Ribadeo

La Comisión Geográfica Nacional confirma los informes de la Xunta y de otros colectivos y zanja, en teoría, la polémica entre Galicia y Asturias sobre el topónimo

Autor:

M. G. Balseiro

Fecha de publicación:

21/3/2008

La Comisión Geográfica Nacional del Consejo Superior Geográfico, que depende del Ministerio de Fomento, determinó proponer que el estuario del río Eo, que limita geográficamente los territorios de Asturias y Galicia, se denomine oficialmente ría de Ribadeo.

El organismo, que es el que se encarga de informar sobre los topónimos y proponer la normalización de las denominaciones geográficas en todo el territorio nacional, zanja así, en teoría, un viejo litigio entre ambas comunidades, que se concretó en la elaboración de informes técnicos de uno y otro Gobierno autónomo avalando los respectivos topónimos: ría de Ribadeo para la Xunta; ría del Eo para el Principado.

Razones a uno y a otro lado no han faltado nunca para defender cada una de las denominaciones toponímicas de esa línea fronteriza entre ambas comunidades. En la orilla gallega, tanto el Concello de Ribadeo como la Plataforma en Defensa da Ría de Ribadeo mantuvieron siempre dos argumentos básicos. Por un lado, aportando una relación de mapas y documentos antiguos, entre ellos tres del siglo XVI con la denominación de ría de Rivadeo, así como cartas marinas del siglo XVIII, y 38 documentos de este tipo del siglo XIX con la misma referencia, y no solo españoles, sino también franceses, alemanes e ingleses.

Denominación tradicional

El segundo argumento está relacionado con la denominación tradicional de las rías en el Cantábrico, que toman para sí el nombre de la población de mayor entidad en la desembocadura del río, y que en este caso es Ribadeo.

Los asturianos argumentan también hechos históricos, señalando que desde 1154 la ría era propiedad en su totalidad de la localidad asturiana de Castropol, avalada con sentencias emitidas en 1583 contra las aspiraciones de Ribadeo; las actas de deslindes de Castropol de 1889, y que las cuestiones administrativas de pesca se «ventilaban» ante los tribunales asturianos.

Fue en 1956 cuando, según el investigador asturiano José Luis Pérez de Castro, que también aporta los anteriores argumentos a favor de la ría del Eo como topónimo, se fija la línea divisoria entre Galicia y Asturias en la propia ría. El Principado expone además en el informe que envió a la comisión que el topónimo tradicional más válido en ambas orillas es el de «ría del Eo-ría do Eo, de uso exclusivo en Asturias y mayoritario en Galicia».

En los foros de Internet hay defensas apasionadas a favor de una u otra denominación, según se tercie. Un internauta incluso hace una pregunta que casi podría ser del juego del Trivial. «¿Nombre del río que desemboca en el Cantábrico formando la ría de Avilés?, y no vale tirar de Google». Se decanta por la postura gallega. Desde Asturias algunos internautas no dudan en culpar a los nacionalistas gallegos de intentar imponer la denominación.

Satisfacción

El colectivo gallego que más ha defendido el topónimo oficial de ría de Ribadeo ha sido la plataforma homónima. Su presidente, Evaristo Lombardero, acogía con satisfacción la decisión de la comisión geográfica, que señala que una cosa son las múltiples denominaciones que popularmente tienen las rías y otra el nombre oficial. «É a lei do péndulo, unha resolución que non ten discusión, tomada por unha comisión técnica e profesional que tuvo en conta moitos informes», concluye Lombardero.

Novos Foros de Debate no Voar

    Téñome referido algunha vez no blog, de pasada, ós Foros de debate do Voar dos anos 90 (aquí ou aquí). Agora a nova é que volta a realizarse unha edición.
    Dende hai 20 anos, en Ribadeo téñense realizados diversos foros, como os sectoriais de APAGA sobre automoción ou os máis xeralistas da AVV O Tesón sobre diversos temas. En calquera caso, a difusión mediática que tiveron e (ou) o impacto social foron abondo máis reducidos: nos foros do Voar era a tónica o encher de bote en bote unha sala ampla, con xente dunha bisbarra asemade ampla, para escoitar a unha persoa en calquera caso célebre a nivel estatal a través de diversos medios, falando dun tema de actualidade.
Iso, o conxunto que fai o ambiente, preténdese repetir coa temática de a actualidade europea, patrocinado polo grupo Voar e Sargadelos.
    E antes de saber ponentes ou datas, xa está a nova na rúa, chamándose a unha historia que foi tamén historia de Ribadeo a finais do século pasado.

    O Voar, ó norte da rotonda.

Do leite que se produce en Galicia: unha entrevista a José Ángel Salvatierra na revista Irimia

Onte, José Ángel Salvatierra, enxeñeiro técnico agrícola con ampla experiencia no agro galego e tamén coñecedor do sector en toda Europa, pasoume a revista Irimia co que coido é unha interesante entrevista que lle fixeron (fíxolla Daniel López). Velaieiquí:
"Os tractores na rúa foron portada, os prezos do leite caeron e as explotacións producindo á perda...

Isto dos tractores na rúa é cíclico en Galicia. E case sempre empezan na nosa Comunidade. Por una parte, porque aquí prodúcese aproximadamente o 45% do total estatal e hai máis de 9000 explotacións; por outra, cando veñen mal dadas, é a forma máis visible e máis fácil para mostrar o problema á opinión pública. Ata aquí todo ben, pero non é suficiente.
E pois...? Que marxe de intervención habería?
As Administracións non poden fixar un prezo mínimo para o leite. Isto sería contrario ás normas do libre mercado. Mesmo caeu niso a ministra española, dicindo que se o fixera Francia preguntarían a Bruxelas e que, se fose legal, tamén o farían aquí. A dúbida ofende na boca dunha ministra de agricultura. Xa non facía falta preguntar. O que fixo o ministro francés foi convocar ás partes, para que chegasen a ese acordo, e facer de animador, de árbitro e de testemuña, a través da comisión de seguimento, por se algunha das partes por separado rompe as regras escritas e asinadas. En Francia levan máis de vinte anos con contratos homologados en distintos sectores, non só no leite. Os prazos dos contratos son como mínimo dun ano, con cláusulas de corrección, segundo evolucione o mercado. Isto aquí nunca se fixo e estamos moi verdes.
Esa caída de prezos é resultado directo do final do sistema de cotas?
A situación á que se chegou nos prezos non é só polo final das cotas; xa ocorrera outras veces coas cotas en vigor, como nos anos 2007 e 2012, tamén con prezos por baixo dos custos de produción. Logo subiron de forma importante durante ano e medio e non se fixo nada, ata o 2012. Subida importante outros dous anos, e así chegamos ata agora. Desta vez si hai máis leite no mercado, tanto en España como en Europa. O corte de exportación a Rusia, polo bloqueo da UE, e o menor consumo de leite en pó de China, fixeron subir os excedentes.
Non se pode producir sen límite, como lles gusta facer os gandeiros galegos, que aumentaron moito a súa produción, xa desde antes de rematar as cotas, e máis aínda dende o dia 1 de abril. Aumentan as vacas por compra (máis carga gandeira), pero sen aumentar a terra; polo que se aumenta a compra de penso, máis alfalfa, mais, máis, comprando fóra da explotación, e se o prezo do leite baixa , volvemos ao círculo de perdas.
Aumentar a produción, non sempre leva a mellorar os beneficios. Bastantes veces diminuír o leite producido nunha granxa, trae melloras nas marxes netas. Ter un tanque grande e enchelo como sexa cada dous días, se os custos diso son altos, non vai levar directamente a ter una marxe neta mellor. Isto que parece fácil, a maioría dos produtores “intensivos” non o entenden.
Tes comentado reiteradamente que o sector lácteo galego é moi vulnerable. Por que? Que debilidades ten o “noso sistema”?
Aquí está a vulnerabilidade do sistema de produción de Galicia en xeral. É un sistema que se lle chama intensivo. De 3-3,5 unidades de gando maior –UGM- por Ha. Non porque todas as explotacións sexan pequenas en superficie. Hainas de máis de 40 e de 50 Has., pero deberían ter de 50-60 vacas, máis a reposición, e na realidade teñen de 100 a 150 vacas.
Por que?
Porque foi o que lles vendeu o “ sistema”, para ser grandes e competitivos...! Dicíanlles: “compra vacas, compra cota, amplía as cortes, cambia a sala de muxir, tractor máis grande e moderno, etc, etc”. Pero quen lle falaba de terra? Nalgunhas zonas escaseaba, pero xa non se pensaba nela. “Pon todo a millo”. Na maioría dos casos ese é o único cultivo. Comprar o que falte fóra: Penso, alfalfa, palla, raigrás secado, bagazo de cervexa, etc. O “sistema” véndelles todo isto. A semente do millo, os fertilizantes químicos , os fitosanitarios , o seme probado, as máquinas que eles non elixen, os “establos”, etc. “Pide un préstamo que o pagas fácil”...Pero quen lle facía un estudo de viabilidade? Se o prezo do leite se mantén a bo nivel ou sobe, todo vai funcionando. Pero se vai á baixa un período longo... E o que se vende baixa, pero o que se compra sobe ou mantense, e entramos no bucle.
Non sempre cambiar é mellorar...
Ollo. Non quero dicir con isto, que non se precise ir mellorando e actualizándose, pero con racionalidade e con números. Cousa que os gandeiros galegos nos lle gusta levar. Alguén ten unha corte para 40 vacas , e da noite para o día, decidir duplicar o número.
E pregúntaslle: “E a terra? Tamén a dobras?” “ Non, pero xa veremos se atopo algo”. Con esta alegría nas decisións coñezo cantidade de casos. E o problema é que non se aprende duns para outros e repítense erros. Salvo lixeiras excepcións, hai un sector de produtores con niveis moi baixos en formación. Non son quen de controlar os factores de produción e de manexo, nun sistema onde se move tanto diñeiro e de forma moi complexa, sen levar ningún tipo de contabilidade económica, nin programa técnico de manexo. Cando as marxes son amplas o sistema vai tirando. Pero cando se acurtan, o sistema rompe. E cando consultan aos “técnicos do sistema” que poden facer, que están perdendo cartos cada mes... Resposta: “hai que esperar que mellore o prezo do leite”.
Esas debilidades, quedan máis en evidencia se o comparamos co sistema francés ou bávaro?
Os produtores franceses e alemáns e, en xeral, os da UE, agás os portugueses do norte, que son aínda máis intensivos cós galegos ( será pola proximidade ou pola lingua), basean o seu sistema na base territorial, na terra. Sen terra non hai leite. Os franceses miman a terra. Non se pode traballar mollada, que se compacta. Evitan a erosión. Evitar, e se é posible, diminuír a utilización de herbicidas.
Isto lógrano con alternativa de cultivos. Por exemplo, o millo non volta á mesma parcela ata o quinto ano, que alternan con trigo, cebada, pradeira, colza, etc. Cultivos que consomen na granxa, para penso, e venden o sobrante, tendo ingresos, a maiores dos do leite. É un sistema de produción máis sostible, menos contaminante e moito menos dependente do mercado ou, ás veces, case nada das materias primas.
En Francia por exemplo, as terras no inverno, onde se cultivou millo, non poden quedar sen nada. Hai que sementar algo para evitar a erosión. Aínda que logo sexa para enterrar como abono verde.
Que poderiamos e deberiamos facer a partir do día seguinte de que os tractores volvan a casa?
Cando os tractores volvan para a terra, será preciso que os produtores senten a reflexionar. Coa cabeza descansada. Será preciso facelo tanto se conseguiron o que se propoñían, como se conseguiron tan só unha pequena parte, ou, poñámonos no peor dos casos, se o que se logrou os deixou defraudados.
Para os produtores galegos no ano 1987, o principal atranco que vían nun horizonte curto era o establecemento das cotas leiteiras, fixadas por Bruxelas, para frear os excedentes. Aquilo que ao principio se entendeu como un problema, logo se transformou nun elemento de estabilidade no mercado do leite. Non sen sacrificios para os gandeiros, pola necesidade de mercar cota. Outros non a mercaron, e conformáronse coas cantidades que lles regalaba a Administración, dos fondos que facía cos plans de abandono. No sistema de cotas a recollida estaba asegurada. Cousa que agora non o está.
Para moitos gandeiros galegos a data de 1 de abril do 2015, parecíalles una data liberadora, e que a partir de aí o camiño para vender leite sen o corsé do límite de producir, sería favorable para mellorar os ingresos e a rendibilidade da explotación, a base de producir máis litros. Por exemplo, os franceses sempre apostaron por un sistema de regulación do mercado. Agora mesmo teñen dous tipos de leite, tipo A, baseado na antiga cota, a un prezo acordado por contrato dun ano, e tipo B, a un prezo de leite en pó. Xa saben a que aterse se se pasan da cantidade A.
Despois das protestas hai que reflexionar e ver o camiño percorrido nos últimos 30 anos no sector do leite. Imos seguir así desestruturados, sen nexos?
Primeiro entre os produtores, constituíndo foros de debate periódicos e permanentes, a través de organizacións do tipo que sexa (asociados , sen asociar, cooperativas, técnicos , investigadores, etc), con mesas de traballo e, logo, asembleas, sobre os moitos problemas que ten o sector: falta de terra, sistema de produción, falta de incorporación de mozos/as, concentración ou permuta de fincas. Tamén transformación de produtos. Sabemos máis ou menos producir, pero non sabemos nin transformar nin, aínda menos, comercializar. Para iso hai que formarse e querer aprender, que é do que máis carece o sector, na miña modesta opinión. Non é só problema de prezo, que o é tamén. Pero hai outros.
Logo non hai que esquecer, as relacións coas industrias e as cooperativas de transformación, alí onde estean, como fan noutros países como Irlanda , Holanda ou Dinamarca. Non velas como inimigas, senón como posibles colaboradoras da cadea económica. Isto levará tempo. Pero creo que sería bo intentalo con unión, fe e perseverancia.
Anímoos a traballar nesta ou noutras liñas, de forma continuada, e non a volver cada un a súa casa, ...ata a próxima crise de prezos."

Continuemos a crear conciencia social. Pablo Mosquera

Continuemos a crear conciencia social

Un equipo do Instituto de Salud Carlos III (ISCIII) publicou dous novos estudos sobre a influencia da contaminación atmosférica e o efecto das ondas de calor na aparición e/ou agravamento de determinadas enfermidades e no aumento derivado de certos ingresos hospitalarios. As investigacións, lideradas dende a Unidade de Cambio Climático, Saúde e Medio Ambiente Urbano da Escuela Nacional de Sanidad (ENS) do ISCIII, que codirixen os investigadores Julio Díaz e Cristina Linares, publicáronse na revista Science of the Total Environment.
A contaminación, en especial a do aire, provoca cada ano non menos de 60 000 ingresos nos hospitais españois, en moitos casos de pacientes con patoloxías e cadros clínicos de gravidade. É a alerta que esta semana lanzou ós responsables sanitarios nacionais e autonómicos Julio Díaz, un dos maiores expertos españois e internacionais nos danos ocasionados á saúde polos tóxicos ambientais. Este científico usou unha das sesións do congreso que celebra a Sociedad Española de Calidade Asistencial (SECA) para avisar ós responsables políticos de que non lle están a prestar nin abonda atención nin os medios adecuados á enorme ameaza para a saúde que é a contaminación.
Dr. Cristóbal Belda Iniesta. Director do Instituto de Saúde Carlos III (ISCIII): 

"La biomonitorización humana (BMH) como herramienta para determinar la exposición a sustancias químicas y sus consecuencias sobre la salud, tanto en entornos experimentales como de vigilancia activa, es una prioridad científica del ISCIII, especialmente representada en términos experimentales y tecnológicos por el Centro Nacional de Sanidad Ambiental, que como centro de investigación del ISCIII, reúne las condiciones científicas y tecnológicas más adecuadas para determinar la exposición a sustancias químicas en el individuo, de forma integrada y, sobre todo, con una perspectiva estatal. Realización de estudios de vigilancia como instrumento clave para generar información sobre niveles de exposición y como herramienta para la toma de decisiones. La publicación de este estudio de exposición a sustancias químicas en población adulta española y agradecemos al ISCIII sus esfuerzos para ponerlo a disposición del público. El estudio constituye, sin duda, uno de los estudios más completos realizados en nuestro país de interpretación de concentración en la población española de sustancias químicas de extenso uso que se añaden a una amplia variedad de productos de consumo (plásticos, espumas, construcción, equipamientos electrónicos, ropa, muebles) y con presencia en alimentos. La integración de los condicionantes ambientales es clave en la definición de políticas públicas y en la toma de decisiones en diferentes sectores, destacando el de la Salud. Entendemos que la vigilancia en humanos de los impactos de la exposición a dichas sustancias constituye una herramienta necesaria para habilitar la adopción de medidas de gestión del riesgo de exposición de la población general a las sustancias químicas."
Participaron na nosa provincia de Lugo: Jesús Núñez Calvo, Gelasio Rodríguez Rodríguez, Ignacio José Cacharrón Prieto. Laboratorio: Laboratorios BIOMIG: Ester Varela e Miguel González.
A Xunta comproba se Alcoa amplou sen autorización a balsa de lodos. 

O Goberno autonómico fixo unha inspección e solicitou documentación á multinacional ó respeto.
Todo o que antecede é información actualizada relativa á relación de vertidos industriais de ALCOA e risco para a saúde na poboación da área sobre a que inflúe o proceso industrial contaminante da factoría aluminera.
Ate o de agora decanteime polo risco físico e químico que comporta a BALSA CON LODOS VERMELLOS e esa información que traduce que puidéronse ampliar as súas capacidades para dar acubillo a lodos sen permiso oficial da XUNTA DE GALICIA; a constante reivindicación para que se amplíe a antedita "bomba fisicoquímica", a clandestina e nouturna evacuación de lodos a outros vertedoiros. Sobre o particular o comité de empresa ni n está nin se lle espera, mesmo pode chegar a colisionar cos movementos ecoloxistas que sinalan o que está a pasar.
É verdade que o Instituto Carlos III realiza estudos sobre a contaminación atmosférica e dispón do mapa de tal estado por comunidades e vertidos como son FLÚOR e CADMIO, sen dúbida os máis perigosos no caso ALCOA.
É verdade que os últimos tempos, teño podido comprobar, o mesmo que outros compañeiros na zona de Morás-Lago, vertidos ás mareas, mesmo coa recén presenza de técnico na praia da Caosa, que representando á Xunta, tomaba mostras da augua mariña en pleno vertido.
É verdade que volvemos á típica situación laboral e sindical. Contencioso entre representantes dos traballadores que temen estar sendo enganados pola patronal e poderes públicos ós que resulta "gratuíto" opinar sobre las ventajas que ten calquera operación financieira que se faga con ALCOA e GARANTE A SÚA CONTINUIDADE. Por certo, moi ocurrentes, os que pediron unha xuntanza co Presidente do Goberno para tratar do problema... supoño que o ilustre patricio faralles caso e entre a súa axenda plena de envites xudiciais fará un espazo a esta cuestión sita nun lugar ó norte do norte que limita con Inglaterra mar por medio. Amén.
Como é preciso facer algo máis que protestar por este conduto, sigoa propor.
1. Instar á Valedora do Pobo de Galicia a visitarnos e sobre o terreo comprobar e escoitar o que pasa en materia de contaminación.
2. Crear foros para publicitar o que pasa e como se denuncia por parte das agrupacións ou asociacións ecoloxistas a vulneración do DEREITO CIDADÁN
3. Crear ambiente dende as comunidades educativas para que cada cidadán sexa un axente medio ambiental.
4. Pedir a presencia de expertos do Instituto Carlos III para que veñan a un foro de información e debate sobre a situación e riscos obxectivos na comarca.

Pablo Mosquera Mata

 

 

1982, un artigo feito para o libro das patronais de 1999

1982

    As próximas eleccións serán as últimas nas que non participe xente non nacida antes de que a miña muller e mais eu nos instaláramos en Ribadeo, o 27 de setembro de 1982. Dende aquela, nós cambiamos (ti que estás a ler, tamén). E Ribadeo.

    As persoas teñen xuventude, madurez, vellez... os pobos poden rexerarse. E eso lle pasou a Ribadeo estas dúas décadas transcorridas dende entón. Os cambios na paisaxe urbana (e non só nela), máis ca un lifting (mellor usar estiramento) foron un rexuvenecemento. A diferencia está en que practicar un estiramento é algo así como poñerse unha unha máscara, mentres o corpo segue a ser vello, e o rexuvenecemento debe afectar a todo o corpo, cobrando novos brios e unhas características máis xuvenís en xeral.

    Ribadeo tivo un rexuvenecemento urbano. A ponte ou a rúa peatonal poden amosalo, pero a xente tamén. ¿Cómo pode rexuvenecer a xente? En realidade, non é o rexuvenecemento da mesma xente, senón da sociedade en si. Por exemplo, atraendo inmigrantes, persoas de fóra, con novas ideas, novas formas de facer as cousas, e sobre todo, con necesidade de adaptarse ó lugar onde vivir e á súa xente, a xente que o configurou con antelación e que ten que integralos, e con eso renovarse ela mesma. Galegos coma min, ou xente que previamente era asturiana, pero tamén sudamericanos, e aínda doutros países afincáronse estes anos na vila, que se fixo máis cosmopolita e aberta, cobrando o de fora, as relacións con outros lugares, a importancia que se di xa tivo noutras épocas por diferentes motivos.

    Nesa armonía que debe ser un pobo non se poden illar uns aspectos doutros. E aínda que para as persoas a xente debemos se-lo máis importante, o certo e que vivimos rodeados das nosas obras, configuramos a paisaxe no noso entorno, e rematamos tamén configurados por el. Por eso hai que considerar outras perspectivas.

    Sufriu un cambio na cultura, nun sentido amplo. Por suposto, por incorporación desa xente que viñemos de fora. Pero non só por esto e por outras cousas máis evidentes, como pode ser se miramos fixándonos nos aspectos musicais, onde Amadores e a Banda supuxeron unha revolución (atención: detrás da revolución ten que haber revolucionarios). Tamén pola animación producida polos Foros de Debate e as figuras que por eles desfilan, as Xornadas Mar por Medio, as de Medio Ambiente (este ano curso de verán da universidade), as Xornadas de Automoción, que facilitaron que se celebraran exames de oposicións para ensino medio este mesmo verán, ... actividades que, miradas en perspectiva, van cobrando máis importancia e relevancia para o que facer diario no noso pobo, atraendo máis xente, ideas e contribuindo a refacer Ribadeo.

    Mesmo para a xente miúda, o cambio de ideas está propiciado pola cantidade de actividades das que dispoñen, da música ó remo, non esquecendo os deportes tradicionais como fútbol ou baloncesto, pero tampouco os novamente afincados como ximnasia e natación, ou aínda outros alicientes que para moitos supoñen por exemplo os concursos da Diadema ou da biblioteca. Claro que ó anterior hai que engadir outras causas de ámbito moito maior que Ribadeo como son a tele e a informática.

    Tamén refai Ribadeo o cambio nas estructuras. Creceu coa Ponte que aínda non hai moito cumpriu o seu décimo aniversario e que variou a relación coa outra beira da ría, marcando un antes e un despois. Pero tamén con obras menores en relación a ela: a piscina, que variou a formación da nova xeración de xoves en aspectos lúdicos e deportivos; a rehabilitación do forte de San Damián, que creo que aínda se integrará máis no futuro dentro da paisaxe e actividades no pobo; a creación do parque do cargadeiro e ampliación do paseo ate a illa Pancha (un pouquiño menos), que está a variar a perspectiva da ría de moitos ribadenses; novas rúas e edificios, na antiga vía do ferrocarril, por exemplo, obviando unha realización pouco anterior ó 82, o eixe dende o xardín ate o Parador polas avenidas de Asturias e de Galicia, que supuxo o facer outra vila diferente; a rúa peatonal, auténtico pulmón no centro e que rematou cunhas estreiteces que hoxe xa soan inconcebibles, a nova sé da casa da cultura, cun uso que pouco a pouco se vai acrecentando... e aínda que hai que deixar moitas cousas de lado por mor do espacio, do propio esquecemento e de non cansar ó lector. Con todo, non se pode pode pasar tampouco por alto, por fin, o tratamento da Torre dos Moreno, que esperamos se vaia consumando pouco a pouco para rematar, se cabe, co seu centenario. Todo o anterior, sen buscar unha proxección de futuro que xa se albisca con outras obras comezadas, proxectadas ou faladas: o impacto dunha circunvalación, un auditorio ou a unha autovía dan por si sós para un artigo e moito máis.

    Vai variando doutros xeitos. O comercio é potenciado e ten unha puxanza acorde cos novos tempos, o porto, a través de sucesivas ampliacións, permite servicios que antes non tiña, o polígono ... bo, eso será para outras festas.

    Claro que non todo foi positivo nestes anos. Unha mirada sobre a beiraría afasta un pouco a imaxe de paraíso natural de fai dúas décadas, aínda que siga a selo. A perda de intimidade que pode facer suspirar a algunha xente vai da man do crecemento experimentado e de que Ribadeo sexa hoxe un enclave turístico abondo máis importante que a principios da década dos oitenta. As remodelacións do parque non poden atallar que a xente nova se aveña a un modelo de comportamento urbano e pase de verse na rúa ó "chamámonos" ou á poltrona televisiva. Pero sobre todo para os que vivimos estas dúas décadas finiseculares aquí, o peor é que xa vemos as cousas con outra perspectiva, a que da o paso dos anos máis sobre nós que sobre un todo ó que queremos.

Dor, tristeza, rabia, noxo

   A estas horas estará Feijoo falando no Voar: comezan os VIIForos de Debate, impulsados por Segismundo García (Voar e Grupo Sargadelos) coa 'ética e política' como tema. Hoxe fixen algo así como xaxún político e non acudín. Ó fin, ós 70 000 € de subvención á prensa só polo tema incendios do mes pasado servirán para poder ler mañá un resumo máis fiable que o que poda corresponder a outros participantes.
   Pero o título non vai por iso. Ó tempo que se estaba a desenvolver a charla de Feijoo, abrín un correo electrónico doutro ribadense cun contido que reproduzo. Logo, vos xulgaredes:

   Que dolor, aue tristeza, aue rabia y que asco….
   Si, pues al final Franco decía la verdad: "Todo queda atado y bien atado".
   Y la transición, fue una gran mentira. Nos engañaron a todos. Sobre todo a los que nos partimos la cara en las calles, en las cárceles franquistas, incluso algunos perdieron la vida, por conseguir un país justo, libre y solidario.
   Todo era mentira, el asunto estaba pactado, previsto, atado.. y bien atado.
   Antes eran los "grises", quienes defendían a los políticos, que a su vez hacían y deshacían a su antojo leyes y actuaciones, en defensas de sus amos y señoritos: la burguesía, la oligarquía y por tanto el amo del dinero. Lo que denominamos ahora el poder financiero.
   Después, nos engañaron de nuevo haciéndonos votar y aceptar lo que llamaban la panacea de la democracia y la libertad: "la constitución española".
   En su nombre y desde entonces cuantas atrocidades se han cometido en este país y cuantas se van a cometer. Hoy no hace falta policías para acallar al pueblo, les basta con leyes abusivas e injustas (siempre al servicio del capital), y jueces que sistemática y implacablemente las aplican, incluso crean leyes para acabar, hasta con el ruido y las molestias (Ley mordaza)
   Es terrorífico, ver cómo han arremetido contra el Gobierno legítimo de Cataluña, en nombre de "la constitución española y del bienestar de todos", todo por intentar que un pueblo manifieste lo que quiere, como quiere y por quien quiere ser gobernado.
   Y lo terrible e irritante, lo tragicómico del asunto es que es el Partido Popular, el que dice defender la legalidad vigente, el Partido Popular, que ha sido condenado como tal partido por corrupción, por tener financiación ilegal, por robar de los fondos públicos (o sea de los impuestos de los ciudadanos) y apoyado por su homónimo PSOE, a la sazón también condenado y ambos inmersos en mil y una causas, por lo mismo: el escarnio de las arcas del Estado (que somos todos) en su beneficio y en el de sus dirigentes.
   Si ya sabía Pablo Casado como iba acabar todo esto: "como Company", advirtió; bien lo sabía él, porque sus señoritos (el poder financiero de España y del mundo entero), les había dado alas y patente de corso, para hacer y deshacer lo que quisiesen, pero en todo caso para volver al redil, del que querían salirse "unos pocos desalmados"
   Y después vienen los partidos de nuevo cuño. Uno el denominado "Ciudadanos" que como un perro salvaje, excitado y agresivo, al dictado de sus amos ladra y se tira a la yugular de cualquiera que pide, que exige el derecho a decidir, cómo y con quien quiere vivir.
   O el Partido de Podemos que dice si, pero no y después no, pero si (Según convenga), donde están, señores dirigentes de Podemos, las manifestaciones de "la casta" y "adelante el pueblo contra la casta", por sus derechos y libertades. Al final era verdad, llegamos al sillón y… aquí nos quedamos (que sí que, que no que, que a mi novia le gustan los albaricoques… ¿No?) Si, lo tenían y lo tienen todo atado y bien atado.
   Que dolor, que tristeza, que rabia y que asco…

A Mariña, nun fóra de área

Como se nun partido de fútbol se tratara. Con esa tranquilidade e como se esa fora a consecuencia, a Mariña está a perder o partido coa área sanitaria. Agora, lévanse os historiais médicos en papel a Lugo. Sen dixitalizalos na súa totalidade. Algún haberá que traer de Lugo para algunha consulta... sempre será preferible a levar o paciente a Lugo, non? A Mariña está cada vez máis dependente, e iso non é bó.
A semana pasada, Feijoo dicía nos Foros de Debate en Ribadeo (segundo os xornais), ó ser preguntado sobre a sanidade na nosa comarca «Me remito aos feitos», en alusión á ampliación do hospital, prometida hai máis dunha década e só executada en parte despois de dar servizo mesmo en contedores. Por certo, as obras de ampliación son a desculpa para o traslado de expedientes: vai usarse o espazo para outra cousa, tendo como consecuencia algo non previsto hai unha década. E por certo, que casualidade, os datos persoais dos pacientes van ser xestionados -en Lugo- por unha empresa privada. Ou sexa, non só dependencia, senón un pouquiño máis de privatización. A remisión ós feitos está clara: cada vez menos autonomía, menos servizo público e máis privado, máis dependencia de Lugo e non só levando médicos de Burela, senón levando enfermos a Lugo. Mentres, a dixitalización total será 'o próximo ano' en caso de que se faga, pois non sería a primeira promesa de gardar historial que non se cumpriu: aí está a destrución de placas pese á promesa de dixitalización.
E o persoal?  'A outra cousa, bolboreta'!, e menos ampliación para as novas necesidades despois da 'ampliación'.
Mentres, séguese a protestar pola centralización sanitaria en Lugo todos os mércores ás 12 da mañá no centro de saúde de Ribadeo, entre outros puntos.

Protesta no Centro de Saúde de Ribadeo, este mércores

 Pódense alegar motivos de eficiencia ('rendemento dunha labor', como se fai, sexa ou non certo), pero non de eficacia ('que en conxunto, da o resultado esperado' aínda que se tente confundir as verbas e mesmo nos dicionarios xeralistas se faga) e menos aínda de consideración humana do servizo. "Non á supresión da área sanitaria da Mariña".

Falando de ilusión pola democracia: unha charla de Manuel Carmena

    Venres 16 de febreiro. 20:30. Derradeira charla desta edición dos Foros de Debate de Sargadelos de 2024 no Voar de Ribadeo, de título xenérico/adicación 'El estado, súbditos o ciudadanos?'. Na mesa, Manuela Carmena.

Sinatura de Manuela Carmona, estampada tras o prólogo dun libro de 'Diario de un confinado en Olavide'

    Unhas 300 persoas, case a terceira parte de pé, atendemos unha charla á que eu lle poñería o título de 'Ilusión pola democracia'. As outras do ciclo están colgadas en youtube, e esta tamén debera, en https://www.youtube.com/watch?v=vOV8MbWysfE, pero ao menos nestes momentos unha semana despois, aínda non o está. Está 'o sitio', pero non ten nada dentro, e claro, tampouco ten ningunha reprodución. Por iso, deixo a gravación de audio máis abaixo. Unha gravación á que só lle falta o inicio da presentación, feita por Juan Manuel Romero, unha persoa relacionada co Grupo Sargadelos, é dicir, a parte adicada ós anos máis novos de Manuela Carmena.

    Cunha pregunta final, coido que podería facer algún comentario, mais prefiro deixar o audio sen comentar, e en todo caso, máis adiante, facer un pequeno resume.

 

Cartel xenérico dos foros:

A conto do novo PXOM, a pasada alegación da AVV O Tesón

    Como xa deixei dito hai varios días, o PXOM está a vista, entre outros lugares, en internet. Os cambios poden verse en comparación coa anterior versión (resulta que teño aínda unha copia), e nestestes días de reflexión pode aproveitarse tamén para reflectir. Nese senso, deixo as alegacións presentadas hai anos pola AVV O Tesón, que se ben manifestaban as circunstancias daquela, antes de consultar a actual versión poden preparar para comezar a consulta:

ALEGACIÓNS ó PXOM.

De acordo co período aberto de exposición do PXOM de Ribadeo, aprobado de xeito preliminar, o xa exposto en alegacións á anterior presentación do PXOM, algunhas non contempladas aínda, e o parecer recollido entre os veciños e o propio da directiva da AVV O Tesón, expoñemos as seguintes alegacións:

1.Que o actual PXOM ten notorias deficiencias en canto que non establece un modelo de desenvolvemento e futuro para o conxunto do Concello nin para as entidades de poboación por separado. Asemade, non contempla tampouco criterios ou obxectivos que poideran favorecer a construción futura de dito modelo, e deixa por tanto as accións planificadas no mesmo como feitos illados dentro do conxunto, tendo en común ás veces pouco máis que o estar recollidos nun mesmo documento. A terceira consideración deste conxunto é que o estudo correspondente a cousas tan elementais como o futuro subministro de auga ó pobo ou a existencia actual dunha autovía ou ben non se fan ou se fan de xeito totalmente incompleto, deixando sen apoio calquera outra decisión que debera ser construída sobre o mesmo. Por elo, consideramos necesario definir como primeiro punto do PXOM o modelo de desenvolvemento e obxectivos dentro das posibilidades que permitan os estudos pertinentes, do mesmo xeito que foi xa pedido en escrito en abril de 2005.

2.Que aínda en ausencia de definición dun modelo, o deseño que desenrola este PXOM de Ribadeo desentoa gravemente do xeito de arquitectura das vilas mariñeiras do litoral, tanto galego como asturiano, que constitúen un modelo e un exemplo vivo a imitar. Permitir edificacións de seis e sete alturas en varias zonas do chan urbano en Ribadeo, sobrepasando de longo as alturas medias no seu entorno; mesmo autorizar cinco alturas en zonas limitadas por outras construccións xa existentes de planta baixa e unha altura, parece unha verdadeira barbaridade que está reñida cos modelos establecidos no litoral: a normativa que subxace neste PXOM permitindo tales alturas non preserva as verdadeiras raices desta vila. Por elo, parece oportuno, e así se demanda, que se revisen as devanditas alturas en todo o chan urbano da vila para axeitalas ós edificios do seu entorno e á sección das ruas no sentido que se contempla no artigo 48.5 da Lei 9/2002, de tal xeito que as novas alturas permitidas non sobrepasen en ningún caso as cinco plantas.

3.Que presenta tamén deficiencias no detalle miúdo. A este respecto pódense citar exemplos tanto na memoria como nos planos, algo que xa se referiu ó longo do período de exposición de diversos xeitos. A modo de exemplo, non están recollidas de xeito adecuado modificacións xa habidas na ría, como o recheo da dársena N de Mirasol ou a fonte fronte ó Parador, por citar dúas referencias que tiveron no seu momento o seu debate dentro da nosa comunidade e que polo tanto non se poden obviar con facilidade. Non digamos xa outros detalles máis miúdos como considerar nomes incorrectos ou asignar o valor de vista panorámica destacable no plano a un camiño abandonado hai anos no seu mantemento. Detalles que deben ser corrixidos para propiciar un plan que reflexe a realidade e a actualidade e evite malas interpretacións do mesmo no futuro, e que non se correxirán en xeral se non é mediante unha actuación positiva nese sentido, pois en xeral as alegacións veciñais non as terán en conta. Neste sentido, ofrecemos asemade a nosa colaboración para facer unha depuración de erros.

4.Que o PXOM non integra diversa normativa, tanto municipal como a outros niveis, a pesares de ser citada de forma exhaustiva a normativa que lle compete. Consideramos en relación á dita normativa, que debe incluírse a delimitación de zonas acústicas no pobo, por poñer un exemplo que xa foi indicado ó concello hai tempo e logo pedido por máis dunha centea de sinaturas, e que se manifesta necesario polo problema de ruído que padece poboación, xa recollido noutros foros e mesmo a nivel xudicial.

Alegacións que consideramos constitúen o mínimo de cambios posible, sen incluír en consideración outros desexables, e que esperamos sexan tidas en conta para a súa inclusión na aprobación definitiva deste Plan Xeral de Ordenación Municipal.

En Ribadeo, a 30 de xuño de 2008

Bandeira azul

    Este ano xa viñeron as bandeiras azuis: Ribadeo, 2 nas praias. De calquera xeito, coido que a mellor que poderiamos ter é a da ría en conxunto, pero a ver se este verán está ordeado o tráfico e se pode bañar un nela sen medo ás motos acuáticas é á súa velocidade, por exemplo. A boa nova foi comentada polo tenente de alcalde, en ausencia do titular. Tenente de alcalde que leva camiño de converterse nun dos alcaldes máis novos de Ribadeo, o primeiro que se formou no actual 'Porta da Auga'...
    Dous comentarios xerais: 'Tal vez, la mejor defensa de la humanidad frente a la barbarie siga siendo una buena educación, pues la verdad no se impone, se aprende', é unha frase dun artigo de Ilia Galán sobre a intolerancia relixiosa, pero que aproveito para sumarlle outra, esta de Daniel Baremboim citando ó ex presidente alemán Johannes Rau: 'nunca deberiamos confundir o patriotismo e o nacionalismo. Un patriota é alguén que ama o seu país natal. Un nacionalista é alguén que despreza os países natais dos demáis'. Xunto as dúas porque coido que o sentido das verbas pode cambiar duns lugares, ambientes e contextos a outros. Pode que nalgún contexto, debera chamársele 'bloque patriota galego' ó partido que sacou máis votos en Ribadeo nas últimas eleccións, pois despois dunha longa travesía, non creo que acepten ser catalogados de algo como 'antipatrias alleas'. É algo no que levo pensado dende hai tempo, cando o Voar patrocinaba os 'Foros de Debate' e veu creo que Sabater a defender unha postura totalmente antinacionalista dende, coido, un filtro de análise que para si quixeran algúns nacionalistas no sentido Baremboim-Rau (como atenuante forte, a persecución de ETA).
    En fin, os comentarios está claro que van sobre a apertura/intransixencia do BNG. Como calquera entidade que pode decidir, supoño que estará sometida a vaivéns e períoos de maior ou menor apertura e tamén de intransixencia, pero alomenos en apariencia, non lle vexo unha especial distinción de intransixencia a un partido que se tilda de nazonalista pero que aínda non hai moito por boca dalgún representante próximo chamaba á colaboración coa outra beira da ría, por exemplo. Repito, o sentido das palabras pode variar segundo os contextos, e eu estou tranquilo (e coido que Ribadeo en xeral o está) sobre a intransixencia nazonalista (quizáis esteña máis preocupado pola intransixencia nacionalista). como dicía a primeira das frases citadas, é cuestión de formación.

Onde era e é o final dunha vida. Pablo Mosquera

Onde era e é o final dunha vida

Hai uns días tiven unha chamada da Facultade de Humanidades do Campus Universitario de Lugo. Hai un libro e unha visita pendente. Todo pola lembranza daquel cabaleiro e amigo AVENTADO que quixo quedar con nós para sempre, dende a Rectoral de San Martiño ata o cultural Sargadelos onde tivo unha magnífica exposición da súa obra pictórica "El Quijote y los Derechos Humanos". Juan Queralt, cuxas cinzas entre versos e música repousan nas augas do vello encoro construído para arrefriar os primeiros fornos de fundición da Península Ibérica.

As Humanidades aínda son un espazo case metaverso para algúns de nós. Esta vez teño dúas preguntas que me producen inquedanza intelectual. Ambas sobre o final da vida, antes e agora. Medramos como mariñáns nunha sociedade que mantivo os nosos maiores nas súas casas ata o final. Do mesmo xeito que cando isto ocorreu os seus restos repousaron nun panteón do cemiterio que corresponde á parroquia e ó que podemos acudir para lembralos ou para repasar aquelas sagas familiares que en tales lugares están representadas entre as pedras ou mármores dos mausoleos. O máis bonito, polo menos para min, está en Mondoñedo.

Hoxe case non é así. E os nosos sucesores non poderán facer tales visitas. Os anciáns son ingresados ​​en residencias e a cremación é o método empregado para eliminar os restos humanos que eran corpos familiares. O debate non está aquí nin se espera. As residencias son un espazo sociosanitario para atender os últimos anos do noso pobo despois dunha vida que de seguro sentou as bases da nosa. A cremación é unha fórmula que tras un curto período nun tanatorio fai desaparecer o corpo do falecido, converténdoo en po que as xeracións vindeiras nunca poderán lembrar, xa que ata fotografías antigas foron usurpadas por aquelas imaxes temporais na memoria dun teléfono, do que máis cedo que tarde nos desfaremos.

Boto de menos foros para a reflexión. Boto de menos preguntarlle á xente onde quere vivir. Boto de menos o respecto como núcleo fundamental da convivencia interxeracional. Boto de menos saber calar, saber escoitar e saber falar, en tertulias cos nosos maiores. Boto de menos a tradición oral. Boto de menos investigacións sociolóxicas sobre o noso pasado que vaian por camiños diferentes que esa memoria histórica ou democrática. Boto de menos as aulas de adultos para dar unha segunda oportunidade aos que teñen tempo para aprender e así evitar a soidade. Boto de menos os vellos oficios que os veteranos deberían ensinar aos novos aprendices. Boto de menos o espírito de sacrificio que tiñan os nosos maiores e que agora é visión a curto prazo e ensimismamento cun Smartphone. Boto de menos as humanidades como centro de coñecemento con respostas a moitos dos problemas actuais. E é que unha parte moi importante das solucións están na historia. Polo menos para non repetir os graves erros.

Se teño que ilustrar o anterior, prefiro esa visita ao Complexo Regal Xunqueira. Alfredo Llano e máis eu fomos testemuñas dunha conversa entre obras de arte, que mantiveron os dous premios nacionais de artesanía. Juan Queralt e Sito Otero Regal. Todos AVENTADOS.

Pablo Mosquera