ESCUDOS DE ARMAS DA CASA TORRE DE PUMARÍN. Pancho Campos Dorado

ESCUDOS DE ARMAS DA CASA TORRE DE PUMARÍN

Pancho Campos Dorado

A Casa Torre de Pumarín ou Pazo de Pumarín, coñecida tamén desde fai dous séculos como a Casa de Moreda, está en San Miguel de Reinante. Na fachada principal ten unha grande portada de cantería cuxo vano da porta está rematado por un arco de medio punto peraltado formado por dovelas en cuña e en ambos cantóns altos existen dous escudos de armas, magnificamente cicelados en baixo relevo. O conxunto está remarcado por un sinxelo bateaugas cadrangular cuxos extremos entrábanse noutras molduras verticais que, ademais de darlle un empaque señorial e harmonía artística, serven para protexer a portada e os escudos de armas da escorrentía da auga de choiva (foto 1).

Foto 1

Foto 2: lintel orixinal e debuxado por riba

Na foto 1, podemos ver a situación na fachada principal dos escudos de armas e do lintel (foto 2) sobre a fiestra alta cunha laude ou inscrición de construción que reza: “ESTA CASA (LA) HIZO ALVARO TABOADA I VIOLANTE DE ANDRADE SU MUJER. COMENZOSE EN EL AÑO DE 1559 I ACABOSE EN EL DE 1561”.

Esta laude evidencia de forma expresa a notable antigüidade desta casa solar de mediados do século XVI, que da pena vela derruírse pouco a pouco, e que desde o noso punto de vista farémoslle o estudio heráldico, pois presenta dous escudos de armas de grandes liñaxes do Reino de Galicia que están moi ignorados na historia da antiga provincia de Mondoñedo e na actual de Lugo, polo que é preciso proclamalos, fundamentalmente para que vindeiros estudos sexan máis completos na Xenealoxía da Galiza de tan antigas familias asentadas en San Miguel de Reinante. 

A importancia dos estudos xenealóxicos dunha familia é debida a que a súa xenealoxía pode dar datos históricos sobre a propia poboación. Mostra tan eminente deste aserto é a Biblia, que presenta unha completa cronoloxía baseada na ciencia xenealóxica, pois a familia e o seu liñaxe sempre foron motivo de preocupación no pobo hebreo, pois o Mesías anunciado por Patriarcas e Profetas ía nacer dunha persoa do pobo, e todas as familias querían ter ao día a súa historia xenealóxica (Tratado de Genealogía Heráldica y Derecho Nobiliario, Instituto Luís de Salazar y Castro; Curso de Licencia, 1961, páx.12).

ESCUDO ESQUERDO (segundo se mira cara á fachada)

Foto 3

Debuxado por riba

En Heráldica a súa forma trátase como un escudo español carlista ou escudo de forma de casulla (Heráldica Española, El Diseño Heráldico, Luis F. Messia de la Cerda y Pita, 1990, páx.29). O apelativo “carlista” refírese a Carlos I de España e V de Alemaña (1500-1558). Está rodeado dun marco cadrado formado en ambos lados dun adorno a modo de delgadas columnas salomónicas soportadas por pedestais de catro corpos. Pola parte alta cérranse as esquinas con cantoneiras e cun cordón horizontal retorcido. A parte baixa, carece de cerre, polo que os pedestais das columnas son a liña base de construción.

O espazo intermedio está recheo cun adorno exterior ao campo do escudo e consta de figuras con formas de gran riqueza, propias do sentido cultural e artístico do Renacemento. As figuras conforman unha grilanda que cerra enriba como unha coroa de loureiro á que se van engadindo simetricamente a ámbolos dous lados, floróns, cálices e figuras propias do Paraíso Terreal. Así, a media altura, aparece a mazá e a serpe, seguido dun ramo de flores que remata a parte alta da casula. Nas esquinas altas dous anxeliños coas ás abertas parecen estar vixiando ou ollando o que “por alí abaixo acontece”. As esquinas baixas están rematadas por dous floróns de rododendro.

O campo do escudo está cuarteado en cruz.

Primeiro cuartel: tres táboas dentro dun escusón en punta, rematado cunha “T” ou Cruz Tao e en orla oito caldeiras, as dúas superiores máis grandes. Fai referencia ás Armas dos TABOADA. Si tivera esmaltes serían: en campo de goles tres táboas de ouro en pau, bordura de prata con oito caldeiras de sable.

Este brasón parece ser dun descendente de D. LOPO PERES DE TABOADA (en campo de goles, tres táboas de ouro en pau) e da súa muller D.ª MAYOR MENDEZ (cinco caldeiras de sable en aspa) cuxos escudos acolados se atopan na sepultura do ano 1422, no mosteiro de Pallares no municipio de Guntín, Lugo. Neste caso hai dúas caldeiras altas demais e ó facelas de maior tamaño cas restantes, quizais sexa un detalle que fai referencia a un emparentamento desta Casa de TABOADA coas Armas dos RIBADENEIRA.

O escusón ten similitude na forma, co escudo do século XVI de D.ª Leonor de Aragón na súa sepultura da Capela dos Reis de Toledo (Heráldica Española, El diseño heráldico, Luis F. Messia de la Cerda y Pita, 1990, páx.37). As armas dos TABOADA na Casa da Torre de Arcos en Chantada ten catro barras en pau, rodeadas de seis caldeiras e na Casa Torre de Mera, en San Lorenzo de Vilamaior de Negral en Guntín, no escudo xaquelado e partido dos ULLOA E TABOADA, ten oito caldeiras iguais en tamaño.

Segundo cuartel: unha aguia mirando a destra, co voo baixado ou de ás caídas mostrando o peito. Son armas dos AGUIAR.

Terceiro cuartel: unha banda engulida de dous dragantes. Son armas dos ANDRADE sen lema. Si tivera esmaltes serían: en sinople, unha banda de ouro engulida en dúas cabezas de dragóns do mesmo metal véndoselles a lingua. Para estar totalmente correcto debería levar unha bordura de prata co lema: Ave Maria Gratia Plena. O lema, neste caso, quizais non fora gravado polo escaso espazo que hai no cuartel.

Cuarto cuartel: dúas serpes anudadas pola cola facendo unha “S”; tamén puideran interpretarse como dúas serpes cargadas pola cola con dúas lousas. Non podemos interpretar o brasón con exactitude, pero o máis probable e que sexan Armas dos LOSADA, quizais da liñaxe familiar de D.ª TERESA DE LOSADA casada con D. RUI VAZQUEZ DE QUIROGA, comendador de Benquerencia e mestre da Orde de Alcántara (Blasones y Linajes de Galicia, D. José S. Crespo del Pozo, Volumen III, páx.223).

Respecto deste cuarto cuartel, atopamos un matrimonio celebrado o día 3 de xuño de 1700 na Igrexa parroquial de San Miguel de Reinante que parece confirmarnos, nalgunha medida, que este cuarto brasón é de LOSADA polos apelidos da noiva:

D. DOMINGO DEL BUSTO Y VILLAMIL e D.ª MARÍA DE SIERRA Y OSORIO, pais do noivo D. DIEGO DEL BUSTO Y VILLAAMILL que se casa con D.ª MARIA PARDO DE ULLOA Y LOSADA (ela é filla do Capitán D. Juan Pardo de Cela y Taboada e de D.ª Antonia Ulloa Losada y Valledor. Testigos D. Gaspar de Lamas, cura de S. Julian de Cabarcos, Bernardo Rodríguez de San Pedro de Benquerencia e D. García Valledor, de Presno, Asturias (Libro Matrimonios Nº1 (1670-1738) Folio 175-V, San Miguel de Reinante)

ESCUDO DEREITO (segundo se mira cara á fachada)

Foto 4

Debuxado por riba

A súa forma trátase en heráldica como: escudo español carlista ou de forma de casulla, igual que o antedito escudo esquerdo.

O adorno exterior ao campo do escudo, moi erosionado, asemella o do escudo esquerdo, pero con motivos ornamentais distintos. Aquí vemos que a coroa está feita de follaxe, froitas e cálices de flores distintas, e as figuras das serpes e das mazás, foron substituídas por “panelas” (follas de álamo), iguales cas da parte alta. En cambio, as esquinas altas rematan con anxeliños de ás abertas, como no escudo anterior, e as esquinas baixas en outro tipo de floróns moi deteriorados pola erosión da intemperie.

O campo do escudo está dividido en catro pola que parece ser unha cruz ortodoxa, con tres vigas ou traveseiros horizontais, que asemella a das Armas dos PARDO.

Primeiro cuartel: desdebuxadas pero recoñecibles, aparecen medias rodas e rodas de pedra das Armas dos CAMBA. Este apelido, segundo unha antiguísima tradición proben de Lucio Cambelo (ou Cambero) Romano, pretor ou virrei de Gallaecia, proxenitor de moitos señoríos dos CAMBA e dos TABOADA (Fortalezas de Lugo y su Provincia, D. Manuel Vázquez Seijas, Tomo I, páx.6) (Nota: os Taboada entroncan moitas veces cos Camba. Son parentes de D. Gonzalo Taboada y Ulloa, cuxas armas dos Taboada aparecen no 2º cuartel e as dos Camba no 3º cuartel do seu sepulcro na igrexa de Sta. María de Noceda -Lalín // na Casa de Caldaloba o escudo está dividido en doce cuarteis coas armas dos: Camba, Ribadeneira, Aguiar, Andrade, Taboada, Montenegro, Ron, Valcarce, Luaces, Zúñiga/Bermúdez, Bolaño, Rois e Yebra)

Segundo cuartel: moi desdebuxado e difícil de interpretar. Parece un cuartel tronchado e encaixado ou encravado, formado por un axadrezado baixo, de armas dos TRABA; dos ULLOA ou das armas dos ALVAREZ SALGADO, e na parte alta figuras indescifrables polo desgaste. A xenealoxía deste cuartel tronchado puidera referirse á de D.ª MAYOR FERNÁNDEZ DE TRABA TRASTÁMARA, terceira filla da condesa D.ª SANCHA FERNÁNDEZ e do rei D. FERNANDO de León, quen casa con D. LOPE SÁNCHEZ DE ULLOA (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Santiago Crespo del Pozo, Primeira Edición do Mosteiro de Poio, Volume V, páx.165).
Terceiro cuartel: axadrezado en escusón das armas dos ULLOA, e postas en orla dúas serpes afrontadas coas colas entrelazadas das armas dos PRADA.
Cuarto cuartel: moi desdebuxado o que pode darse a outras interpretacións. Parece un cabaleiro montado a cabalo mirando a destra, con lanza en banda empuñada polo lado destro do cabaleiro. Parecen ser armas dos GUNTÍN, GUNDIN ou GONDIN cuxa casa solar provén de Gundín, do Concello de Monterroso, fundada no ano 1555 por Gómez de Gundín. En 1589 levanta o Pazo de Laxe nese concello, D. Francisco Salgado Guntín. Na xenealoxía atópanse emparentados con ilustres familias galegas como os Ulloa, Salgado, Gil Taboada, Montenegro, etc. (Blasones y Linajes de Galicia, J.S. Crespo Pozo, Volume III, páx.105)
A Xenealoxía de D. ÁLVARO DE TABOADA (Y AGUIAR) + D.ª VIOLANTE DE ANDRADE (irmá de don FERNÁN SANJURJO MONTENEGRO, veciños do Padornelo, parroquia de Santiago de Sancobad, inmediato a Vilalba) por non alongar máis este artigo, pode verse completa e con notas, no libro Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, capítulo 1: “Escudo de Armas da Aduana Vella de Ribadeo”, páx. 46 - versión preliminar no blog, aquí-).
Por qué esta Casa dos Pardo de Taboada pasou a ser chamada a Casa de Moreda? Pois ben, Dª VIOLANTE déixalle a herdanza ao seu neto D. JUAN JOSÉ ACEVEDO PARDO TABOADA e vai ser última posuidora do pazo Dª MARÍA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA, por cuxos beneficios preitearán os seus fillos, no ano 1738, D. CARLOS MIGUEL, dono da casa da Aduana Vella de Ribadeo e D. GASPAR JUAN ACEVEDO PARDO Y TABOADA, casado en Castropol con D.ª ISABEL ABELLO Y CASTRILLÓN. D. Gaspar morre entre 1753 e 1764, e queda como apoderada do seu fillo D. Juan José que é o dono e señor do Pacio de Pumarín.
A comezos do século XIX (1801) D. Juan José Acevedo Pardo Taboada que vive na casa principal de Brul, parroquia de San Salvador de Tol no Concello de Castropol, arréndalle en foro perpetuo a propiedade a D. DOMINGO PÉREZ DE MOREDA casado con Dª Francisca Rodríguez, cuxa familia vai a ser quen redima o foro, de aí que hoxe se coñeza o Pazo de Pumarín como a Casa de Moreda. Don Domingo Pérez de Moreda era un fidalgo descendente, segundo preito de fidalguía do ano 1662, de don Juan Pérez de Moreda, capitán, ou de seu irmán don José de Moreda (falta concretar este dato), e que ese ano do ditame do preito eran veciños de Sanlúcar de Barrameda (Cádiz) e no que se especifica que eran naturais de San Cosme de Barreiros (Lugo) (Real Chancillería de Valladolid, Código de referencia: ES.47186.ARCHV//SALA DE HIJOSDALGO,CAJA 1421,14).
Desde aquí darlle as grazas a don Faustino Recalde de San Miguel de Reinante quen fixo unha encomiable labor documental da xenealoxía tanto dos Pardo Taboada como dos Pérez de Moreda, que tan ben nos atinxe nesta descrición.

A ADUANA VELLA DE RIBADEO. Artigo de Francisco José Campos Dorado

En Ribadeo hai varias casas blasonadas, esto é, con escudos de armas nalgunha das súas paredes cos blasóns da linaxe que pertenceron ó señor que as mandou construir. Unha delas é a chamada Aduana Vella sita no muelle de Porcillán. Este vetusto edificio, con dous amplos balcóns en voladizo sobre a fachada que resaltan o seu señorío, foi a casa de D. Carlos Miguel Acevedo Pardo e Taboada, Capitán de Granadeiros do Rexemento de Infantería de Milicias de Oviedo. D. Carlos era fillo de Dª María Josefa Pardo de Cela Ulloa e Taboada e de D. Gregorio Antonio de Acevedo Pardo Villamil e Montenegro, veciño de Castropol. Dª María Josefa foi veciña de San Miguel de Reinante, filla de D. Juan Pardo de Cela e Taboada de Aguiar, neta de D. Pedro Pardo de Aguiar e bisneta de D. Alvaro de Taboada e de Dª Violante de Andrade, que foron os que construiron en San Miguel de Reinante a Casa Torre de Pumarín entre os anos 1559 e 1561, donde se conservan magníficamente dous escudos de armas da súa linaxe, sobre a fachada deteriorada de tan insigne pazo.
A casa da Aduana Vella, na fachada do patio interior do servicio privado entrando pola rúa de Amando Pérez, ten un escudo de armas español de 1726, adornado con casco ou celada de cabaleiro fidalgo, mirando a destra, adornado cun penacho de cinco plumas e viseira baixada e protexida por cinco grilletas (barras verticais que forman unha rexilla). Polo exterior está rodeado de lambrequines sinxelos a modo de burletes que rematan na parte baixa cun sostén con figura de cara de anxo ou de tenante de pelo longo.
Está cuartelado en cruz ou dividido en catro cuarteis. No 1º cuartel: catro lises laterais e unha espada con cruceta e guarda, centrada en pao (vertical) coa punta mirando para enriba tocando unha quinta lis, e no medio da folla da espada, asemella ter unha pequena flor. Son as armas dos Miguel ou dos Miguez: en campo de azur (cor azul) unha espada de prata punta arriba, cargada dunha rosa do mesmo metal e acompañada de cinco lises de ouro en orla. (Blasóns de 1757 do Rei de Armas D. Sebastián del Castillo). O apelido Miguel usóuse como equivalente a Miguez, patronímico, ou apelido dun fillo provinte do nome do pai.

A Aduana vella, na primavera de 2005

O 2º cuartel mostra unha árbore cun can atado. Son as armas dos Acevedo que se representan en campo de ouro un acivro de sinople (cor verde), cun lebrel branco amarrado.
O 3º cuartel está cortado ou dividido en dous por unha liña horizontal. Na parte alta ten unha águia bicéfala, posiblemente as armas dos Zigarán, que constan no lema da bordura do escudo, e na parte baixa dúas aves con longos pescozos enroscados, que é un moble ou figura sin recoñecer nos blasóns e linaxes de Galiza, nin nas figuras da heráldica española consultadas.
O 4º cuartel mostra cinco corvos pousados, postos dous enriba, un central e dous en baixo. Aínda que falta un sexto corvo, son armas dos Cuervo, dos Miguel Vigil de Asturias e dos Arango que derivan da linaxe dos Cuervo que tiveron o señorío no valle de Arango do concello asturiano de Pravia: en campo de prata, seis corvos de sable (cor negro) postos de dous en dous.
Esta casa blasonada da Aduana Vella vai cumprir 300 anos de historia, a contar a partires da data do propio escudo, e é outra das casas semiabandonadas do Ribadeo Antigo. Os seus muros gárdan caladiñamente os anos de esplendor de D.Carlos, pero tamén os seus muros saben da amargura e da ruína material a que o levaban os inacabables e longuísimos preitos das partixas da herdanza de sua nai, litigados entre 1743 e 1759 contra dos seus irmás: D.Gaspar e Dª Cathalina de Acevedo Pardo e Taboada, veciños por aquel entonces de Castropol.
O edificio é coñecido como a Aduana Vella, pois foi adicado a Aduana a partires do ano 1800 cando se construe un embarcadoiro e a rampa en Porcillán o final da rúa Ares -Ares ou das Angustias, hoxe Antonio Otero-. Os ámplios baixos da casa servían de almacéns e alfolís, esto é, de pósito ou celeiro e de almacén de sal. Polos anos 1920 e nos anos trinta da República estivo adicada a Escola de Nenos e Nenas, ata o comenzo da Guerra Civil, onde impartían clase D. José Novo e Dª Concepción López González, que foron apartados do ensino durante a contienda. Logo, a Escola Pública pasou a primeiros dos anos corenta para detrás da actual Casa do Concello, cando o alcalde de Ribadeo D. José María Castelao, comprou a Casa de Raimundo Ibañez que daquela acababa de ser a sede do antigo Banco de Casas. A Aduana Vella é un emblema dos trescentos últimos anos da Historia de Ribadeo, e é unha pena que non teña ningunha utilidade na actualidade. Menos mal que a alguén se lle ocorreu “maquillala” repintándolle as fachadas e amañándolle as fiestras para que “aparente” bonita e non caia nun montón. Triste destino para algo tan belo, pero é o que hai, e non é o único.
Nota a posteriori: O 3º cuartel cortado, son armas dos ZURBANO. Toponímico vasco, procedente do concello de Arrazua de Vitoria, provincia de Álava: “escudo cortado: 1º en campo de prata, un aguia bicéfala de sable; 2º en campo de azur, dous cisnes parados e afrontados de prata, cos colos entrelazados”.

ESCUDO DE ARMAS DO PAZO DE TRIANA.Pancho Campos Dorado

Escudo. Foto con remarque de liñas e orixinal.

   Este escudo de armas atópase no Pazo de Triana de San Miguel de Reinante, actual casa de don José Antonio Dopico Remior quen fixo unha encomiable rehabilitación de dito pazo.

   É un escudo español con barba ou punta a semellanza dos mostrados no Nobiliario Vero de 1492, de Ferrán Mexía (capítulo XXIX). Está timbrado cun casco de cabaleiro fidalgo mirando a destra adornado cun penacho de tres plumas e viseira baixada con reixa, na que se perciben cinco ou sete grilletas (barras verticais que conforman a reixa), polo que pode ser o casco dun fidalgo con título de barón. Está rodeado dun adorno exterior sinxelo a modo de volutas dun pergamiño que se envolven nos soportes laterais e no sostén da punta. Carece de bordura en xefe (en parte alta) e na bordura, dos flancos e punta, pode lerse a lenda: “ARMAS DE LOS MOREDAS, RIBADENEIRAS, AGVIARES ANO DE 1669”.

   Está cuarteado cunha cruz abismada das Armas dos RIBADENEIRA: “en campo de ouro unha cruz cargada de catro veneras de prata”.

   Primeiro cuartel: unha torre donxonada cuberta (que ten sobre unha torre outra torre con tímpano e cuberta en punta). Son as Armas dos MOREDA. Si tivesen esmaltes serían: “en campo de azur un castelo de prata”. (Nota: estas mesmas armas outras veces aparecen con dous noves romanos [IX] un a cada lado do castelo). Esta torre donxonada e cuberta é a mesma figura que aparece no primeiro cuartel do Escudo de Armas da Capela da Virxe de Lourdes da Igrexa Parroquial de Santa María do Campo de Ribadeo xunto coas armas de consanguinidade dos ACEBEDO, cuxo relato fixen no capítulo vinte cinco do libro “Escudos de Armas do Concello de Ribadeo” que proximamente espero volver a presentar, e que non houbo lugar até o de agora a causa da pandemia. Perdón polo inciso.

   Segundo cuartel: unha árbore arrincada ou desenraizada. A torre donxonada dos MOREDA e a árbore surmontada de estrelas e un crecente ranversado, aparecen no primeiro cuartel do escudo de Armas da Capela da Virxe de Lourdes da Igrexa parroquial de Sta. María do Campo de Ribadeo, cuxo brasón pertence as antigas e primitivas Armas dos ACEBEDO (tamén en La Comarca del Eo 6-Maio-2017).

Esta árbore, sen can, aseméllase á dos ACEVEDO do 2º cuartel da casa de D. CARLOS MIGUEL ACEVEDO PARDO Y TABOADA, coñecida como a casa da Aduana Vella sita no Porto de Porcillán de Ribadeo, quen é un dos fillos e herdeiros de Dª MARIA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA, petrucia da “Casa Torre de Pumarín” tamén de San Miguel de Reinante) (Nota: hai a dobre grafía con “V” e con “B” dos ACEVEDO e ACEBEDO, que nós anotamos tal e como aparecen nos brasóns).

   Terceiro cuartel: unha aguia mirando a sinistra co voo baixado ou de ás caídas. Son as Armas dos AGUIAR.

   Cuarto cuartel: “tres cunchas de vieira (veneras) ben ordenadas” (dúas en xefe ou parte alta, e unha en punta, ou parte baixa). Poden ser armas dos BELLOCH, de orixe xudío, cuxo 1º cabaleiro, do século X, chamábase Guiberto ou Wiberto: “en campo de goles tres veneras de ouro, ben ordenadas” // tamén puideran ser: “en campo de azur tres veneras de ouro”, neste caso, mal ordenadas ou colocadas a inversa: unha en xefe e dúas en punta, correspondentes ao 2º cuartel do escudo cortado de Mondoñedo, cuxa posible relación sería que nalgún tempo houbera un matrimonio AGUIAR de MONDOÑEDO, desta extensa consanguinidade dos MOREDA e RIBADENEIRA, ou un vínculo de maiorazgo, patronato ou de aforamento de territorio co bispado de Mondoñedo.

   Primeiro e segundo cuartel, poden ser de D. RODRIGO DE MOREDA. (Ámbolos dous semellantes os da páx. 97 da Heráldica do Municipio de Mondoñedo, autora: Olalla Rúa Veloso, 2005 // tamén como o escudo da Casa de la Rocha de San Cosme de Barreiros)

   XENEALOXÍA

   A máis antiga e documentada comeza con: D. RUY FERNÁNDEZ DE MOREDA casado con Dª MARÍA FERNÁNDEZ foron pais de D. JUAN DE MOREDA veciño de San Miguel de Reinante (Barreiros) que gañou Executoria de Fidalguía na Real Chancelaría de Valladolid o 10-Maio-1488, confirmada o 5-Marzo-1495, ambas presentadas nun preito por D. RODRIGO DE MOREDA no ano 1568 (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Santiago Crespo del Pozo, Tomo III, 2ª Edición do Mosteiro de Poio, páx.326).

   Esta mesma noticia aparece da seguinte maneira na dirección de Internet: https://blog.myheritage.es/2010/09/documentos-eclesiasticos-y-apellidos-de-galicia-espana/ apelidosgalicia.org/Moreda-2220

1.- Executoria de fidalguía a favor de Juan de Moreda, veciño da freguesía de San Cosme de Barreiros (Lugo) Ano 1488. (Cód. Ref: ES.47186.ARCHV/6.5//PERGAMINOS,CAJA,72,7)

   Tamén como nota curiosa aparece nesta mesma dirección:

Os veciños de Santiago de Foz con García de Moreda e máis veciños de San Cosme de Barreiros. Auto ordinario sobre pesca de sardiña. Ano 1588.

   Por outra banda, tamén sabemos polos libros da Igrexa de San Miguel de Reinante (Arquivo Diocesano de Mondoñedo):

1. Pedro Moreda Rivadeneira y Aguiar. Fundou a capelanía de San Pedro na igrexa de San Miguel de Reinante e era párroco de dita igrexa xa no 1655. Do ano 1688 ao 1713 aproximadamente deixa a capelanía a cargo de Miguel de Moreda Rivadeneria y Aguiar.

2. Francisco Moreda Rivadeneira y Aguiar está casado con Catalina Blanco (t.p.f.)

1. Gregorio Moreda Rivadeneira y Aguiar. Nace en 1688, e son seus padriños de bautismo o cura D. Luis Pardo Taboada e D.ª Isabel Villarmea.

   Na lenda do escudo vemos que a data é do ano 1669 cuxa contemporaneidade cadra con toda esta familia que imos atopando e que falta por determinar e concretar a súa ascendencia e descendencia.

ESCUDO DE ARMAS DO PARADOR DE TURISMO. Francisco José Campos Dorado

Situado no lateral dereito da fachada frontal segundo se chega ó Parador de Turismo de Ribadeo, sobre a parede de pedra vista, está este precioso escudo de armas español, timbrado cunha coroa de xénero descoñecido e sen clasificación.
É un escudo español clásico, cuadrilongo redondeado por abaixo. Está adornado con molduras independentes de recheo nos soportes, e outras continuas e simétricas que conforman unha segunda bordura de deseño moi elegante en forma de casulla como os escudos aristocráticos. Na punta está sostido por molduras miúdas que cerran un conxunto harmonizado e esteticamente ben distribuído.
Está cuarteado en catro, cun escusón no abismo.
Primeiro cuartel, aparece gravado en campo de azur dúas táboas en pau, bordura de prata con oito caldeiras de sable, son armas arbitrarias dos Taboada (Nota: as “armas arbitrarias” en Heráldica, son signos xeroglíficos que adoptan ser brasóns distintivos de familias pero que non o son propiamente). As armas dos Taboada son propiamente: en campo de azur tres táboas en pau (verticais) e bordura de oito caldeiras de sable (cor negro). Segundo cuartel, armas da Casa de Zúñiga descendentes dos reis de Navarra, e dos duques de Béjar: en campo de prata unha barra de sable, e posta en orla unha cadea de oito eslavóns de ouro. A Casa de Zúñiga, está relacionada desde antigamente con Ribadeo, posto que, en 22 de decembro de 1431 o Condado de Ribadeo é concedido polo rei Xan II de Castela a D. Rodrigo de Villandrando que en primeiras nupcias cásase con Dª. Margarita de Borbón, que morreu moi nova, é volve a casar en segundas nupcias con Dª Beatriz de Zúñiga.
Terceiro cuartel, xaquelado de quince casiñas cadradas, oito entrantes de ouro e sete saíntes de gules, estas cargadas cada unha, de tres faixas de prata. Son armas dos Ulloa.
Cuarto cuartel, en campo de ouro cinco estrelas de oito puntas de gules postas en sotuer (postas en aspa). Son armas dos Fonseca.
No escusón do abismo, oito aspas rodean un segundo escusón cuarteado en catro, e cada cuartel cunha árbore igual. Non atopamos as liñaxes deste escusón, que son armas principais do escudo, pois cargan “sobre o todo do todo”. Posiblemente este escusón represente as armas do cabaleiro que Ribadeo tivo como mecenas para levar a cabo as obras do Parador e do Instituto Laboral.
No escudo están representados os matrimonios das familias que loitaron polos dereitos de Galiza, e perderon. Alonso de Fonseca xunto con Fernán Pérez de Andrade loitaron polo Dereito o Voto nos tempos de Carlos I. No ano 1520 estourou o Movemento Comuneiro contra da centralización do poder na capital do estado, coas perdas consecuentes para as cidades “provincianas”. Carlos I sabía da capacidade de manobra da nobreza galega e nomeou rexente de Galiza a un estraño ás necesidades do pobo galego, o Conde de Fuensalida. Estas manobras, mal intencionadas, obrigaron os fidalgos galegos a ir abandonando pouco a pouco Galiza, e fóronse a instalar a corte do rei, o que consolidou a autoridade real en Galiza, pero aquelas familias souberon, dalgunha forma, manter o poder e a influencia.
O Parador de Turismo e o Instituto Laboral, inaugurados o mesmo día 30-Agosto-1958, foron dúas obras de amplísima proxección no tempo, para o porvir dos veciños de Ribadeo e a súa comarca, e quixéramos recordar aquí, un pouco daqueles históricos momentos.
A primeiros de Setembro de 1953, no Consello de Ministros, acórdase construír o Parador de Turismo de Ribadeo, e asínase o 11-Decembro-1953. O lugar elixido para a súa construción, foi o Cemiterio Vello (foto 2) pola beleza natural da paisaxe sobre a Ría de Ribadeo, e polas comodidades próximas dentro do núcleo urbano do pobo. No proxecto entraba a construción dun Parque de Festas, con servizos deportivos para o gran turismo, así como, un plan de modernización da estrada Ribadeo-Ferrol pasando por Viveiro e Sta. Marta de Ortigueira. Falábase tamén, de que no lateral do Parador habería unha ampla escalinata que permitiría seguir contemplando desde o pobo o paisaxe da Ría, e por onde se daría un rápido servizo de acceso o peirao de Mirasol, onde se supoñía que atracarían os iates de pequeno e gran porte dalgúns dos clientes. Estas obras colaterais non se fixeron, e no lugar da escalinata, edificouse a Residencia do Eo, a finais da década dos 60, quedando sen aquel rápido acceso o peirao de Figueirua ou Mirasol. Abriuse por xunto, a Avenida de Asturias que logo continuaría coa Avenida de Galicia, ata o Instituto.

Estaba de Alcalde, por aquel entonces, D. Francisco Maseda García (Pancho Maseda) que se desviviu en esforzos para conseguir aqueles ansiados proxectos, pois sabía da gran mellora que ía representar para o benestar de Ribadeo, xa que institucións industriais ou de calquera outra clase proporcionaban vida, traballo e prosperidade, cimentos estables da vida cotián dos pobos.
As escrituras de compravenda dos terreos do Cemiterio Vello e sitios laterais ata a estrada de Mirasol, foron asinadas a finais de Decembro de 1954, ante o Notario desta vila D. Francisco Vigil de Quiñones y Villalva, polo Delegado Provincial D. Jesús Pedrosas Latas, polo Alcalde de Ribadeo D. Francisco Maseda, e polos propietarios dos terreos Dª Elisa González Monteavaro e seu marido D. José Meira Amoroso, por D. Jesús Rodríguez Brasa e seus fillos D. Jesús e D.Hector Rodríguez Freijo, e por D. Antonio González Miró. Os terreos pasaron a ser propiedade do Ministerio de Información e Turismo (La Comarca 2-Xaneiro-1955).
Nese mesmo ano, B.O.E. de 9 de Novembro de 1954, tamén se aceptan polo Patronato Nacional de Ensinanza Media e Profesional, 8 800 m² de terreos ofrecidos polo Concello de Ribadeo, no Xardín e na Faxarda para construír o Instituto Laboral de modalidade Agrícola-Gandeira, que levou o nome de Carlos Mª Rodríguez de Valcarcel, daquela Director Xeral do Instituto Nacional de Emigración. As costas das tramitacións notariais, fiscais e rexistros para formalizar o acordo, correron a conta do Concello. As obras foron proxecto do Arquitecto Xefe de Construcións do Ministerio de Educación Nacional, D. Francisco Navarro Borrás.
As clases de Bacharelato Laboral comezaron provisionalmente no curso 1955-1956 na Casa do Óptico, e o novo edificio foi inaugurado polo Xefe do Estado D. Francisco Franco o mesmo día que tamén se inaugura o Parador de Turismo, o día 30 de Agosto de 1958.
Tratamos de atopar quen sería o “padriño” de Ribadeo, que está expresado no escusón do abismo do escudo do Parador, revisando o nome das múltiples Autoridades que acompañaban o día da inauguración o Xefe do Estado e a súa dona Dª Carmen Polo, e atopamos, o Almirante Nieto Antunez, o Gobernador Civil D. Enrique Otero Aenlle (que como veciño de Ribadeo seguramente tivo moito que ver coa culminación do proxecto apoiando o traballo metódico e ordenado do Alcalde), o Xefe da Casa Civil Conde de Loja, Ministro da Gobernación, Xeneral Alonso Vega, Ministro de Información e Turismo, Sr. Arias Salgado; Ministro de Educación Nacional, Sr. Rubio; Director Xeral de Ensinanza Laboral, D. Guillermo de Reyna; Secretario do Ministro de Educación, Sr. Tena Artigas; Delegado Nacional de Asociacións, D. Manuel Fraga Iribarne; Capitán Xeneral da 8ª Rexión Sr. Gutiérrez de Soto; Capitán Xeneral do Departamento Marítimo Sr. Fernández Martín; Xeneral da División Aérea Sr. Fernández Longoria; Rector da Universidade de Santiago Sr. Legaz Lacambra; Bispo de Mondoñedo Doctor Argaya; Bispo Auxiliar de Lugo Doctor Ona de Echave; Xefe da Casa Militar Teniente Xeneral Sr. Asensio e Segundo Xefe da Casa Civil D. Fernando Fuentes Villavicencio.
Ningún apelido destas autoridades, ten que ver coas liñaxes do escudo. ¿Foi o escudo de armas un simple trámite de decoración, con “armas arbitrarias”...? ¡Quizais sí...ou quizais non, pois hai cousas que se fan “daquela maneira”, isto é, sen explicación se non estás “no allo” do asunto! ¿Bon ou mal sistema...? Non o sei, pero o Parador de Turismo e o Instituto Laboral fixéronlle a Ribadeo “mil bienes” e debera de cundir o exemplo para seguir a facer obra pública e conseguir Institucións con futuro, tales como, a Residencia de Anciáns ou o Xulgado de Primeira Instancia e Instrución, entre outras.

ESCUDO DA CAPELA DA VIRXE DE LOURDES DE SANTA MARÍA DO CAMPO. Francisco José Campos Dorado

Entrando na igrexa parroquial de Santa María do Campo de Ribadeo e recorrendo un pouquiño da nave principal, a primeira capela á esquerda é a da Virxe de Lourdes. Sobre o seu arco de medio punto atópase este escudo español en punta (característica francesa estendida na heráldica española), que está empotrado na parede do templo, polo que cremos sexa orixinario dun maiorazgo do Convento de San Francisco. Está timbrado cun casco de fidalgo mirando a destra, con sete griletas vistas, e unha moi peculiar (pola feitura) gola de sete launas ou placas superpostas que protexían mellor o pescozo do cabaleiro que os cascos de gola ríxida, pois podía fixarse a coiraza, e lle permitían igual movemento lateral e frontal da cabeza. O burelete está adornado cun penacho de seis plumas. O casco pertence a un Conde (yelmo de prata, terzado de sete griletas de ouro perfilado do mesmo metal. “Ciencia del Blasón, D. Modesto Costa y Turell, 1858”). O adorno exterior consta dun elegante deseño de pergamiño con figuras en espiral ornamentadas con gravados de liñas estilizadas, clásicas do arte renacentista de finais do século XVI, profuso en cortes enrolados cara dentro e fóra, que lle dan esa prestancia emblemática da antigüidade de séculos, engadida á preciosa pátina de pavonado azul agrisado con que o vernizaron as fumarolas dos cirios e das candeas con que se iluminaban os fieis que percorrían rezando, cada estación do Via Crucis.
Para facilitarnos a labor de estudo dos brasóns do campo, lemos primeiro os nomes gravados na bordura, os cales pertencen as familias e ás Armas de cada cuartel: DE ACEBEDO (en flanco destro do 1º cuartel); DE PRESNO (flanco destro da punta do 3º cuartel); DE BA(A)MONDE (flanco sinistro do 2º cuartel); DE PARDO (flanco sinistro da punta do 4º cuartel).
Está cuartelado en cruz ou en catro cuarteis. No primeiro cuartel, tres estrelas de seis puntas en xefe e no cantón sinistro do xefe un crecente ranversado cunha estrela centrada de seis puntas. Á sinistra unha torre donxonada adestrada dunha árbore cun can atado o seu tronco mirando a destra. Son Armas que mostran varios liñaxes consanguíneos da Casa dos ACEBEDO. As estrelas e crecente son parte do brasón dos ACEB(V)EDO de Ourense. A torre donxonada é brasón dos MOREDA (igual torre aparece no 1º cuartel do escudo do Pazo de Triana da Casa de MOREDA de San Miguel de Reinante, claramente entroncada cos RIBADENEYRA e cos AGUIAR, como reza o lema naquela bordura). A árbore cun can atado ó tronco son as antigas e primitivas Armas dos ACEBEDO (en campo de ouro, un acivro de sinople -cor verde- cun can branco atado o tronco do acivro).
Este cuartel parece o brasón familiar dun matrimonio ACEBEDO-MOREDA. Os ACEVEDO, están entroncados cos Condes de Monterrei, por enlace de D. Diego de Acevedo Fonseca y Ulloa con Dª Francisca de Zúñiga, II Vizcondesa de Monterrei, filla de D. Sancho Sánchez de Ulloa, I Conde de Monterrey e de Dª Teresa de Zúñiga (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Crespo del Pozo, Volume II). Estes apelidos FONSECA, ULLOA e ZÚÑIGA, aparecen de novo en Ribadeo en pleno século XX, no “Escudo de Armas do Parador de Turismo” (tamén en La Comarca del Eo, 22-Octubre-2016) ¿Por que hai esta coincidencia? Nós, non o sabemos, pero alguén o saberá.
Frei José Crespo del Pozo (ibidem, páx.17), destaca pola súa honestidade inmaculada e honradez acrisolada ó V Conde de Monterrei, D. Gaspar de Zúñiga Acevedo e Fonseca, Virrei en México e no Perú, que gobernou desde Lima toda América do Sur, desde 1595 a 1603, e mandou grosas sumas de diñeiro a España, e sobre a súa sepultura da igrexa franciscana de Lima, mandou que gravasen: “MALO MORI QUAM FOEDAR” (Prefiro a Morte Antes Que Mancharme). D. Gaspar cumpría o seu Cargo de Estado coa moral á que o seu Título de Nobreza o obrigaba, pois un Título non é máis cunha recompensa como recordo dun feito histórico, do propio posuidor ou dos seus antepasados, coa obriga moral de que quen o ostenta ten que ser, dar e demostrar, exemplo de conduta. ¡Polo que vemos nas noticias de hoxe en día, nalgúns xerifaltes con altos cargos políticos de Estado, pouco prendeu o exemplo de D. Gaspar!.
No segundo cuartel, unha letra “M” coroada rodeada de oito peixes, dous en xefe e dous en punta mirando a destra; en flancos, dous e dous altos (mirando cara arriba). Son armas dos BA(A)MONDE: en campo de azur (cor azul) unha M de ouro coroada do mesmo metal; bordura de gules (cor vermello) con sete peixes de prata. Notemos as diferenzas das Armas deste escudo, coas do relato de “Armas e Triunfos de Galicia”, onde alí constan dunha bordura, que neste cuartel non hai, e soamente sete peixes: 3 en xefe, 1 en cada flanco e 1 en cada cantón da punta, todos gravados horizontais mirando a destra; aquí, neste segundo cuartel, son oito peixes e colocados nas posicións arriba sinaladas.
A Casa BAAMONDE de Ribadeo, ¿onde estaba? ¿qué obra “urbanística” a fixo desaparecer, e cando?. Pois ben, esta Casa, empeza no século XV con Dª Constanza López de BAAMONDE que se casa con D. Sancho Méndez Abrana, de Grandas (Asturias). Seu fillo D. Fernando Álvarez de Baamonde, vaise para Chile na segunda metade do século XVI, e foi proxenitor desta liñaxe naquela nación sudamericana. En 1595 está en Chile de “encomendero” (tiña “indios” encomendados para traballar con eles, ós que tiña a obriga de costearlles instrución cristián). Cásase con Dª Beatriz de Guzmán, e teñen entre outros, un fillo en 1604, D. Jerónimo de Bahamonde que nace en Santiago de Chile, e cásase con Dª Juana de Puebla y Rojas, que sigue a liñaxe BAAMONDE de Chile. Desta mesma Casa de Ribadeo foi Dª María López Baamonde que se casa con D. Pedro Teixeiro y Parga, e teñen por fillo a D. Bernabé Baamonde Teixeiro que se casa en 8-Xuño-1668 con Dª Antonia de Torres Suárez de Villaamil nacida en Ribadeo, e un dos fillos, D. Agustín Mauricio Antonio Baamonde (n.1682) cásase con Dª Ana Bermúdez García de Amoedo, e teñen por fillo a D. Agustín Baamonde, nacido en Ribadeo, que se casa no Páramo (Lugo) con Dª Josefa Sarmiento de Ribadeneyra e seu fillo, D. Manuel Bahamonde y Sarmiento de Ribadeneyra, nace en Lugo e foi Capitán do Rexemento de América para onde se foi, sendo xa Cabaleiro da Orde de Alcántara en 1778 (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Crespo del Pozo, Volumen II, páx.148) A modo de anécdota, e como pobo mariñeiro que somos, diremos que os peixes debuxados no brasón dos BAAMONDE (“Blasones y Linajes de Galicia” Tomo I), son peixes de pescado branco (cola recta) mentres que os deste escudo son de peixe azul (cola en “V”) ¿quer dicir que uns familiares foron de río (de terra adentro) e outros de mar (mariñeiros)? ¿Ou ámbolos dous son peixes de río, ou ámbolos dous de mar?. Quizais só sexa, simple interpretación estética do artista gravador, pero quede como nota observada.
No terceiro cuartel, un castelo ameado con torre de homenaxe, tamén ameada, sobre terraza de rocas e ondas de auga, adestrado dunha espada baixa (coa punta abaixo) desenvaiñada e colocada en banda, acolada tras dun escudo español brasonado con dúas barras e bordura. Son Armas dos PRESNO que si tiveran esmaltes serían: en campo de ouro un castelo mazonado (gravado con liñas que representan as gretas da xunta entre as pedras de cantería) sobre rocas e ondas de auga de azur e prata, adestrado dunha espada desenvaiñada, coa guarnición de ouro, acolada tras dun escudo con dúas barras de azur e gules, con bordura dun terzo de anchura a das barras.
A Casa de PRESNO de Ribadeo ten como proxenitor a D. Gaspar PRESNO casado con Dª Florencia PARDO BAAMONDE, filla do Capitán Pedro Fernández Baamonde y Saavedra, rexedor de Mondoñedo e Señor do Coto de Otero, neta do Capitán Pedro Fernández Baamonde y Cabarcos que serviu trinta e dous anos en Flandes, Nápoles, Milán e Portugal, bisneto de D. Matías López de Baamonde, que vivía en Ribadeo en 1519, casado con Dª María de Sarmiento, Señora do solar de Sarmiento e do coto de Otero. Súa descendente Dª Xosefa de Presno e Baamonde, cásase con D. Antonio de Luaces e Somoza, xentilhome e rexedor do Concello de Mondoñedo, e súa filla Dª María Teresa de Luaces y Presno, falece en 1773. D. Manuel de Luaces estaba casado con Dª Rafaela de Presno Parga Fuentes y Donlebún (Blasones y Linajes de Galicia, José Santiago Crespo del Pozo, Tomo IV, páx.252)
Na Chancillería de Valladolid, D. Antonio García Presno veciño de Ribadeo, solicita Preito de Fidalguía en 1734. Un descendente contemporáneo dos PRESNO, D. Gumersindo García-Presno Cotarelo estaba casado con Dª María de los Ángeles Martínez de Aguiar y Oya (necrolóxica, La Comarca 14-Marzo-1954) unha das últimas ramas co apelido OYA en Ribadeo, descendente do matrimonio de D. Carlos Oya Miranda de Ribadeo, casado con Dª María Saavedra e Cotón de Lugo, que teñen por fillo a D. Manuel Antonio de Oya Miranda y Saavedra (o Escudo brasonado coas primitivas Armas dos OYA está, como veremos nun próximo artigo, na Capela de San Antonio e de San Xosé). D. Gumersindo e Dª María de los Angeles, tiveron por fillos a: D. Gumersindo, Dª María Vitoria, D. José María e D. Gabriel Desde estas poucas liñas, facer unha grata lembranza a D. José María García-Presno y Martínez de Aguiar que foi por un tempo Comandante do “Ciscar” (barco da República Española desde Xuño do 1937 a Marzo do 1938) a quen se lle deu o retiro de Capitán de Navío da Armada Española, no primeiro mandato do goberno de D. Felipe González. D. Xosé María, non estaba moi conforme co rango que lle recoñeceran, chegada a Democracia, para o seu retiro, pois, segundo a súa promoción, correspondíalle o grado de Vicealmirante ou General de División e non ó de Coronel. Na ditadura franquista, foi Xefe de Dique dos Asteleiros de Xixón e exerceu a Cátedra de Astronomía e Navegación na Escola Náutico Pesqueira e Superior de Náutica e Máquinas da Mariña Mercante de Xixón, cando aínda era Recoñecida da de Bilbao, e onde por circunstancias da vida, lonxe do noso lar ribadense e salvada a diferenza de idade (el perto dos sesenta e eu dos vinte), nos fixemos amigos e parolabamos a miúdo sobre asuntos do mar, dos barcos e un “pouquiño” de política. El fixera as Prácticas de Guardamarina no Buque Escola Galatea ó que lembraba sempre con gran cariño pois nel aprendeu a ardua disciplina da manobra dun gran barco de vela, da que era un entusiasta, e onde labrou o carácter de home sensato e de saber facer, dun perfecto mariño de guerra daqueles tempos. Os avatares da vida de D. José María merecerían un bo estudio biográfico, para darnos conta das reviravoltas que, un home condenado a Sete Penas de Morte por ser un “Comandante Roxo”, tivo que salvar durante e despois da Guerra Civil para poder sobrevivir. ¡Saudiños desde o noso terruño, alá onde esteas, amigo!
A modo de nota curiosa, atopamos na Lista de Rexistro de Barcos do Porto de Ribadeo, dous homes de mar antecesores de D. José María. No Folio 27, ó patrón D. José García Presno, que estaba o mando do quechemarín “Joven Ramonita” de 36 Tm de rexistro bruto, construído na Liñeira, segundo escritura de 13-Marzo-1848, para os armadores D. Fco. Antonio Bengoechea e D. Antonio Casas; e no Folio 45, consta o bergantín “Neptuno” de 149 Tm de rexistro bruto, construído na Veiga de Navia polo mestre D.Afonso Fernández Presno da matrícula de Viabelez, cuxos armadores eran: D.Fco. Antonio Bengoechea, D. Manuel Reynante e D. Emilio Erraez casado con Dª Concha Puelles, veciños de Ribadeo, segundo consta en escritura de 5 de Xuño de 1852, e que estaba taxado en 180 000 reais de vellón, incluída a arboladura. No cuarto cuartel do Escudo de Armas, unha aguia coroada mirando a destra, de ás abertas ou volante. Son armas dos PARDO, que ademais de ser de Dª Florencia PARDO BAAMONDE casada con D. Gaspar Presno, parecen ter que ver coa xenealoxía de D. Antonio PARDO BAAMONDE de Viveiro, casado con Dª María Somoza, de Santiago, cuxo fillo D.Antonio Pardo Baamonde rexedor de Santiago, estaba casado con Dª Antonia Cuervo de San Pedro de Cornazo, no concello de Vilagarcía de Arousa. Todos eles apelidos que aparecen tamén nesta feligresía de Ribadeo. Sobre este apelido, PARDO de veciños de Ribadeo atopamos na Chancilleria de Valladolid, outras dúas referencias: 1) Un Preito por Herdanzas, entre os anos 1743 e 1759, de Dª Catarina Teresa de Acevedo Pardo, veciña de Castropol con seu irmán, D. Carlos de Acevedo Pardo y Taboada, de Ribadeo, dono de “A Aduana Vella” (tamén en La Comarca del Eo 16-Abril-2016), sobre petición de Dª Catarina Teresa de Acevedo Pardo para que se reduza a escritura pública o pacto que fixo con D. Carlos de Acevedo Pardo y Taboada, para a partición da herdanza de seus pais. 2) Un Preito de Fidalguía, con data de 1780, de D. José Pillado Pardo y Rivadeneyra, veciño da feligresía de Nosa Señora de Vilaselán.
Como estamos vendo, en un escudo si e noutro tamén, tódolos Escudos de Armas e Brasóns de Ribadeo, están relacionados, uns con outros, por lazos familiares, se non é antes é despois, pois, seguramente os fillos das familias fidalgas casábanse entre si por non perder, ou para defender, os seus propios e comúns intereses sociais. ¡O Realengo...!

Lista de candidatos ás primarias de Ribadeo en Común

Copio e pego do blog de Ribadeo en Común, (sen outro comentario ao menos ata que teña tempo de facelo en condicións)

Estamos xa a celebrar as nosas primarias, dende o mércores 8 ao domingo 12 de abril, as primeiras en Ribadeo nas que a veciñanza elixirá ás persoas candidatas e a súa orde da lista.

O censo de votantes, por resolución da Comisión Electoral de ReC na súa primeira xuntanza, inclúe ás 200 persoas que encheran os nosos pre-avais (os cupóns dos trípticos) até ese momento.

A convocatoria dunhas primarias abertas é un proceso novidoso para todos, e a inexperiencia pode dar lugar a moitos erros. Algúns deles poden ser rectificados sobre a marcha, outros quedan como leccións para vindeiras ocasións. Por todos eles pedímosvos comprensión e confianza na nosa boa vontade, e axuda para amañalos e prevelos de cara ao futuro. 

Nesta entrada incluímos os nomes das persoas que decidiron presentar a súa candidatura para formar parte da lista de Ribadeo en Común. Algunhas delas achegáronos textos coa súa motivación e perfil, outros non. Esta información poderá actualizarse con novas achegas das persoas candidatas.

A lista está ordenada alfabeticamente.

Lidia Ares Taboada

Motivación:

Por colaborar cun grupo de cidadáns que quere traballar en liberdade e polo ben común, e unirme e apoiar unha nova cidadanía, que de maneira silenciosa está a medrar en todos os lados, e que é máis libre, máis consciente, máis humana, máis transparente, e co afán de traballar en liberdade para o ben común.

Perfil:

Estudos FP2 e traballadora autónoma. Gústame a vida sinxela e humilde e valoro o tempo libre.

Mª del Rocío Botana García

Motivación:

Por reforzar a candidatura de ReC. Polo que no caso de ser elixida primeira da lista, seguramente renunciaría á responsabilidade da alcaldía.

Nines Domínguez Barroso

Motivación:

Cheguei a Ribadeo por primeira vez hai 25 anos e dende entón volvín sempre que tiven vacacións ata xullo de 2007, cando decidimos a miña familia e mais eu trasladarnos aquí definitivamente. Considero Ribadeo un lugar privilexiado para vivir, tranquilo pero á vez dinámico e cun magnífico territorio que conservar e cheo de posibilidades. Nembargantes creo que hai moitas cousas que se poden facer para mellorar a vida dos seus cidadáns e que o plan estratéxico do que Ribadeo queira ser no futuro aínda está por definir, e estou convencida que son precisamente os cidadáns de Ribadeo, os que deben definir ese plan. Por iso, creo firmemente nunha candidatura cidadá sen mochilas e que só teña que render contas ante os cidadáns de Ribadeo.

Perfil:

Nada en Madrid e casada cun ribadense, estudei Ciencias Xeolóxicas e exercín de xeóloga ata xullo de 2013 en varias empresas privadas, e os últimos 13 anos nun Instituto de Investigación. Dende 2010 dirixo unha casa de turismo rural en Lourenzá.

María Novo Fernández

Motivación:

Presento a miña candidatura a R.E.C. porque considero importante contar cunha lista paritaria e convencida de que debemos, e temos a oportunidade de mudar unha democracia representativa a unha democracia participativa, na que todos os veciños/as sexamos partícipes do deseño das políticas locais e no control destas, dando prioridade ao ben común sobre intereses privados ou partidistas. Todos/as temos dereito a decidir e opinar sobre as cousas da nosa vila.

María José Garcia Burgo

Motivación:

Presento esta candidatura exclusivamente para reforzar la candidatura de Ribadeo en Común.

Julio César González García

Motivación:

Aposto por un modelo participativo pleno.

Evaristo Lombardero Rico

Motivación:

1.- Entendo que as políticas de recortes, desinvestimento e retroceso no estado social están a provocar graves sofrimentos a amplos sectores sociais, xunto ca maior marxinación das nacions sen estado propio, como é o caso do nodo país. A resposta debe ser xeral pero debe empezar polos concellos.

2.- Entendo que no concello de Ribadeo danse graves carencias de información, participación e transparencia e o proxecto de “Ribadeo en Común” pode xogar un papel importante para virar esta tendencia no futuro.

3.- Entendo que o colectivo humán de “Ribadeo en Común” e o seu programa recolle as ideas básicas e as prácticas democráticas necesarias para traballar por unha sociedade mais xusta, mais libre e mais moderna.

Perfil:

Data de Nacemento: 17/11/1946

Profesión: Médico xubilado.

Historial de actividades político-sociais:

Militante da Unión do Pobo Galego (1969-1972)

Militante do Movimiento Comunista de Asturias (1974-1980)

Candidato ao Parlamento Español na Coalición Unidad Regionalista de Asturias (1977).

Candidato ao Senado (eleccions parciais, 1979) polo Movimiento Comunista de Asturias.

Concelleiro en Salas (Asturias) pola agrupación de electores “Por un Concejo Democrático” (1979-1981).

Candidato independente na lista do BNG en Ribadeo, nas eleccions municipais de 1983.

Director Regional de Salud Pública no goberno asturiano do PSOE (1986-88)(independente).

Colectivo ESPREITA (Ribadeo) 1988-92

Cofundador e presidente da Plataforma pola Defensa da Ria de Ribadeo (1992-¿?).

Cooperante de Espazo Ecosocialista Galego (2013-2015)

Cooperante de Ribadeo en Común (2014-2015)

María Victoria López Louro

Motivación:

Pola responsabilidade co compromiso feito de colaborar para que esta plataforma participativa poda aventurarse nestes novos ventos do pobo. Carpe diem.

Mª José López Martínez

Motivación:

Porque creo en este proyecto de participación ciudadana.

Mar Orosa Pérez

Motivación:

Gustaríame que a xente tivera un xeito real de participar nas cousas máis e menos importantes e de poder expresar opinións alí donde deben ser escoitadas.

Mario Penelo Riva

Motivación:

No Concello séntanse representantes cidadáns que hoxe en día deciden polo resto de nós.
Chegou o momento de mudar, o sistema de delegación fai que durante catro anos non señamos debidamente informados, escoitados e menos feitos partícipes das decisións que nos afectan.
Aínda que non cabemos os mais de 10.000 ribadenses nas 17 cadeiras do Concello, si hai sistemas de xestión municipal que fan que as voces de tod@s señan debidamente escoitadas, e que se garanta a nosa participación en igualdade de representación nas decisións que directamente nos afectan.
Non é un antídoto, mais esta xestión baseada na transparencia e a participación dificulta a corrupción, desfai as redes clientelares, aumenta a eficacia da xestión do ben común, e favorece que Ribadeo desenvolva unha visión de onde quere estar no longo prazo.
Eu quero un Ribadeo onde todos/as señamos concelleira/os; un Ribadeo organizado para unha xestión colectiva de nós para nós.

Perfil:

Profesional - Empresario del sector de las tecnologías (sector industrial)
Social - Responsable del área de comunicación de Amnistía Internacional de Castilla y León, y miembro del equipo de Relaciones Institucionales

Héctor Peña Díaz

Motivación:

Por unha política divertida, imaxinativa e participativa, que sexa gratificante para todos e cada un dos cidadáns de Ribadeo.

David Regueiro Rama

Motivación:

Por apoyar unha idea que me gusta

Eva Paula Roca Posada

Iván Rodríguez Lombardero

Motivación:

Penso que podo achegar novos folgos e ideas, e é tempo de xuntar forzas, falar, debater e mudar o que non vai ben. Os veciños somos maiores de idade para coñecer e decidir sobre o que é noso. En definitiva, hai moito que facer, e todos debemos achegar o noso esforzo.

Perfil:

Nado en Ribadeo, casado e pai dunha filla de 20 anos, son xeólogo e doutor pola escola de enxeñeiros de montes. Fun técnico de medio ambiente por dous anos no Concello de Ribadeo, consultor ambiental, profesor universitario e instalador de enerxía solar. Participei na Asemblea do 15M de Ribadeo e son voluntario do Proxecto Ríos de Adega.

Carlos Daniel Scavuzzo Mejías

Motivación:

Mi compromiso con los vecinos de Ribadeo y con los miembros de ReC es trabajar con honestidad y transparencia.

Víctor Villar Caamaño

Motivación:

Para axudar a conformar unha lista que será decidida pola propia veciñanza por vez primeira na historia de Ribadeo. Esa é a miña motivación: que esta lista feita por veciños e decidida por veciños saia adiante.

Xornada de portas abertas na residencia de Ribadeo 20181124

    Hoxe tivo lugar a primeira das xornadas de portas abertas para que a xente poda visitar a nova residencia de maiores de Ribadeo. Foi un acto emotivo  do que deixo diversas fotos e, ó final, un vídeo do acto principal, coas intervencións da Concelleira de servicios sociais, Sonia Meilán, o representante da Plataforma e da Comisión pro Residencia, José Antonio Ares, o Presidente da Deputación, Darío Campos, e o alcalde de Ribadeo, Fernando Suárez, coa presenza constante do esprito de José María Rodríguez. Ó final do mesmo descubriuse unha foto da manifestación do 22 de abril de 2014 e comezou a visita ás instalacións.
Completan a entrada as dúas novas do concello relativas ó acto.

Detalle da sala de estar, con acuario e decoración con montaxes de fotos de Ribadeo (como a xeralidade de estancias)

Momento da sinatura da petición do PIA

Rematando de descubrir a foto da manifestación na entrada. dos portadores da pancarta, faltaba Tino Reymóndez e José María Rodríguez (está presente na foto a súa dona). A exconcelleira de Servicios Sociais estaba no acto pero non aparece na foto, o mesmo que Lalo Gutiérrez. Si están presente na foto José Antonio Ares, Manuel Valín e o alcalde. Ós pés da xente, a alfombra de entrada: "O noso soño, o teu fogar"

Vista parcial dende o solario do segundo andar.

Vista parcial dende unha habitación ó surleste.

Vista parcial dende un cuarto ó noroeste.

    Transcrición das verbas de José Antonio Ares Taboada:

    "Hai xa case oito anos, a finais de 2010, que unha tarde Juan do Espín máis eu fomos cabo de José María Rodríguez na procura de apoio para unha necesidade que sentíamos no pobo e que se manifestaba mesmo nas nosas familias: un coidado mellor e máis próximo para os nosos maiores.
    José María recolleu o guante e de aí a cousa botou a rodar. O Tesón convocou ás asociacións, e o apoio das asociacións de veciños á Plataforma pro Residencia de Maiores de Ribadeo foi unánime, tanto no social como no económico.
    Comezaba un longo camiño, pois aínda ano e medio máis tarde, o 22 de abril de 2012, vimos a necesidade de convocar unha manifestación para empurrar o proxecto. Unha manifestación que tivo unha resposta multitudinaria e inclinou as resistencias que puidera haber, coa xente facendo súas unhas consignas que sentían, como ‘por ti e polos teus, residencia en Ribadeo’.

    Dese día en diante foi claro que o que se estaba a pedir tiña milleiros de persoas detrás: a xente de Ribadeo.
    Adoptouse entón o acordo do pleno do concello, que levou o sentir e querer do pobo ás institucións que nos cadran un pouco máis lonxe creando a comisión municipal, na que tamén participamos José María e máis eu. Así, a Deputación de Lugo embarcouse tamén neste proxecto conxunto ata levalo a bo porto xunto co concello de Ribadeo, e ambos sendo conscientes de que tiñan detrás, e seguen a ter, o apoio dun pobo.
    Foi esa a continuación do longo camiño no que a forza da sociedade estivo sempre detrás dos nosos representantes na administración para ir cumprindo etapas. Dende a Plataforma cremos que debemos dar as grazas a todos os participantes, pero os de Ribadeo, ó fin, son, somos, como unha gran familia, somos nós mesmos; por iso as grazas deben ser máis patentes para quen recolleu o guante fóra de Ribadeo, contribuíndo a que as nosas institucións a nivel provincial se comprometeran.

Moi atrás quedou xa unha data: o 24 de xuño de 2014, día da colocación da primeira pedra da Residencia. Atrás quedaron tamén diversos problemas e complicacións.
    Hoxe, 24 de outubro de 2018, catro anos despois, estamos aquí coa residencia a punto. Si, faltan papeis, sinaturas para o funcionamento, cuestións administrativas... aínda se tardará tempo en ver ós nosos maiores desfrutando nestas instalacións. Mais dende a Plataforma esperamos a chegada dun bo futuro.
Iso si, un futuro no que todos seguiremos a ser necesarios. A tarefa non remata hoxe coa xornada de portas abertas, nin cando a inauguración permita ver a xente dentro. Sinxelamente, non remata: o compromiso cos nosos maiores e cousa de todos, todo o tempo.

    Moitas grazas."

Notas do concello:
Novas
TERÁ UNHA DURACIÓN DUNS 50 MINUTOS APROXIMADAMENTE
Acto na residencia de maiores
23/11/2018
O alcalde, Fernando Suárez, convida á veciñanza a participar mañá, sábado, na xornada de portas abertas que se celebrará no centro de atención a persoas maiores. Ás 12 da mañá haberá un acto institucional que contará coa participación do presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos, da concelleira de Servizos Sociosanitarios, Sonia Meilán, de José Antonio Ares, en representación da Comisión de Asociacións Veciñais Pro-Residencia de Maiores, e do alcalde, Fernando Suárez, que lembrou hoxe que a forza dun pobo serviu para algo, para conseguir que este centro sexa unha realidade.
O rexedor comentou que "a partir de mañá é cando podemos con todo orgullo mostrarlle a todo o mundo, a toda á cidadanía, o resultado deste traballo ímprobo que partiu, xa hai varios anos, no 2012 cunha manifestación da que Ribadeo se puido sentir orgulloso onde, da vila e do campo, xentes de todo tipo saíron a rúa xunto cos representantes políticos, con nós, para pedir que Ribadeo debía ter unha nova residencia, porque 10.000 habitantes necesitaban máis prazas públicas das que había en Ribadeo".
Suárez Barcia lembrou que "no 2014 iniciamos a construción desta residencia e agora, catro anos despois, se concluíu, se equipou e estamos no paso previo ao inicio do seu funcionamento, dado que nestes días estamos asinando os convenios de colaboración entre o Concello e esta gran administración, moi amiga de Ribadeo e dos veciños e das veciñas de Ribadeo, que é a Deputación de Lugo nestes últimos anos polo moito que nos ten axudado, e singularmente neste ámbito. Por iso tamén conosco mañá estará o presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos, para ensinarlle a todos os que queiran ir alí durante este acto desta fin de semana, e durante as seguintes dúas fins de semana, para que poidan ver todo o que fomos traballando".
O alcalde ribadense subliñou que "a forza de todo un pobo serviu para algo, porque isto vai para eles, para nós cando sexamos maiores e para os que xa hoxe en día son maiores que queren pasar os últimos días nas súas casas como é lóxico, pero os que non poidan por diferentes motivos, que saiban que teñen unha casa marabillosa aquí en Ribadeo para pasar con ledicia, alegría e ilusión os últimos días das súas vidas, que esperemos que sexan moitos".
Fernando Suárez convida "a todo o mundo a que vaia mañá ao acto, será ás doce do mediodía, e a partir de aí quedarán as portas abertas, en horario de mañá e tarde, para que todo o mundo que queira poida visitalo cos seus amigos, familiares, etc…".
O rexedor engadiu que "tamén nestes días pediremos o PIA, o permiso de inicio de actividade, á Xunta de Galicia e o que pido, como sempre, xa que non quixeron poñer un céntimo en toda esta obra marabillosa, cando menos que non poñan paus nas rodas e que nos deixen traballar ao Concello e á Deputación como estamos facendo, mao a mao para que redunde en beneficio dos nosos paisanos e das nosas paisanas".
O acto de mañá dará comezo ás 12:00 horas con música. Despois pronunciarán discursos Sonia Meilán, José Antonio Ares, Darío Campos e Fernando Suárez. Seguirá outra peza musical e o descubrimento dunha placa conmemorativa e máis da fotografía da manifestación cidadá do ano 2012. E despois será a visita por parte do público asistente ás instalacións.
Por outra banda, hoxe foron publicadas no as bases polas que se rexerá a confección de listas para a contratación do persoal técnico na nova residencia de persoas maiores de Ribadeo:
-Fisioterapeuta
-Terapeuta Ocupacional
-ATS-DUE
-Psicólogo/a
O prazo de presentación de solicitudes será de 10 días naturais contados dende o día seguinte á publicación no Boletín Oficial da Provincia de Lugo.

Novas

SEGUEN AS XORNADAS DE PORTAS ABERTAS Á RESIDENCIA
Acto emotivo en Ribadeo
24/11/2018
Fernando Suárez e Darío Campos asinaron este mediodía en Ribadeo o convenio específico de xestión do centro de atención a persoas maiores e tamén a petición de autorización para o inicio de actividade. O presidente da Deputación de Lugo agarda que en tres ou catro meses a residencia estea en funcionamento. O alcalde ribadense subliñou que "por proxectos coma este, é polos que merece a pena estar en política".
A Escola Municipal de Música e Danza foi a encargada de interpretar as pezas musicais que alí se puideron escoitar. No tempo de discursos interviñeron a concelleira de Servizos Sociosanitarios, Sonia Meilán; José Antonio Ares, en representación da Comisión de Asociacións Veciñais Pro-Residencia de Maiores de Ribadeo; o presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos; e o alcalde ribadense, Fernando Suárez.
Sonia Meilán dixo que "a nivel persoal non é o doado explicar a miña satisfacción. Os maiores son a miña paixón, a miña profesión está directamente relacionada coa xeriatría, son xerocultora desde hai dez anos e sempre digo que son unha privilexiada porque traballo no que verdadeiramente me apaixona e me gusta, co cal creo que sería moi difícil explicar con palabras o que sinto hoxe".
A edil ribadense sinalou que "como concelleira de Servizos Sociais debemos loitar e apostar por unha atención de calidade para os nosos maiores e penso que coa construción desta residencia cumprimos o obxectivo, pero debemos seguir día a día sen deixalo de lado para que unha vez por circunstancias os nosos maiores xa non poidan seguir vivindo nas súas casas continúen disfrutando do seu entorno, do que foi a súa vida diaria, dos seus familiares e das amizades e do paseo por onde disfrutan a diario".
José Antonio Ares na súa intervención manifestou que "estamos aquí coa residencia a punto. Faltan papeis, sinaturas para o funcionamento, cuestións administrativas e aínda se tardará tempo en ver aos nosos maiores disfrutando destas instalacións, mais dende a Plataforma esperamos a chegada dun bo futuro, no que todos seguiremos a ser necesarios. A tarefa non remata hoxe coa xornada de portas abertas nin cando a inauguración permita ver á xente dentro, porque o compromiso cos nosos maiores é cousa de todos todo o temp".
Pola súa banda, o presidente da Deputación, Darío Campos, explicou que "acabamos de firmar hoxe un convenio no que vamos colaborar Deputación e Concello, asinamos tamén a petición do PIA á Xunta de Galicia, que eu espero que non poña máis atrancos".
E reiterou en varias ocasións que "hoxe é un día da alegría e espero que marque un antes e un despois e que en tres ou catro meses poidamos ter aquí aos nosos maiores usando esta residencia, porque eu son inimigo dos edificios baleiros e paréceme que estas cousas hai que poñelas a andar o antes posible porque son necesarias".
O alcalde, Fernando Suárez, pronunciou un discurso "desde o corazón" no que destacou "a incansable e comprometida actitude do portavoz destas Asociacións veciñais. Quero expresar publicamente e recoñecer que, a pesares de non telo coñecido demasiado anteriormente, conseguiu inspirarme a min en particular, para que non esmorecera a ilusión de converter este soño realidade. Hoxe non pode estar aquí porque nos deixou non hai moito e non lle deu tempo a ver a realidade que hoxe poden ver vostedes. Estou seguro que hoxe José María Rodríguez Díaz habería estar ben orgulloso".
O rexedor aludiu "á multitude de xuntanzas que houbo para sacar isto adiante isto en todas as súas fases. Das horas dedicadas a este proxecto que agora podemos ensinar con orgullo e con fachenda. Sempre coa ansia de cumprir co compromiso adquirido: Aquí non atoparán desvíos de obra, aquí non atoparán certificacións de partidas de obra que non están. Aquí non atoparán nada da mala praxe política que por aí adiante foron desprestixiando o nobre o oficio da arte da política (que non é outro que o de tentar facer cos recursos dispoñíbeis o mellor benestar posible para os nosos homes e mulleres). Pola contra, aquí si que atoparán o mellor do traballo en conxunto técnico e político. Dos técnicos municipais e dos representantes dos veciños: do goberno e da Corporación en xeral. Así como tamén atoparán outra cousa, que desgraciadamente non é moi frecuente: a colaboración leal, sincera e total con outra administración que sempre estivo ao pé de nós desde o primeiro momento: A Deputación de Lugo. E sublio esta estreita colaboración tanto cos seus técnicos como cos seus representantes do goberno provincial".
Fernando Suárez Barcia tivo palabras de recoñecemento para quen fora vicepresidente da Deputación de Lugo, Antonio Veiga, e para o presidente da institución provincial, Darío Campos: "Quero dicir isto porque detrás das institucións están os proxectos políticos (distintas formacións políticas) e detrás destes, están as persoas, como non. Quero recoñecer o compromiso do que foi Vicepresidente dela no mandato anterior (2011-2015), Antón Veiga Outeiro. Con el iniciamos as conversas, os acordos económicos para a súa construción (cando outras administracións, como a Xunta de Galicia, daba mil voltas para non acabar dando nada). Aquel mandato acabou e logo veu outro, e nós seguimos atopando comprensión e apoio no actual presidente da Deputación, Darío Campos Conde, porque neste actual mandato, a Xunta de Galicia, e a pesar de ter as competencias en Servizos Sociais deste rango, seguiu con voltas e reviravoltas sen acabar aportando nada. Con Darío continuamos as conversas, os encontros, as xuntanzas para continuar cos apoios económicos para o equipamento e o mobiliario e, mais tarde, para artellar un dos mellores proxectos a nivel do Estado que as Administracións Públicas podan levar a cabo: a colaboración e a cooperación para o ben común".
E seguiu a relatar: "por isto, entre os técnicos e os políticos dun e doutro goberno estivemos meses tecendo e deseñando,dentro das posibilidades que nos dan as leis actuais, os acordos, os convenios, as ordenanzas, os regulamentos, etc. Todo este traballo xurídico foi apoiado e aprobado unanimemente pola actual Corporación Municipal de Ribadeo e así poder ofrecer aos nosos paisanos e paisanas que o desexen a estancia nesta casa grande co mellor dos servizos posibles ao menor custo posible. Confiamos pois que cando bote a andar, estea chea de xente feliz e orgullosa de pasar aquí os últimos (e que sexan moitos) anos da súas longas vidas".
Nos recoñecementos de Fernando Suárez tamén estiveron presentes os membros da anterior e actual Corporación Municipal e tamén os traballadores públicos do Concello de Ribadeo: "e por isto, quero salientar o compromiso total da anterior e da actual Corporación Municipal. Seguramente con momentos de debilidade, quizais porque vivimos nun momento pouco dado ás unanimidades. Eduardo Gutiérrez, Manuel Valín, Tino Reimóndez como voceiros da anterior, así como a Roberto Ramos, Aurora González, Marta Saiz e Jesús López, como voceiros desta e extensivos aos vosos compañeiros e como non, a todos e cada un dos meus compañeiros/as deste mandato. Quero valorar tamén as achegas da anterior concelleira de Benestar, Teresa González, e como non, a todos e cada un dos compañeiros deste mandato, por participar das tensións, xuntanzas, acordos, desacordos que vós ben sabedes. Como tamén quero expresar admiración e gratitude aos/as traballadores públicos deste Concello por aturarme sistematicamente para que deran o mellor de si neste proxecto: A María Mon, a José Rodil, a José Antonio Carro, a Luís Vázquez, a Joselo Gegunde e a Francisco Moreda. E quero valorar igualmente a outros tantos que nin remotamente coñecía, pero aos que desde entón valoro profundamente. Son técnicos da Deputación, e cónstame que estiveron e están a dar igualmente o mellor de si: a Manuel Angel Jove, a Silvia García, a Manuel Cutrín, e outros moitos que estiveron por detrás e que non sei os seus nomes por non ter ese contacto directo, mais sei que tamén sempre estiveron aí".
Fernando Suárez subliñou que "iniciamos no 2014 a construción da residencia cos proxectos técnicos elaborados por nós, mais coa autorización administrativa da Xunta. Agora, en novembro de 2018 estamos ao final desta ilusionante pero longa e tortuosa travesía. Mais aínda non chegamos. Acabamos de asinar (hai uns minutos) o convenio específico de xestión polo que nos comprometemos con dereitos e con obrigas Concello e Deputación. E polo tanto temos toda a documentación lista para enviar á Xunta. Así o acabamos de rubricar o presidente da Deputación e mais eu, coa sinatura conxunta do documento de petición da Autorización de Inicio de Actividade (AIA). Toda a documentación sairá a semana que vén para Santiago. Agardemos pois, que de non poñer un peso en todo este proxecto, cando menos, a Xunta non poña trabas que impidan que se encha de usuarios e usuarias canto antes".
Un dos momentos máis emotivos do discurso de Fernando Suárez foi cando lles explicou aos seus fillos que por proxectos coma este, é polo que paga a pena estar en política: "hai un pedaciño quixen estar aquí cos meus fillos, eles son noviños, e moitas veces inocentes de como funciona o mundo. Ensineilles o froito de tanto traballo. E díxenlles: por proxectos coma este, é polo que paga a pena estar en política. Sei que os políticos temos mala fama, supoño que moitas veces merecida. Pero quero con este exemplo dignificar o traballo que se fai dando o mellor de nós, e deixando os mellores anos da nosa vida loitando por cousas xustas. Como xusto é lograr que Ribadeo teña o que se vén negando desde hai decenios. E cumprir o que nos comprometemos diante dos membros das AAVV e especialmente de José María Rodríguez: unha nova residencia en Ribadeo, preferentemente para os/as de Ribadeo e a prezos asumíbeis para as pensións dos de aquí".
E rematou: "meus amigos, quen lles fala é unha persoa sincera que fala desde o corazón, os que nos coñecedes sabedes que temos un vontade negociadora e dialogante indubidable, pero que ao mesmo tempo unha capacidade de loita e resistencia infinita por conseguir as cousas que se nos negan por capricho. En palabras do bardo Ramón Cabanillas, naquel poema tinguido de épica que En Pé, e que me inspirou sempre para guiarme:
Irmáns, en pé, sereos
a limpa frente erguida
envoltos na brancura da luz
que cae de riba
O corazón aberto a toda verba amiga
e nunha man a fouce e noutra man, a oliva
Seguimos traballando no noso soño para facelo unha realidade en funcionamento dentro de ben pouco. Sede pois benvidos, como indican as verbas que podedes ler no chan cando entrades: O noso soño, o teu fogar".
Darío Campos e Fernando Suárez descubriron unha placa conmemorativa situada debaixo dunha foto da manifestación coa que centos de veciños e veciñas reclamaron unha nova residencia de maiores para Ribadeo na que se pode ler:
"22 de abril de 2012. A loita de todo un pobo, vila e campo, representantes municipais e cidadanía encheron as rúas de Ribadeo para demandar unha nova residencia para as persoas maiores.
24 de novembro de 2018. Xornada de portas abertos ao Centro de Atención a Persoas Maiores.
O POBO É QUEN MAIS ORDENA".
Ducias de veciñas e veciños asistiron a este acto e coñeceron as instalacións da nova residencia de maiores, que poderá ser visitada mañá, domingo, e tamén os días 1, 2, 8 e 9 de decembro en horario de mañá e tarde.