Un izado de bandeira

    Hai uns días difundín a convocatoria do izado de bandeira na praza de San Miguel de Reinante, correspondente co que o ano anterior se fixera na Frouxeira e cos que se fixeron tano o pasado ano como este ou no anterior máis en diversos puntos de Galicia. Deixo agora aquí algunha cousa sobre o tema, enviadas por Pancho Campos e Enrique Fernández Rivas, a máis do comunicado de Via Galega despois do acto.

    Comunicado:

Máis de 170 localidades izaron hoxe a bandeira e 56 Concellos realizaron distintos actos, na acción promovida por Vía Galega, nos que a bandeira galega foi protagonista

Durante esta semana, a bandeira galega tivo presencia na rúa e pendurouse en vivendas e fiestras de toda Galiza. Está acción enmárcase nas campaña que VIA GALEGA vén desenvolvendo para divulgar e e popularizar os nosos símbolos nacionais, o himno e a bandeira.

Levamos tres anos facendo coincidir esta campaña, na que a bandeira galega é protagonista durante unha semana, co aniversario da I Asemblea Nacionalista das Irmandades da Fala que se celebrou en Lugo o 17 e 18 de novembro de 1918. Este ano cúmprense 106 anos daquela efeméride, na que asinaban un manifesto, entre outros, Castelao, Ramón Cabanillas, López Abente, Xaime Quintanilla, Losada Diéguez, Peña Novo, Vicente Risco, Antón Vilar Ponte, Victoriano Taibo, Anxel Casal, Ramón Villar Ponte e Xoán Vicente Viqueira que se proclamaban nacionalistas, afirmando: Tendo Galicia todas as características esenciais de nacionalidade, nós, nomeámonos, de hoxe para sempre nacionalistas galegos, xa que a verba rexionalismo non recolle todas as aspiracións nin encerra toda a intensidade dos nosos problemas.

Dando resposta a este chamamento de expresión da nosa condición nacional mediante a nosa bandeira, hoxe, 23 de novembro, máis de 170 localidades izaron a bandeira e 56 concellos realizaron distintos actos, nos que a bandeira galega foi protagonista. Nestes actos recitáronse poemas de Marica Campo (creados expresamente para está campaña), Manuel María, Ramón Cabanillas, Pousa Antelo, López Abente, Delgado Gurriarán alusivos todos eles a nosa bandeira.

Contouse ademais con diferentes actuación musicais e deuse lectura ao un manifesto referido á xestación e significado dos nosos símbolos, á relevancia e actualidade do manifesto nacionalista das Irmandades da Fala e ao dereito a exercermos e existirmos como pobo.

Para moitos destes actos contouse tamén co apoio dos concellos para a localización, a autorización e o apoio loxístico para colocar a bandeira e que siga ondeando no futuro. Temos, tamén, o compromiso doutros concellos que, por diferentes motivos, hoxe, non lle foi posíbel, mais que teñen a intención de colocala no futuro.

Entre os concellos que se izaron bandeiras e se realizaron actos están: A Coruña, Guarda, Allariz, Ames, A Mezquita, A Pobra de Brollón, A Pobra de Caramiñal, A Rúa, Arzúa, Barreiros, Bueu, Cangas, Cedeira, Compostela, Fene, Ferrol, Gondomar, Lugo, Maceda, Mazaricos, Moaña, Moeche, Muras, Muros, Narón, Ourense. Outes, Pontevedra, Pontecesures, Porto do Son, Redondela, Ribadavia, Samos, San Sadurniño, Santiso, Taboada, Teixeira, Teo, Tomiño, Tui, Val Miñor, Verea, Vilar de Barrio, Vilar de Santos, Vigo, etc.

VÍA GALEGA móstrase moi satisfeita polo resultado da campaña de exposición e exhibición da nosa bandeira levada a cabo do 17 ao 23 de novembro. Unha resposta activa que supuxo que se contaran por miles as bandeiras que engalanaron o País e luciran nas fiestra e varandas.

VIA GALEGA continuará no empeño de que todos os concellos coloquen bandeiras galegas en lugares visíbeis e que permanezan no futuro. Pois, se para todos os países os seus símbolos son importantes, para unha nación como a galega, sen estado de seu e sometida durante séculos a un proceso de total asimilación, aínda cobran maior relevancia. Son o noso carné de identidade que amosan a nosa pertenza a unha nación. Os símbolos patrios únennos como galegas e galegos; fortalecen a nosa tan necesaria estima colectiva e afirman a nosa vontade de sermos donos do noso destino como pobo.

Tres actos

Tres actos

    Hoxe houbo perto a Ribadeo tres actos ós que quixera ter asistido por diferentes motivos. Non fun a ningún deles. Hai días así, nos que parece que a vida non chega nin de lonxe. Ó fin, coido que non é que o pareza, senón sinxelamente que a vida quédase curta, moi curta, por moito que nalgún momento poidamos querer dimitir dela e máis de un ou unha a curte de propio intento.

    Precisamente de vida trataba un dos actos. Da perda dunha vida, Do acompañamento dun cadáver nos seus últimos movementos sobre terra. Sei que estivo ben acompañado; eu só sería unha figura á beira no enterro.

    O segundo tamén trataba de vida, pero doutro xeito totalmente diferente: a concentración polo futuro de Alcoa (convocante: o comité de Alcoa. En baixo deixo algunha das fotos que me proporcionou Mati). Neste caso non era a miña intención tanto integrarme, como máis ben facerme partícipe do sentimento dun problema próximo socioeconómico. Non vou insistir máis no tema: quen vaia seguindo o blog sabe o que penso de Alcoa e o seu desenvlvemento, aínda coas dúbidas que poda ter e pese a que a estas alturas, unha falta de solucións non sexa solución.

    O terceiro tamén trataba de vida, pero doutro tipo: da vida das ideas e da compartición delas con outra xente. Cadaquén coa súa visión, si, que estou seguro que dentro desa 'outra xente' (polo que parece, unhas 150 persoas) habíaa con pensamentos ben diversos ós meus en relación ó acto. Refírome ó izado da bandeira galega (aquí, a convocatoria deste ano e en baixo, a nota de prensa posterior e unha foto que me chegou por outra vía), desta volta na praza de San Miguel de Reinante. Eu, que fuxo de simbolismos... 

    En fin, repito, a vida non chega. Comprobámolo a cada paso. Pero non estou fixo de que se tivésemos varias soubésemos xestionalas moito mellor.

Nota de prensa de Via Galega sobre o izado de bandeira:

Durante esta semana, a bandeira galega tivo presencia na rúa e pendurouse en vivendas e fiestras de toda Galiza. Está acción enmárcase nas campaña que VIA GALEGA vén desenvolvendo para divulgar e e popularizar os nosos símbolosnacionais, o himno e a bandeira.

Levamos tres anos facendo coincidir esta campaña, na que a bandeira galega é protagonista durante unha semana, co aniversario da I Asemblea Nacionalista das Irmandades da Fala que se celebrou en Lugo o 17 e 18 de novembro de 1918. Este ano cúmprense 106 anos daquela efeméride, na que asinaban un manifesto, entre outros, Castelao, Ramón Cabanillas, López Abente, Xaime Quintanilla, Losada Diéguez, Peña Novo, Vicente Risco, Antón Vilar Ponte, Victoriano Taibo, Anxel Casal, Ramón Villar Ponte e Xoán Vicente Viqueira que se proclamaban nacionalistas, afirmando: Tendo Galicia todas as características esenciais de nacionalidade, nós, nomeámonos, de hoxe para sempre nacionalistas galegos, xa que a verba rexionalismo non recolle todas as aspiracións nin encerra toda a intensidade dos nosos problemas.

Dando resposta a este chamamento de expresión da nosa condición nacional mediante a nosa bandeira, hoxe, 23 de novembro, máis de 170 localidades izaron a bandeira e 56 concellos realizaron distintos actos, nos que a bandeira galega foi protagonista. Nestes actos recitáronse poemas de Marica Campo (creados expresamente para está campaña), Manuel María, Ramón Cabanillas, Pousa Antelo, López Abente, Delgado Gurriarán alusivos todos eles a nosa bandeira.

Contouse ademais con diferentes actuación musicais e deuse lectura ao un manifesto referido á xestación e significado dos nosos símbolos, á relevancia e actualidade do manifesto nacionalista das Irmandades da Fala e ao dereito a exercermos e existirmos como pobo.

Para moitos destes actos contouse tamén co apoio dos concellos para a localización, a autorización e o apoio loxístico para colocar a bandeira e que siga ondeando no futuro. Temos, tamén, o compromiso doutros concellos que, por diferentes motivos, hoxe, non lle foi posíbel, mais que teñen a intención de colocala no futuro.

Entre os concellos que se izaron bandeiras e se realizaron actos están: A Coruña, Guarda, Allariz, Ames, A Mezquita, A Pobra de Brollón, A Pobra de Caramiñal, A Rúa, Arzúa, Barreiros, Bueu, Cangas, Cedeira, Compostela, Fene, Ferrol, Gondomar, Lugo, Maceda, Mazaricos, Moaña, Moeche, Muras, Muros, Narón, Ourense. Outes, Pontevedra, Pontecesures, Porto do Son, Redondela, Ribadavia, Samos, San Sadurniño, Santiso, Taboada, Teixeira, Teo, Tomiño, Tui, Val Miñor, Verea, Vilar de Barrio, Vilar de Santos, Vigo, etc.

VÍA GALEGA móstrase moi satisfeita polo resultado da campaña de exposición e exhibición da nosa bandeira levada a cabo do 17 ao 23 de novembro. Unha resposta activa que supuxo que se contaran por miles as bandeiras que engalanaron o País e luciran nas fiestra e varandas.

VIA GALEGA continuará no empeño de que todos os concellos coloquen bandeiras galegas en lugares visíbeis e que permanezan no futuro. Pois, se para todos os países os seus símbolos son importantes, para unha nación como a galega, sen estado de seu e sometida durante séculos a un proceso de total asimilación, aínda cobran maior relevancia. Son o noso carné de identidade que amosan a nosa pertenza a unha nación. Os símbolos patrios únennos como galegas e galegos; fortalecen a nosa tan necesaria estima colectiva e afirman a nosa vontade de sermos donos do noso destino como pobo.

PAZO DO MARQUES DE SANTA CRUZ DE MARCENADO (Castropol). Pancho Campos Dorado

 

PAZO DO MARQUES DE SANTA CRUZ DE MARCENADO (Castropol)

Pancho Campos Dorado

O acceso ao pazo, está conformado por unha gran portada cuxo van de acceso presenta un arco de medio punto conformado por dovelas enriquecidas por un rosario de óvalos e a clave arrostrada con rostro humano. Os sálmeres apoian en impostas molduradas sobre columniñas de sección semicircular acaroadas (adosadas ao paramento), e o todo, flanqueado por dúas columnas de sección circular, tamén acaroadas ao paramento. Están asentadas sobre pedestais prismáticos rematados por astrágalos de medio bocel, e rematadas con capiteis xónicos. Os riles do arco son decorados con baixo relevos en forma de ramas florais.

Deste pazo eran titulares os Marqueses de Ferrera, e denominábase a Casa do Campo de Castropol. A Marquesa D.ª FRANCISCA DE NAVIA ARANGO MONTENEGRO Y LANTOIRA cásase con D. ÁLVARO JOSÉ DE NAVIA-OSORIO Y VIGIL DE LA RÚA (1684–1732), Fidalgo de Navia, III Vizconde del Puerto, e a partir de entón foi chamado o Pazo dos Marqueses de Marcenado, por ser tamén D. Álvaro o III Marqués de Marcenado (1717-1732).

Isto queda evidenciado nos brasóns das columnas xónicas da portada do pazo. Na columna esquerda, en pau, unha “M” coroada dos MONTENEGRO, sostida dunha torre da que saen tres lanzas dos LANTOIRA. Abaixo un escudo brasonado cunha banda, a banda dos NAVIA ARANGO do brasón terceiro do escudo dos marqueses de Ferrera, aínda que falta estar engulida en dragantes. Parece raro que este fora un erro dos canteiros, polo que podería darse a outras interpretacións, como veremos.

Armas dos Montenegro

Na columna destra, a “M” coroada dos MONTENEGRO, a torre superada de tres lanzas dos LANTOIRA, e abaixo un escudo brasonado cunha barra, posible dos NAVIA-VILLAAMIL de Navia, aínda que, como no caso anterior, faltan os dragantes.

Segundo o vemos nós, parecería que os brasóns, tanto o da banda como o da barra, se fixeron a posteriori de facer o pazo, dado que os brasón dos MONTENEGRO e LANTOIRA están feitos en baixo relevo evidente antes de montar as pedras da cachotería, e os escudos brasonados coa banda e coa barra, están gravados na pedra cando xa estaba asentada. Parécenos que foi así, por lóxica, posto que senón terían a mesma factura que os anteriormente mencionadas.

Armas dos Lantoira

O Marquesado de Ferrera é título de Castela, e foi concedido en 1697 polo rei Carlos II (1665-1700) fillo de Felipe IV, a D. JUAN ALONSO DE NAVIA Y ARANGO (Avilés 1659-1731) I Marqués de Ferrera.

Marquesado de Ferrera

Previamente D. Juan fora Vizconde de la Herrería, pois Felipe IV en 1631 e 1644 dita Reais Cédulas que ordenan ser previamente vizcondes antes de ser nomeados Condes ou Marqueses. Todo por cuestión fiscal, pois así estaban obrigados a pagar dúas veces os tributos de lanzas e de media anata.

Os tres Escudos de Armas que hai sobre a portada son, como veremos, claro reflexo dos que hai baixo o enterramento da Igrexa parroquial de Santiago Apóstolo.

ESCUDO ESQUERDO

Escudo español, partido e cortado de dous, con seis cuarteis. Timbrado con casco de fidalgo cabaleiro, mirando á destra, viseira baixada e catro grilletas á vista, rematado cun gran penacho de plumas repartidas a destra e sinistra. Está sostido por unha voluta apergamiñada e por dous soportes de leóns lampasados que apoian as garras no contorno, un a cada flanco.

Primeiro cuartel: un castelo de tres torres e de cada unha delas sae unha lanza. Son armas dos LANTOIRA (En campo de sinople, un castelo de ouro, con tres torres e de cada unha delas sae unha lanza de sable. Tal e como se ven os esmaltes no primeiro cuartel do escudo esquerdo do retablo da Marquesa na igrexa parroquial de Castropol).

Segundo cuartel: Unha árbore da que colga unha espada cargada ao longo, por un escudo elíptico burelado. O todo sinistrado dun crecente contornado (coas puntas cara á sinistra). Son armas dos DONLEBÚN (En campo de gules, unha árbore de ouro da que colga unha espada co puño de ouro e cargada, ao longo, por un escudo elíptico de borde de ouro e burelado de sable. Tal e como se ven esmaltes no terceiro cuartel do escudo esquerdo do retablo da Marquesa na igrexa parroquial).

Terceiro cuartel: Unha “M” coroada. Son armas dos MONTENEGRO (En campo de azur unha “M” de ouro coroada de ouro. Tal e como se ven esmaltes no segundo cuartel do escudo esquerdo do retablo da Marquesa na igrexa parroquial).

Cuarto cuartel: Dous lobos pasantes en pau. Son armas dos OSORIO ou OSSORIO. (En campo de ouro, dous lobos pasantes de gules, colocados en pau)

Quinto cuartel: Unha banda. Puidese atribuírse esta banda ás armas dos NAVIA, pero a banda non está engulida en dragantes (En campo de gules unha banda de sable engolada en dragantes dentados de sinople // Ou dos NAVIA de ANLEO (En campo de sinople unha banda de gules engulida en dragantes de ouro lampasados. Esmaltes dos NAVIA de ANLEO no retablo do altar maior da igrexa parroquial de Ribadeo).

O brasón da banda soa sen engulir en dragantes, pode atribuírse as Armas dos GARCÍA DE LA VEGA (En campo de ouro unha banda de gules) // Tamén dos FERNÁNDEZ ROCES (En campo de gules unha banda de prata) // Tamén dos GONZALEZ da Casa de Luarca (En campo de ouro unha banda de gules).

Sexto cuartel: Unha árbore á que están arrimadas cinco lanzas, tres a destra e dúas a sinistra. Son armas dos LANZÓS (En campo de gules, un carballo ó que están arrimadas cinco lanzas de prata cos mangos de ouro, tres a destra e dúas a sinistra). Así aparece no escudo de 1674 do Pazo de Pividal ou de Miranda en Abres.

ESCUDO CENTRAL

Escudo español, semipartido de un rasgo e cortado de dous, con cinco cuarteis. Timbrado con casco mirando a destra (enterramento) ou a sinistra (no pazo), propio dun cabaleiro fidalgo, viseira baixada con catro grilletas á vista e cun gran penacho de plumas, tres a destra e tres a sinistra. O escudo do enterramento está sostido por dúas flores cerradas e por dous tenantes con figuras de anxos que o aguantan polo contorno, un a cada flanco. No escudo da portada o sostén está formado polo que parecen pétalos de flores ou linguas de auga dun mergullo (chapuzón), e os tenantes son anxos similares aos anteriormente descritos.

Primeiro cuartel: Unha barra engulida de dous dragantes lampasados. Parecen ser Armas do MARQUÉS DE SANTA CRUZ DE MARCENADO. Pero observando o conxunto dos brasón do escudo, vemos que todos os cuarteis son os mesmos que os do MARQUESADO DE FERRERA, colocados en distintos cuarteis, entendendo que o escudo é FERRERA.

Segundo cuartel: Un castelo con torre de homenaxe da que saen tres lanzas. Son armas dos LANTOIRA. Os esmaltes son iguais aos do escudo esquerdo do Retablo da Marquesa, descritos en artigo previo (en Ribadeando e tamén en La Comarca del Eo, 10 Febreiro 2024)

Terceiro cuartel: Seis corvos en dous paus de tres, mirando a sinistra (En campo de prata, seis corvos de sable, en dous paus de tres, mirando a sinistra). Son armas dos CUERVO, contornadas das dos ARANGO, pois en ARANGO os corvos miran á destra, tal e como se ven, no escudo do Marqués de Ferrera. Ambas armas proceden de Pravia, dos CUERVO Señores do val de ARANGO (Francisco Sarandeses, Heráldica de los apellidos Asturianos, Oviedo 1994, p.62). Tamén vemos os corvos dos CUERVO e dos ARANGO mirando a destra no cuarto cuartel do escudo de Armas de 1726 da Aduana Vella, de D. CARLOS MIGUEL ACEVEDO PARDO DE TABOADA (Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, p.43)

Cuarto cuartel: unha “M” coroada. Armas dos MONTENEGRO.

Quinto cuartel: En campaña. Un barco acostado de dous castelos (un a cada flanco) con tres torres aclaradas con saeteiras.

Particular mención merece a descrición do barco. Trátase dun barco de vela dun só mastro central (maior) arborado e aguantado en candela por dous estais acalabrotados (formados de varios cabos colchados), un cabo firme a un bauprés de proa con bastante inclinación, e outro a un palo macho de popa sobre o que ondea un pabellón a modo de insignia de dúas zarpas. A única vela cuadra do mastro maior, está aferrada e cargada por alto (sen arriar a verga). O centro da verga está cargada de un paxaro grande volante (unha gaivota ou un mascato coas ás abertas) mirando a destra. Esta campaña puidese ser expresión dun exvoto dun salvamento. Teñamos en conta que a campaña é de moi raro uso en heráldica e ocupa a terceira parte inferior do escudo. Falamos de salvamento, pois na bovedilla de popa parece desenrolarse unha escena de dous homes na auga, un procurando o salvamento do outro. O todo, como xa dixemos arriba, sinalan ao Marquesado de FERRERA.

ESCUDO DESTRO

Está timbrado cun casco de fidalgo mirando a sinistra, o que denota bastardía en heráldica, aínda que se pode dar o caso de ser por cortesía en caso de estar afrontado con outro escudo, como no caso de matrimonios entre fidalgos, cousa que estaría xustificada si o enfrontamos a calquera dos dous escudos antes descritos. Polo que tería que estar colocado na sinistra do portalón e non na destra, segundo ó noso criterio.

Ambos escudos, o do Enterramento e o do Pazo, presentan exactamente a mesma colocación dos brasóns, con diferenza no cuarto cuartel con armas distintas. Descríbese como un escudo medio partido de un rasgo e cortado de tres, con sete cuarteis, un en campaña.

Primeiro cuartel: Castelo sobre terrasado con tres ameas, de cada unha das cales sae unha lanza. Son armas dos LANTOIRA

Segundo cuartel: Xaquelado en dúas faixas: unha en xefe de dous ordes e 10 pezas (5x5) e outra baixa de tres ordes e 15 pezas (5x5x5).

Terceiro cuartel: Unha “M” coroada. Son armas dos MONTENEGRO

Cuarto cuartel: 1) No escudo do enterramento. Cuartel partido. Parte dereita: cinco vieiras en aspa ou sotuer. Armas dos DÓRIGA (En campo de gules, cinco veneras de ouro en sotuer). Parte esquerda: Tres faixas. Puideran ser armas dos BARCIA (En campo de prata tres faixas de azur) // Tamén armas dos MADERA de Avilés e Xixón (En campo de prata tres faixas de azur) (Sarandeses, ibídem, p.79 e p.229). 2) No escudo do pazo: Cuartel cuartelado en catro. 1 e 4) Tres faixas. Armas dos BARCIA ou dos MADERA. 2 e 3) Cinco armiños en aspa ou sotuer. Son armas dos FROLAZ ou FROILA. Este apelido é dos descendentes da familia BERMUDEZ DE TRABA, acaso a familia feudal máis antiga de España, poderosísima no Reino de Galiza, educadores de reis. O primeiro FROILA é fillo de D. GUTIERRE MENÉNDEZ que falece no ano 950, e estaba casado con SANTA ALDARA (ILDUARA, ILDARA), filla do conde D. Ero de Lugo e de D.ª Adosinda. Irmán de FROLAZ era SAN ROSENDO, monxe bieito no mosteiro de Caaveiro, e bispo de Dumio e de Mondoñedo. San Rosendo no ano 925 era bispo de Iria e de Compostela. Virrei da Galiza nomeado polo rei D. Sancho I (895-929) coroado en Santiago de Compostela o 16-abril-926 polo arcebispo Hermenexildo (Nós, nº707, 27-set-2022. “OS REIS E RAIÑAS DA GALIZA. 1000 ANOS DUN REINO DE SEU”). San Rosendo no ano 937 funda o Mosteiro de Celanova xunto co seu irmán FROILA que estaba casado con Dª SARRACINA. D. Froila e Dª Sarracina tiveron por fillo a D. RODRIGO FROILA, cuxo irmán foi o conde D. PELAIO GUTIÉRREZ, casado coa condesa Dª ELVIRA (Padre José Santiago Crespo del Pozo, Blasones y Linajes de Galicia, volume II, p.208)

Quinto cuartel: Unha banda. Pode ser brasón dos NAVIA, dos GARCÍA DE LA VEGA, dos FERNÁNDEZ ROCES ou dos GONZALEZ da Casa de Luarca; tal como comentamos arriba, e os esmaltes como no retablo do altar maior da igrexa parroquial de Ribadeo (Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, p.168)

Sexto cuartel: Un lobo cebado (que leva algo nas fauces) cara a sinistra, embarcado nun bote a flote ou sobre a auga. Brasón descoñecido para nós.

Sétimo cuartel: En campaña. A destra un castelo, sinistrado de tres lanzas á destra e unha árbore sen copa; unha serie de tres lanzas e unha árbore sen copa, e doutra terceira serie de tres lanzas e unha árbore sen copa. Brasón descoñecido para nós.

Estes prezados escudos de Armas do Pazo dos MARQUESES DE FERRERA ou de SANTA CRUZ DE MARCENADO, presentan as variadas ramas dos seus enlaces familiares, e con sorpresa vemos que tamén forman parte desta familia de marqueses os ancestros dos MADERA, actuais donos do Pazo, e que o restauraron luxosamente para que non caera de vello como está pasando coa Casa dos VALLEDOR. E unha pena que tamén estando na súa man a reparación e disfrute da Torre dos Moreno de Ribadeo, non reciba o mesmo trato de favor para acabar de restaurala antes de que caia nun montón e, por desgracia, mate a alguén. Non digo máis nada. Ata outra.

ESCUDO DE ARMAS DO PAZO DE VALLEDOR. Pancho Campos Dorado

ESCUDO DE ARMAS DO PAZO DE VALLEDOR

Pancho Campos Dorado

Pazo dos Valledor. Escudo.

O Pazo dos VALLEDOR está en Castropol. É un edificio do século XVIII ao que se accede por unha gran portada rematada por un arco de medio punto sobre impostas algo saíntes e con molduras. Os riles do arco están gravados en baixo relevo con motivos florais que ocupan o espazo até as dovelas laterais da clave, e o todo enmarcado entre dúas columnas, sobre cuxos capiteis se sostén a obra de cantería do gran escudo heráldico da familia VALLEDOR.

Escudo de armas medio partido de dous trazos e cortado de dous, coa campaña partida, traendo un campo de oito cuarteis. Escudo composto das Armas familiares da Casa dos VALLEDOR e que se atopa en magníficas condicións de conservación. Está protexido da choiva torrencial por unha cornixa de cantería formando un arco de medio punto, típico abeiro dos escudos heráldicos. O seu contorno é o dun escudo español de forma cuadrilonga, redondeado polo baixo e terminado en punta no medio da base ó estilo francés ⁽¹⁾, cun contorno de gran campo para dar amplitude ás pezas e mobles dos brasóns representados. Está timbrado cun helmo de fidalgo, repuxado con resaltes de figuras en relevo, e adornado cun penacho de cinco plumas, dúas pequenas extremas e tres centrais de maior relevo. Está situado de perfil mirando a destra e viseira alta levantada, e a parte inferior baixada, colocado sobre unha gola ou gorxal amplo de dúas pezas. Cerrando a abertura do helmo percíbense catro grilletas perforadas, o que nos da a coñecer a súa distinción de fidalgo antigo e cabaleiro revestido de algún cargo importante no exército ou na corte do soberano, así como que o escudo representa tres liñas maternas e paternas, armas familiares con parentesco de consanguinidade.

O campo está rodeado, a destra e sinistra, de lambrequíns sinxelos a modo de ornamentos florais formando molduras enlazadas, e na punta (parte baixa) remata nun sostén a modo de vieira de peregrino rodeada dunha labor de “encaixe” de bodoques que conforman un conxunto de moi elegante e señorial presenza.

Na bordura alta podemos ler: “EL SOLAR DEL VALLEDOR ES ANTIGVO I DE GRAN VALOR”. É un lema algo máis curto do que describía o escudo, tamén dos VALLEDOR, que estaba na casa de don Justo Barreiro Martínez, na antiga rúa de Figueirúa de Ribadeo, hoxe rúa de Buenos Aires: “EL SOLAR DEL BALLEDOR ES ANTIGVO DE GRAN BALOR CABALLEROS DESTE APELLIDO NO LO ECHEIS EN OLVIDO” ⁽²⁾. Ao expresarse en ambos lemas o termo “EL SOLAR”, quizais é probable que Balledor / Valledor queira dicir Valadouro, do latín “Vallis” ou “Valles” (feminino) ou simplemente se refira á “Casa nobre e patrimonial”, aquela máis antiga da familia onde se mantén ou mantivo a liña sucesoria da súa liñaxe. O escudo da rúa da Atalaia de Ribadeo ⁽³⁾, máis antigo dos Valledor, carece de lema.

Primeiro cuartel: cortado. En xefe, ou parte alta, unha árbore arrincada (coas raíces á vista); e na parte inferior do mesmo cuartel, dous cans, o de atrás con colar, perseguen a un xabaril pasante a sinistra preto dunha árbore sinistrada e arrincada.

Segundo cuartel, en xefe, un cabaleiro con espada envaiñada á sinistra que pasa por detrás da figura e a punta saíndolle por destra, empuñando coa man dereita unha lanza alta (vertical coa punta arriba). Na parte inferior, un castelo con tres torres; da central de maior tamaño ou de homenaxe, sae o corpo dunha aguia coas ás despregadas. Parece ser o guerreiro dos VILLAAMIL ⁽⁴⁾, surmontando ó castelo e aguia das primitivas armas dos ALVARADO (en campo de azur, un castelo de ouro sumado dunha aguia) ou dos ARTAZA (en campo de azur, unha torre de ouro e nacente das súas ameas unha aguia de prata). Faltan os esmaltes para precisalo.

Terceiro cuartel, unha flor de lis superada dunha estrela de sete puntas sinistradas dunha árbore moi erosionada (en campo de gules, unha lis de ouro superada dunha estrela de prata sinistradas dun teixo de sinople). Son armas puras dos VALLEDOR. Na parte inferior, un home groso con faldra remexe coa man destra o contido dunha caldeira guindada do gancho dunha gramalleira, sinistrados dunha grande oriflama, insignia ou estandarte militar de dúas puntas ou farpas, fincado no chan. Figuras propias dos VALLEDOR reflectidas, en parte, tamén no escudo dos BALLEDOR de Ribadeo ⁽⁵⁾.

Cuarto cuartel, dous lobos andantes contornados (cara á sinistra) en pau (un sobre do outro), surmontando unha árbore desraizada acostada de dúas aspas, unha en cada flanco. O brasón total semella as moi antigas armas dos CRÚ(Z) MONTENEGRO DE BARRAGÁNS, de Pontevedra. En particular puidera interpretarse, como un brasón cortado: 1) dous lobos andantes contornados en pau; 2) unha árbore desraizada acostada de dúas aspas. Os lobos serían dun matrimonio OSORIO. Isto é dubidoso, pois os lobos de OSORIO, son andantes cara á destra, en pau, lampasados (coa lingua á vista, e de distinto esmalte) e desollados ou sanguíneos (de gules), isto non podemos precisalo nesta representación en pedra, pois carece de esmaltes.

Quinto cuartel: un escusón (escudiño do abismo ou centro do campo) coas armas dos YBIAS. Con bordura, na que se pode ler o lema “YBIAS YBIAS (en xefe) DIOS (flanco sinistro) ME A (en punta) YVDE (flanco destro), [“YBIAS, YBIAS DIOS ME AYUDE”] intercalado entre oito aspas. As figuras do brasón son: en xefe, unha torre de planta circular de catro ameas (á vista, dúas medias laterais e unha central) sinistrada dunha figura, quizais unha brisura (unha mirleta dun fillo primoxénito ou dun cuarto); e en punta, un cabaleiro armado na man destra cunha espada ou cun látego que serpentea no aire á súa sinistra (puidese ser unha serpe ⁽⁶⁾), portando unha adarga e atacando a outro home case derrubado ou sentado no chan, que se escuda do ataque cunha adarga na dereita e a man esquerda apoiada no chan, onde parece ter unha espada desenvaiñada. Ao lado destro do cabaleiro en pé hai unha estrela, posible brisura tamén, correspondente ao brasón dun fillo terceiro cando o primoxénito, nas súas armas, luce unha mirleta.

En heráldica o escusón representa o corazón do escudo, e era unha peza que concedía un soberano por algunha fazaña merecente dun brasón que cargue sobre o todo. Anotemos, como curiosidade, que algunhas veces o escusón era un distintivo amoroso, pois a miúdo nos torneos ou lizas medievais, o cabaleiro colocaba no centro do escudo un sinal ou unha cor distinta que só podía ser comprendida pola dama por quen suspiraba. ⁽⁷⁾

Sexto cuartel, unha torre redonda de cinco ameas, donxonada dunha torre de homenaxe tamén de cinco ameas, a cuxo arredor hai sete aneis; un superando ambas torres, tres e tres en flancos e unha máis dentro do portalón da torre baixa. Son armas dun brasón descoñecido tal como está, pero puidera tratarse dun brasón dos PÁEZ (en campo de azur, un castelo de ouro, aclarado de gules e rodeado de nove roeles de ouro en orla). Probaron a súa nobreza nas Ordes de Santiago, Calatrava, Carlos III e en San Xoán de Xerusalén, e son tamén familia de membros da Santa Inquisición ⁽⁸⁾.

Sétimo cuartel da campaña partida (cantón destro da punta), brasón cortado, na parte alta unha figura quimérica alada. Poden ser armas de REBOREDA ou o grifón alado dos ARRIBA que está botándolle a pata destra a un home encarado que empuña un látego que arrastra polo chan. A sinistra do home, centrada en xefe, unha estrela, probable brisura dun fillo primoxénito. Abaixo, unha aguia voante ou de ás estendidas, mirando a sinistra, que puidera ser a aguia dos PARDO de D.ª MARÍA PARDO Y LOSADA ou de D.ª MARIANA RAIMÚNDEZ PARDO OSSORIO MIRANDA Y AZCUEDO, ambas emparentaron cos VALLEDOR segundo consta na xenealoxía do Padre Crespo (ver abaixo)

Oitavo cuartel da campaña partida (cantón sinistro da punta), brasón cortado, presenta na parte alta unha ponte de pedra de tres ollos superada dunha árbore acostada entre dúas aspas, unha a cada costado. Son armas dos BEGA ou VEGA (de gules unha ponte sobre un río de azur e prata [neste brasón o río non se ve]. Unha árbore do seu color acostada de dúas aspas de ouro unha a cada costado). Na parte baixa, unha torre mocha con catro lanzas altas (puntas arriba), dúas a cada lado do portón; parece un dos variados brasóns das armas dos LANZÓS, particularmente co relacionado cos Condes de Maceda da fortaleza de Betanzos (en campo de ouro, unha torre de pedra co seu homenaxe, acostada de catro lanzas de ferro, con puntas de azur dúas a cada flanco). ⁽⁹⁾

Este escudo de armas dos VALLEDOR, presenta en cada cuartel labras de brasóns matrimoniais, polo que parece ser posterior ao ano 1774, data que presenta o escudo da rúa da Atalaia de Ribadeo, onde se reflicten os brasóns individuais. ⁽¹⁰⁾

Notar aquí, que era moi frecuente entre familiares de reis e de nobres a endogamia (matrimonios entre persoas dunha mesma liñaxe: primos carnais e segundos entre si, tíos e tías con sobriños, etc.). Esta era un costume moi antigo que xa practicaban os hebreos, os faraóns de Exipto, os incas do Perú ou os aztecas de México, con obxecto de conservar a raza de puro sangre azul. Hoxe practícase entre algunhas familias das altas finanzas, quizais máis por motivos de confianza e afinidade de raciocinio, que “de casta".

A xenealoxía que fomos recompilando comeza en, segundo a obra do Padre Crespo del Pozo, con: D. PEDRO FERNÁNDEZ DE VALLEDOR casado con D.ª MARÍA ACEBEDO PARDO Y TABOADA (coñecida en San Miguel de Reinante por D.ª MARIA PARDO DE ULLOA. Casados antes de 1656. D.ª María é a sexta filla de D.ª MARIA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA [da “Casa Torre de Pumarín” de San Miguel de Reinante] e de D. GREGORIO ANTONIO DE ACEVEDO PARDO VILLAMIL Y MONTENEGRO (de Castropol, fillo de D. Juan de Acevedo Pardo e máis D.ª Catalina Villamil y Bolaño)

Para non estendernos máis neste artigo, resumiremos a xenealoxía á contemporánea dos dous últimos séculos ata os nosos días:

D.ª MELCHORA VALLEDOR Y LAMAS (f.1829) casada con D. JUAN ANTONIO MENÉNDEZ NAVIA VILLAAMIL Y TRELLES (1752-1815)(fillo de D. BALTASAR MENENDEZ DE NAVIA Y VILLAMIL, Señor da Casa de Navia del Limonar de Navia, e da Casa do Outeiro de San Miguel de Reinante. Casado con D.ª MARÍA LUISA TRELLES PRELO Y CASTRILLÓN). Teñen por filla a D.ª MARÍA LUISA MENÉNDEZ NAVIA Y VALLEDOR (1771-1852) casada con D. VICENTE FRANCISCO JOSE LAMAS DE LA TORRE (1765-1817)(Señor do Pazo de Quintalonga) que teñen por fillo a: 1. D. RAMÓN DE LAMAS NAVIA OSORIO (n.1795) (representante do Reino de Galicia no Trienio Liberal de 1835) e a 2. D. VICENTE LAMAS MENÉNDEZ (1796) (señor do Pazo de Quintalonga) que casa con D.ª MARÍA TERESA NAVIA OSORIO Y ALVAREZ VIART (filla do VIII Marqués de Santa Cruz de Marcenado (1814). De este matrimonio nacen cinco fillos e pasa a herdanza ó cuarto fillo (despois de varios preitos) D. RAMÓN LAMAS Y NAVIA OSORIO (1851-1926)(Oficial do Estado Maior no Corpo Loxístico e Administrativo do Exército de Terra) que casa con D.ª ANUNCIACIÓN AMALIA SANJURJO. Teñen por filla a 1. D.ª MARÍA TERESA LAMAS SANJURJO (1886-1970) que casa en 1910 con D. JOSÉ NAVARRO REVERTER Y GOMIS (f.1942) Presidente de Telefónica entre outros moitos cargos. En Ribadeo viven na Casa de D.ª MARÍA LAMAS da rúa Viejo Pancho, que debido a lexislación franquista que negaba a autonomía da muller para gobernar o seu propio patrimonio sen permiso do marido, aínda hoxe se coñece esta casa como a Casa de Navarro Reverter, cando é a casa de D.ª MARÍA LAMAS)

Intentamos reunir as pezas que unen os Escudos de Armas do Concello de Ribadeo cós do Concello de Castropol, para coñecer a dimensión real que durante séculos unía con lazos de sangre ás familias nobles da Ría de Ribadeo, algo que hoxe, por desgracia, está totalmente perdido.

--

1 Heráldica española. El diseño heráldico. Luis F. Messía de la Cerda y Pita. Ed.1990. p.28^↩

2 En Ribadeo a grafía expresaba BALLEDOR na lenda do escudo que estaba na Casa de D. Justo Barreiro. A grafía “Balledor” no escudo de Ribadeo; e “Valledor”, no escudo de Castropol, ambas da mesma familia, parecen ser a mesma palabra -“bale” ou “val”-, pero etimoloxicamente o seu significado podería cambiar: mentres un denotaría “a persoa que ampara ou auxilia a outra”(baledor, valedor), outro sería “val do ouro” -Balledor, Valledor, Valadouro-.(Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, cap. 18, p.146 / CASA BRASONADA DA RÚA DA ATALAIA)^↩

3 Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, cap.19, p.153 (ESCUDO DE ARMAS DA RÚA ATALAIA).^↩

4 Heráldica de los apellidos asturianos. F. Sarandeses, Reedición, Oviedo 1994, p.376^↩

5 Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, cap. 18, p.146. (CASA BRASONADA DA RÚA DA ATALAIA)^↩

6 Heráldica de los apellidos asturianos, Francisco Sarandeses, cita: “en una casa que llaman “de la Torre”, en San Emiliano (Allande) las armas son parecidas: Un castillo rodeado de ondas de azur y plata, bajo el cual está una serpiente de dos cabezas...” Reedición, Oviedo 1994, p.200^↩

7 D. Modesto Costa y Turell, Ciencia del Blasón, Código Heráldico Histórico, 2ª Edición, 1858.^↩

8 Blasones y Linajes de Galicia, Padre José Santiago Crespo del Pozo. Mosteiro de Poio, Edición patrocinada pola Real Academia Gallega, volume XXV, p.79.^↩

9 Ibidém, volume XXI, p.147.^↩

10 Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, cap.19, p.153. (ESCUDO DE ARMAS DA RÚA ATALAIA)^↩

 

EL SUEÑO DEL INTERCAMBIO. Diario de un confinado en Olavide. Ángel Alda

Foto de Quique Curbelo de la agencia EFE. Puerto de Arguineguín en el sur de la isla de Gran Canaria.

 EL SUEÑO DEL INTERCAMBIO

Nosotros, tan gesteros pero tan poco alegres,

raza que sólo supo

tejer banderas, raza de desfiles,

de fantasías y de dinastías,

hagamos otras señas.

Claudio Rodríguez

    Hubo una vez una guerra terrible en este país. El ganador acordó con una confesión religiosa la entrega del sistema de enseñanza del país a cambio del apoyo ideológico y el respaldo moral al régimen. Acordaron entre las dos partes la creación de un sistema político que se llamó Nacionalcatolicismo. Ellos mismos lo titularon así.

    Han pasado ochenta años y aquel pacto sigue en pie en la mentalidad de muchos españoles. España y yo somos así, señora. No crean que me refiero al debate de la nueva ley de educación. O no solamente. Pervive en la forma que adopta la política en esferas tan lejanas como la educación, la vida sexual particular de los ciudadanos o el propio estilo de debatir. Debatimos los españoles buscando siempre enjaretar culpabilidades y propósitos de enmienda a los ajenos. En poner fronteras entre el bien y el mal antes que tratar de elegir los caminos más transitables de lo común. Queremos autopistas hacia el cielo para nosotros o hacia el infierno para los que nos caen mal y no dudamos en anatemizar a quienes osan buscar puntos de encuentro en el purgatorio. En días pasados a Manuela Carmena le cayó la del pulpo por decir la obviedad de que tenía amigos votantes de Vox que eran excelentes personas. Se enfadaron tanto los de izquierdas como los de derechas. A unos les parecía una traición o los otros una burla. Eso da cuenta del sectarismo que atenaza a nuestra sociedad. Estoy viendo estos días cómo se llega a emplear a los niños de las escuelas concertadas en militantes de la oposición a la nueva ley y promueven estos movimientos aquellos que pusieron el grito en el cielo por la movilización de los niños en Cataluña durante el "procés".

    Es lo que hay y a mi edad debería estar vacunado. Pero no hay laboratorios trabajando contra ese virus como contra el de la Covid. Un espectáculo lamentable por otra parte como se está llevando el asunto este de las vacunas. Luego nos quejamos de que crezca el porcentaje de personas que dudan sobre si ponerse o no la próxima vacuna. Vemos cómo el gran jefe de un laboratorio pone a la venta sus acciones al día siguiente del anuncio de su éxito. O como el laboratorio competidor sube la eficacia de su invento tres puntos por encima del primer anunciante iniciando una carrera olímpica en la que día a día se suman participantes. Las bolsas suben bajo el impulso de unas cuantas notas de prensa y los gobiernos planifican sus proyectos dando por buenos los plazos inventados.

    Y ahora vayamos por el sueño de la semana. Debe estar muy influido por las constantes escenas de los telediarios y los periódicos relacionadas con la llegada de cayucos y pateras a las costas del sur de Canarias. Un espectáculo deprimente que está demostrando que el concepto de seguridad de las fronteras está desprovisto de sentido. Pero no me quiero parar en eso. Es un debate largo y lleno de trampas.

    El sueño transcurre en una especie de despacho en algún lugar del centro de Madrid. Entre varios amigos hemos montado una ONG que se llama Personas que se mueven por un mundo nuevo.

    La idea consiste en intercambiar africanos del Sur del Sahel que quieren venir a Europa por europeos que quieren instalarse en África para vivir sus jubilaciones o para desarrollar modelos de vida sostenibles.

    Todo nace de un sueño premonitorio anterior en el que se me ha debido ocurrir. Le cuento el sueño dentro del sueño a un señor que conozco en el metro, sitio donde no viajo nunca. Es un empresario mayor como yo, que empezó su carrera en África. En Guinea Ecuatorial. Y es un enamorado de aquellos países. Se dedicaba a la madera y al transporte.

    De ese encuentro vamos estación a estación conociendo nuevos voluntarios. Recuerdo solo a unos pocos pero me da la sensación de que han sido muchos. Religiosos como el padre Antonio de la parroquia de Santa Feliciana. Unos militares que llevan un tiempo con una idea parecida. Un señor con una idea maravillosa que consiste en utilizar paraguas baratos chinos como materia prima para hacer bicicletas. También se apunta un carterista que quiere abrir una universidad del delito no violento en África.

    El caso es que termino siendo como una especie de jefe de esa banda de subnormales. Incorporo para desarrollar la idea al grupo a amigos míos. María Antonia que sabe mucho de África porque es presidenta de una importante asociación de amigos de África. Y a Taboada que es presidente de los amigos del Sáhara y que, además, es el abuelo de Manolita. Tenemos apoyo del gobierno y de la oposición. Hasta de Vox, milagrosamente. He tenido que utilizar para ello a un viejo amigo del viaje de los poetas al Sahara en 1981.

    Las familias de los que vienen y los que van son fundamentales. Se convierten en una especie de red de apoyo a los viajeros. Se comprometen a ayudar y cuidar a los que lleguen.

    Parece que por cada viajero que marcha a África otro es autorizado a viajar a España. Tienen como destino primero la casa familiar de los participantes del otro continente. Es una especie de aclimatación para aprender el idioma y las costumbres locales. Luego ya cada uno tiene libertad para moverse por el país.

    Entre los colectivos que viajan a Europa hay médicos, trabajadores, de todo. Y entre los que quieren ir a África un montón de jubilados, de periodistas jóvenes sin trabajo, admiradores de Javier Reverte y hasta políticos de las organizaciones juveniles de los partidos, de todos. Creen que ha llegado el momento de cambiar las reglas del juego.

    Me desborda tanto el trabajo que me despierto.

    Verdaderamente un gran sueño.

    Hasta la semana que viene. Pasaré lista.

    Besos

    Ángel

 

   Posdata

    ¿Sabían ustedes que el proyecto de nueva ley de educación elimina la asignatura de Ética en los institutos? Eso no parece haber llevado a nadie a mover el trasero para protestar.

    Y para compensar. Ayer por una amplia mayoría parlamentaria fue aprobada la reforma de las pensiones propuesta por el Pacto de Toledo. A veces se puede. Hay que contarlo todo.

ESCUDOS DE ARMAS DA CASA TORRE DE PUMARÍN. Pancho Campos Dorado

ESCUDOS DE ARMAS DA CASA TORRE DE PUMARÍN

Pancho Campos Dorado

A Casa Torre de Pumarín ou Pazo de Pumarín, coñecida tamén desde fai dous séculos como a Casa de Moreda, está en San Miguel de Reinante. Na fachada principal ten unha grande portada de cantería cuxo vano da porta está rematado por un arco de medio punto peraltado formado por dovelas en cuña e en ambos cantóns altos existen dous escudos de armas, magnificamente cicelados en baixo relevo. O conxunto está remarcado por un sinxelo bateaugas cadrangular cuxos extremos entrábanse noutras molduras verticais que, ademais de darlle un empaque señorial e harmonía artística, serven para protexer a portada e os escudos de armas da escorrentía da auga de choiva (foto 1).

Foto 1

Foto 2: lintel orixinal e debuxado por riba

Na foto 1, podemos ver a situación na fachada principal dos escudos de armas e do lintel (foto 2) sobre a fiestra alta cunha laude ou inscrición de construción que reza: “ESTA CASA (LA) HIZO ALVARO TABOADA I VIOLANTE DE ANDRADE SU MUJER. COMENZOSE EN EL AÑO DE 1559 I ACABOSE EN EL DE 1561”.

Esta laude evidencia de forma expresa a notable antigüidade desta casa solar de mediados do século XVI, que da pena vela derruírse pouco a pouco, e que desde o noso punto de vista farémoslle o estudio heráldico, pois presenta dous escudos de armas de grandes liñaxes do Reino de Galicia que están moi ignorados na historia da antiga provincia de Mondoñedo e na actual de Lugo, polo que é preciso proclamalos, fundamentalmente para que vindeiros estudos sexan máis completos na Xenealoxía da Galiza de tan antigas familias asentadas en San Miguel de Reinante. 

A importancia dos estudos xenealóxicos dunha familia é debida a que a súa xenealoxía pode dar datos históricos sobre a propia poboación. Mostra tan eminente deste aserto é a Biblia, que presenta unha completa cronoloxía baseada na ciencia xenealóxica, pois a familia e o seu liñaxe sempre foron motivo de preocupación no pobo hebreo, pois o Mesías anunciado por Patriarcas e Profetas ía nacer dunha persoa do pobo, e todas as familias querían ter ao día a súa historia xenealóxica (Tratado de Genealogía Heráldica y Derecho Nobiliario, Instituto Luís de Salazar y Castro; Curso de Licencia, 1961, páx.12).

ESCUDO ESQUERDO (segundo se mira cara á fachada)

Foto 3

Debuxado por riba

En Heráldica a súa forma trátase como un escudo español carlista ou escudo de forma de casulla (Heráldica Española, El Diseño Heráldico, Luis F. Messia de la Cerda y Pita, 1990, páx.29). O apelativo “carlista” refírese a Carlos I de España e V de Alemaña (1500-1558). Está rodeado dun marco cadrado formado en ambos lados dun adorno a modo de delgadas columnas salomónicas soportadas por pedestais de catro corpos. Pola parte alta cérranse as esquinas con cantoneiras e cun cordón horizontal retorcido. A parte baixa, carece de cerre, polo que os pedestais das columnas son a liña base de construción.

O espazo intermedio está recheo cun adorno exterior ao campo do escudo e consta de figuras con formas de gran riqueza, propias do sentido cultural e artístico do Renacemento. As figuras conforman unha grilanda que cerra enriba como unha coroa de loureiro á que se van engadindo simetricamente a ámbolos dous lados, floróns, cálices e figuras propias do Paraíso Terreal. Así, a media altura, aparece a mazá e a serpe, seguido dun ramo de flores que remata a parte alta da casula. Nas esquinas altas dous anxeliños coas ás abertas parecen estar vixiando ou ollando o que “por alí abaixo acontece”. As esquinas baixas están rematadas por dous floróns de rododendro.

O campo do escudo está cuarteado en cruz.

Primeiro cuartel: tres táboas dentro dun escusón en punta, rematado cunha “T” ou Cruz Tao e en orla oito caldeiras, as dúas superiores máis grandes. Fai referencia ás Armas dos TABOADA. Si tivera esmaltes serían: en campo de goles tres táboas de ouro en pau, bordura de prata con oito caldeiras de sable.

Este brasón parece ser dun descendente de D. LOPO PERES DE TABOADA (en campo de goles, tres táboas de ouro en pau) e da súa muller D.ª MAYOR MENDEZ (cinco caldeiras de sable en aspa) cuxos escudos acolados se atopan na sepultura do ano 1422, no mosteiro de Pallares no municipio de Guntín, Lugo. Neste caso hai dúas caldeiras altas demais e ó facelas de maior tamaño cas restantes, quizais sexa un detalle que fai referencia a un emparentamento desta Casa de TABOADA coas Armas dos RIBADENEIRA.

O escusón ten similitude na forma, co escudo do século XVI de D.ª Leonor de Aragón na súa sepultura da Capela dos Reis de Toledo (Heráldica Española, El diseño heráldico, Luis F. Messia de la Cerda y Pita, 1990, páx.37). As armas dos TABOADA na Casa da Torre de Arcos en Chantada ten catro barras en pau, rodeadas de seis caldeiras e na Casa Torre de Mera, en San Lorenzo de Vilamaior de Negral en Guntín, no escudo xaquelado e partido dos ULLOA E TABOADA, ten oito caldeiras iguais en tamaño.

Segundo cuartel: unha aguia mirando a destra, co voo baixado ou de ás caídas mostrando o peito. Son armas dos AGUIAR.

Terceiro cuartel: unha banda engulida de dous dragantes. Son armas dos ANDRADE sen lema. Si tivera esmaltes serían: en sinople, unha banda de ouro engulida en dúas cabezas de dragóns do mesmo metal véndoselles a lingua. Para estar totalmente correcto debería levar unha bordura de prata co lema: Ave Maria Gratia Plena. O lema, neste caso, quizais non fora gravado polo escaso espazo que hai no cuartel.

Cuarto cuartel: dúas serpes anudadas pola cola facendo unha “S”; tamén puideran interpretarse como dúas serpes cargadas pola cola con dúas lousas. Non podemos interpretar o brasón con exactitude, pero o máis probable e que sexan Armas dos LOSADA, quizais da liñaxe familiar de D.ª TERESA DE LOSADA casada con D. RUI VAZQUEZ DE QUIROGA, comendador de Benquerencia e mestre da Orde de Alcántara (Blasones y Linajes de Galicia, D. José S. Crespo del Pozo, Volumen III, páx.223).

Respecto deste cuarto cuartel, atopamos un matrimonio celebrado o día 3 de xuño de 1700 na Igrexa parroquial de San Miguel de Reinante que parece confirmarnos, nalgunha medida, que este cuarto brasón é de LOSADA polos apelidos da noiva:

D. DOMINGO DEL BUSTO Y VILLAMIL e D.ª MARÍA DE SIERRA Y OSORIO, pais do noivo D. DIEGO DEL BUSTO Y VILLAAMILL que se casa con D.ª MARIA PARDO DE ULLOA Y LOSADA (ela é filla do Capitán D. Juan Pardo de Cela y Taboada e de D.ª Antonia Ulloa Losada y Valledor. Testigos D. Gaspar de Lamas, cura de S. Julian de Cabarcos, Bernardo Rodríguez de San Pedro de Benquerencia e D. García Valledor, de Presno, Asturias (Libro Matrimonios Nº1 (1670-1738) Folio 175-V, San Miguel de Reinante)

ESCUDO DEREITO (segundo se mira cara á fachada)

Foto 4

Debuxado por riba

A súa forma trátase en heráldica como: escudo español carlista ou de forma de casulla, igual que o antedito escudo esquerdo.

O adorno exterior ao campo do escudo, moi erosionado, asemella o do escudo esquerdo, pero con motivos ornamentais distintos. Aquí vemos que a coroa está feita de follaxe, froitas e cálices de flores distintas, e as figuras das serpes e das mazás, foron substituídas por “panelas” (follas de álamo), iguales cas da parte alta. En cambio, as esquinas altas rematan con anxeliños de ás abertas, como no escudo anterior, e as esquinas baixas en outro tipo de floróns moi deteriorados pola erosión da intemperie.

O campo do escudo está dividido en catro pola que parece ser unha cruz ortodoxa, con tres vigas ou traveseiros horizontais, que asemella a das Armas dos PARDO.

Primeiro cuartel: desdebuxadas pero recoñecibles, aparecen medias rodas e rodas de pedra das Armas dos CAMBA. Este apelido, segundo unha antiguísima tradición proben de Lucio Cambelo (ou Cambero) Romano, pretor ou virrei de Gallaecia, proxenitor de moitos señoríos dos CAMBA e dos TABOADA (Fortalezas de Lugo y su Provincia, D. Manuel Vázquez Seijas, Tomo I, páx.6) (Nota: os Taboada entroncan moitas veces cos Camba. Son parentes de D. Gonzalo Taboada y Ulloa, cuxas armas dos Taboada aparecen no 2º cuartel e as dos Camba no 3º cuartel do seu sepulcro na igrexa de Sta. María de Noceda -Lalín // na Casa de Caldaloba o escudo está dividido en doce cuarteis coas armas dos: Camba, Ribadeneira, Aguiar, Andrade, Taboada, Montenegro, Ron, Valcarce, Luaces, Zúñiga/Bermúdez, Bolaño, Rois e Yebra)

Segundo cuartel: moi desdebuxado e difícil de interpretar. Parece un cuartel tronchado e encaixado ou encravado, formado por un axadrezado baixo, de armas dos TRABA; dos ULLOA ou das armas dos ALVAREZ SALGADO, e na parte alta figuras indescifrables polo desgaste. A xenealoxía deste cuartel tronchado puidera referirse á de D.ª MAYOR FERNÁNDEZ DE TRABA TRASTÁMARA, terceira filla da condesa D.ª SANCHA FERNÁNDEZ e do rei D. FERNANDO de León, quen casa con D. LOPE SÁNCHEZ DE ULLOA (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Santiago Crespo del Pozo, Primeira Edición do Mosteiro de Poio, Volume V, páx.165).
Terceiro cuartel: axadrezado en escusón das armas dos ULLOA, e postas en orla dúas serpes afrontadas coas colas entrelazadas das armas dos PRADA.
Cuarto cuartel: moi desdebuxado o que pode darse a outras interpretacións. Parece un cabaleiro montado a cabalo mirando a destra, con lanza en banda empuñada polo lado destro do cabaleiro. Parecen ser armas dos GUNTÍN, GUNDIN ou GONDIN cuxa casa solar provén de Gundín, do Concello de Monterroso, fundada no ano 1555 por Gómez de Gundín. En 1589 levanta o Pazo de Laxe nese concello, D. Francisco Salgado Guntín. Na xenealoxía atópanse emparentados con ilustres familias galegas como os Ulloa, Salgado, Gil Taboada, Montenegro, etc. (Blasones y Linajes de Galicia, J.S. Crespo Pozo, Volume III, páx.105)
A Xenealoxía de D. ÁLVARO DE TABOADA (Y AGUIAR) + D.ª VIOLANTE DE ANDRADE (irmá de don FERNÁN SANJURJO MONTENEGRO, veciños do Padornelo, parroquia de Santiago de Sancobad, inmediato a Vilalba) por non alongar máis este artigo, pode verse completa e con notas, no libro Escudos de Armas do Concello de Ribadeo, capítulo 1: “Escudo de Armas da Aduana Vella de Ribadeo”, páx. 46 - versión preliminar no blog, aquí-).
Por qué esta Casa dos Pardo de Taboada pasou a ser chamada a Casa de Moreda? Pois ben, Dª VIOLANTE déixalle a herdanza ao seu neto D. JUAN JOSÉ ACEVEDO PARDO TABOADA e vai ser última posuidora do pazo Dª MARÍA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA, por cuxos beneficios preitearán os seus fillos, no ano 1738, D. CARLOS MIGUEL, dono da casa da Aduana Vella de Ribadeo e D. GASPAR JUAN ACEVEDO PARDO Y TABOADA, casado en Castropol con D.ª ISABEL ABELLO Y CASTRILLÓN. D. Gaspar morre entre 1753 e 1764, e queda como apoderada do seu fillo D. Juan José que é o dono e señor do Pacio de Pumarín.
A comezos do século XIX (1801) D. Juan José Acevedo Pardo Taboada que vive na casa principal de Brul, parroquia de San Salvador de Tol no Concello de Castropol, arréndalle en foro perpetuo a propiedade a D. DOMINGO PÉREZ DE MOREDA casado con Dª Francisca Rodríguez, cuxa familia vai a ser quen redima o foro, de aí que hoxe se coñeza o Pazo de Pumarín como a Casa de Moreda. Don Domingo Pérez de Moreda era un fidalgo descendente, segundo preito de fidalguía do ano 1662, de don Juan Pérez de Moreda, capitán, ou de seu irmán don José de Moreda (falta concretar este dato), e que ese ano do ditame do preito eran veciños de Sanlúcar de Barrameda (Cádiz) e no que se especifica que eran naturais de San Cosme de Barreiros (Lugo) (Real Chancillería de Valladolid, Código de referencia: ES.47186.ARCHV//SALA DE HIJOSDALGO,CAJA 1421,14).
Desde aquí darlle as grazas a don Faustino Recalde de San Miguel de Reinante quen fixo unha encomiable labor documental da xenealoxía tanto dos Pardo Taboada como dos Pérez de Moreda, que tan ben nos atinxe nesta descrición.

ESCUDO DE ARMAS DO PAZO DE TRIANA.Pancho Campos Dorado

Escudo. Foto con remarque de liñas e orixinal.

   Este escudo de armas atópase no Pazo de Triana de San Miguel de Reinante, actual casa de don José Antonio Dopico Remior quen fixo unha encomiable rehabilitación de dito pazo.

   É un escudo español con barba ou punta a semellanza dos mostrados no Nobiliario Vero de 1492, de Ferrán Mexía (capítulo XXIX). Está timbrado cun casco de cabaleiro fidalgo mirando a destra adornado cun penacho de tres plumas e viseira baixada con reixa, na que se perciben cinco ou sete grilletas (barras verticais que conforman a reixa), polo que pode ser o casco dun fidalgo con título de barón. Está rodeado dun adorno exterior sinxelo a modo de volutas dun pergamiño que se envolven nos soportes laterais e no sostén da punta. Carece de bordura en xefe (en parte alta) e na bordura, dos flancos e punta, pode lerse a lenda: “ARMAS DE LOS MOREDAS, RIBADENEIRAS, AGVIARES ANO DE 1669”.

   Está cuarteado cunha cruz abismada das Armas dos RIBADENEIRA: “en campo de ouro unha cruz cargada de catro veneras de prata”.

   Primeiro cuartel: unha torre donxonada cuberta (que ten sobre unha torre outra torre con tímpano e cuberta en punta). Son as Armas dos MOREDA. Si tivesen esmaltes serían: “en campo de azur un castelo de prata”. (Nota: estas mesmas armas outras veces aparecen con dous noves romanos [IX] un a cada lado do castelo). Esta torre donxonada e cuberta é a mesma figura que aparece no primeiro cuartel do Escudo de Armas da Capela da Virxe de Lourdes da Igrexa Parroquial de Santa María do Campo de Ribadeo xunto coas armas de consanguinidade dos ACEBEDO, cuxo relato fixen no capítulo vinte cinco do libro “Escudos de Armas do Concello de Ribadeo” que proximamente espero volver a presentar, e que non houbo lugar até o de agora a causa da pandemia. Perdón polo inciso.

   Segundo cuartel: unha árbore arrincada ou desenraizada. A torre donxonada dos MOREDA e a árbore surmontada de estrelas e un crecente ranversado, aparecen no primeiro cuartel do escudo de Armas da Capela da Virxe de Lourdes da Igrexa parroquial de Sta. María do Campo de Ribadeo, cuxo brasón pertence as antigas e primitivas Armas dos ACEBEDO (tamén en La Comarca del Eo 6-Maio-2017).

Esta árbore, sen can, aseméllase á dos ACEVEDO do 2º cuartel da casa de D. CARLOS MIGUEL ACEVEDO PARDO Y TABOADA, coñecida como a casa da Aduana Vella sita no Porto de Porcillán de Ribadeo, quen é un dos fillos e herdeiros de Dª MARIA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA, petrucia da “Casa Torre de Pumarín” tamén de San Miguel de Reinante) (Nota: hai a dobre grafía con “V” e con “B” dos ACEVEDO e ACEBEDO, que nós anotamos tal e como aparecen nos brasóns).

   Terceiro cuartel: unha aguia mirando a sinistra co voo baixado ou de ás caídas. Son as Armas dos AGUIAR.

   Cuarto cuartel: “tres cunchas de vieira (veneras) ben ordenadas” (dúas en xefe ou parte alta, e unha en punta, ou parte baixa). Poden ser armas dos BELLOCH, de orixe xudío, cuxo 1º cabaleiro, do século X, chamábase Guiberto ou Wiberto: “en campo de goles tres veneras de ouro, ben ordenadas” // tamén puideran ser: “en campo de azur tres veneras de ouro”, neste caso, mal ordenadas ou colocadas a inversa: unha en xefe e dúas en punta, correspondentes ao 2º cuartel do escudo cortado de Mondoñedo, cuxa posible relación sería que nalgún tempo houbera un matrimonio AGUIAR de MONDOÑEDO, desta extensa consanguinidade dos MOREDA e RIBADENEIRA, ou un vínculo de maiorazgo, patronato ou de aforamento de territorio co bispado de Mondoñedo.

   Primeiro e segundo cuartel, poden ser de D. RODRIGO DE MOREDA. (Ámbolos dous semellantes os da páx. 97 da Heráldica do Municipio de Mondoñedo, autora: Olalla Rúa Veloso, 2005 // tamén como o escudo da Casa de la Rocha de San Cosme de Barreiros)

   XENEALOXÍA

   A máis antiga e documentada comeza con: D. RUY FERNÁNDEZ DE MOREDA casado con Dª MARÍA FERNÁNDEZ foron pais de D. JUAN DE MOREDA veciño de San Miguel de Reinante (Barreiros) que gañou Executoria de Fidalguía na Real Chancelaría de Valladolid o 10-Maio-1488, confirmada o 5-Marzo-1495, ambas presentadas nun preito por D. RODRIGO DE MOREDA no ano 1568 (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Santiago Crespo del Pozo, Tomo III, 2ª Edición do Mosteiro de Poio, páx.326).

   Esta mesma noticia aparece da seguinte maneira na dirección de Internet: https://blog.myheritage.es/2010/09/documentos-eclesiasticos-y-apellidos-de-galicia-espana/ apelidosgalicia.org/Moreda-2220

1.- Executoria de fidalguía a favor de Juan de Moreda, veciño da freguesía de San Cosme de Barreiros (Lugo) Ano 1488. (Cód. Ref: ES.47186.ARCHV/6.5//PERGAMINOS,CAJA,72,7)

   Tamén como nota curiosa aparece nesta mesma dirección:

Os veciños de Santiago de Foz con García de Moreda e máis veciños de San Cosme de Barreiros. Auto ordinario sobre pesca de sardiña. Ano 1588.

   Por outra banda, tamén sabemos polos libros da Igrexa de San Miguel de Reinante (Arquivo Diocesano de Mondoñedo):

1. Pedro Moreda Rivadeneira y Aguiar. Fundou a capelanía de San Pedro na igrexa de San Miguel de Reinante e era párroco de dita igrexa xa no 1655. Do ano 1688 ao 1713 aproximadamente deixa a capelanía a cargo de Miguel de Moreda Rivadeneria y Aguiar.

2. Francisco Moreda Rivadeneira y Aguiar está casado con Catalina Blanco (t.p.f.)

1. Gregorio Moreda Rivadeneira y Aguiar. Nace en 1688, e son seus padriños de bautismo o cura D. Luis Pardo Taboada e D.ª Isabel Villarmea.

   Na lenda do escudo vemos que a data é do ano 1669 cuxa contemporaneidade cadra con toda esta familia que imos atopando e que falta por determinar e concretar a súa ascendencia e descendencia.

Xornada de portas abertas na residencia de Ribadeo 20181124

    Hoxe tivo lugar a primeira das xornadas de portas abertas para que a xente poda visitar a nova residencia de maiores de Ribadeo. Foi un acto emotivo  do que deixo diversas fotos e, ó final, un vídeo do acto principal, coas intervencións da Concelleira de servicios sociais, Sonia Meilán, o representante da Plataforma e da Comisión pro Residencia, José Antonio Ares, o Presidente da Deputación, Darío Campos, e o alcalde de Ribadeo, Fernando Suárez, coa presenza constante do esprito de José María Rodríguez. Ó final do mesmo descubriuse unha foto da manifestación do 22 de abril de 2014 e comezou a visita ás instalacións.
Completan a entrada as dúas novas do concello relativas ó acto.

Detalle da sala de estar, con acuario e decoración con montaxes de fotos de Ribadeo (como a xeralidade de estancias)

Momento da sinatura da petición do PIA

Rematando de descubrir a foto da manifestación na entrada. dos portadores da pancarta, faltaba Tino Reymóndez e José María Rodríguez (está presente na foto a súa dona). A exconcelleira de Servicios Sociais estaba no acto pero non aparece na foto, o mesmo que Lalo Gutiérrez. Si están presente na foto José Antonio Ares, Manuel Valín e o alcalde. Ós pés da xente, a alfombra de entrada: "O noso soño, o teu fogar"

Vista parcial dende o solario do segundo andar.

Vista parcial dende unha habitación ó surleste.

Vista parcial dende un cuarto ó noroeste.

    Transcrición das verbas de José Antonio Ares Taboada:

    "Hai xa case oito anos, a finais de 2010, que unha tarde Juan do Espín máis eu fomos cabo de José María Rodríguez na procura de apoio para unha necesidade que sentíamos no pobo e que se manifestaba mesmo nas nosas familias: un coidado mellor e máis próximo para os nosos maiores.
    José María recolleu o guante e de aí a cousa botou a rodar. O Tesón convocou ás asociacións, e o apoio das asociacións de veciños á Plataforma pro Residencia de Maiores de Ribadeo foi unánime, tanto no social como no económico.
    Comezaba un longo camiño, pois aínda ano e medio máis tarde, o 22 de abril de 2012, vimos a necesidade de convocar unha manifestación para empurrar o proxecto. Unha manifestación que tivo unha resposta multitudinaria e inclinou as resistencias que puidera haber, coa xente facendo súas unhas consignas que sentían, como ‘por ti e polos teus, residencia en Ribadeo’.

    Dese día en diante foi claro que o que se estaba a pedir tiña milleiros de persoas detrás: a xente de Ribadeo.
    Adoptouse entón o acordo do pleno do concello, que levou o sentir e querer do pobo ás institucións que nos cadran un pouco máis lonxe creando a comisión municipal, na que tamén participamos José María e máis eu. Así, a Deputación de Lugo embarcouse tamén neste proxecto conxunto ata levalo a bo porto xunto co concello de Ribadeo, e ambos sendo conscientes de que tiñan detrás, e seguen a ter, o apoio dun pobo.
    Foi esa a continuación do longo camiño no que a forza da sociedade estivo sempre detrás dos nosos representantes na administración para ir cumprindo etapas. Dende a Plataforma cremos que debemos dar as grazas a todos os participantes, pero os de Ribadeo, ó fin, son, somos, como unha gran familia, somos nós mesmos; por iso as grazas deben ser máis patentes para quen recolleu o guante fóra de Ribadeo, contribuíndo a que as nosas institucións a nivel provincial se comprometeran.

Moi atrás quedou xa unha data: o 24 de xuño de 2014, día da colocación da primeira pedra da Residencia. Atrás quedaron tamén diversos problemas e complicacións.
    Hoxe, 24 de outubro de 2018, catro anos despois, estamos aquí coa residencia a punto. Si, faltan papeis, sinaturas para o funcionamento, cuestións administrativas... aínda se tardará tempo en ver ós nosos maiores desfrutando nestas instalacións. Mais dende a Plataforma esperamos a chegada dun bo futuro.
Iso si, un futuro no que todos seguiremos a ser necesarios. A tarefa non remata hoxe coa xornada de portas abertas, nin cando a inauguración permita ver a xente dentro. Sinxelamente, non remata: o compromiso cos nosos maiores e cousa de todos, todo o tempo.

    Moitas grazas."

Notas do concello:
Novas
TERÁ UNHA DURACIÓN DUNS 50 MINUTOS APROXIMADAMENTE
Acto na residencia de maiores
23/11/2018
O alcalde, Fernando Suárez, convida á veciñanza a participar mañá, sábado, na xornada de portas abertas que se celebrará no centro de atención a persoas maiores. Ás 12 da mañá haberá un acto institucional que contará coa participación do presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos, da concelleira de Servizos Sociosanitarios, Sonia Meilán, de José Antonio Ares, en representación da Comisión de Asociacións Veciñais Pro-Residencia de Maiores, e do alcalde, Fernando Suárez, que lembrou hoxe que a forza dun pobo serviu para algo, para conseguir que este centro sexa unha realidade.
O rexedor comentou que "a partir de mañá é cando podemos con todo orgullo mostrarlle a todo o mundo, a toda á cidadanía, o resultado deste traballo ímprobo que partiu, xa hai varios anos, no 2012 cunha manifestación da que Ribadeo se puido sentir orgulloso onde, da vila e do campo, xentes de todo tipo saíron a rúa xunto cos representantes políticos, con nós, para pedir que Ribadeo debía ter unha nova residencia, porque 10.000 habitantes necesitaban máis prazas públicas das que había en Ribadeo".
Suárez Barcia lembrou que "no 2014 iniciamos a construción desta residencia e agora, catro anos despois, se concluíu, se equipou e estamos no paso previo ao inicio do seu funcionamento, dado que nestes días estamos asinando os convenios de colaboración entre o Concello e esta gran administración, moi amiga de Ribadeo e dos veciños e das veciñas de Ribadeo, que é a Deputación de Lugo nestes últimos anos polo moito que nos ten axudado, e singularmente neste ámbito. Por iso tamén conosco mañá estará o presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos, para ensinarlle a todos os que queiran ir alí durante este acto desta fin de semana, e durante as seguintes dúas fins de semana, para que poidan ver todo o que fomos traballando".
O alcalde ribadense subliñou que "a forza de todo un pobo serviu para algo, porque isto vai para eles, para nós cando sexamos maiores e para os que xa hoxe en día son maiores que queren pasar os últimos días nas súas casas como é lóxico, pero os que non poidan por diferentes motivos, que saiban que teñen unha casa marabillosa aquí en Ribadeo para pasar con ledicia, alegría e ilusión os últimos días das súas vidas, que esperemos que sexan moitos".
Fernando Suárez convida "a todo o mundo a que vaia mañá ao acto, será ás doce do mediodía, e a partir de aí quedarán as portas abertas, en horario de mañá e tarde, para que todo o mundo que queira poida visitalo cos seus amigos, familiares, etc…".
O rexedor engadiu que "tamén nestes días pediremos o PIA, o permiso de inicio de actividade, á Xunta de Galicia e o que pido, como sempre, xa que non quixeron poñer un céntimo en toda esta obra marabillosa, cando menos que non poñan paus nas rodas e que nos deixen traballar ao Concello e á Deputación como estamos facendo, mao a mao para que redunde en beneficio dos nosos paisanos e das nosas paisanas".
O acto de mañá dará comezo ás 12:00 horas con música. Despois pronunciarán discursos Sonia Meilán, José Antonio Ares, Darío Campos e Fernando Suárez. Seguirá outra peza musical e o descubrimento dunha placa conmemorativa e máis da fotografía da manifestación cidadá do ano 2012. E despois será a visita por parte do público asistente ás instalacións.
Por outra banda, hoxe foron publicadas no as bases polas que se rexerá a confección de listas para a contratación do persoal técnico na nova residencia de persoas maiores de Ribadeo:
-Fisioterapeuta
-Terapeuta Ocupacional
-ATS-DUE
-Psicólogo/a
O prazo de presentación de solicitudes será de 10 días naturais contados dende o día seguinte á publicación no Boletín Oficial da Provincia de Lugo.

Novas

SEGUEN AS XORNADAS DE PORTAS ABERTAS Á RESIDENCIA
Acto emotivo en Ribadeo
24/11/2018
Fernando Suárez e Darío Campos asinaron este mediodía en Ribadeo o convenio específico de xestión do centro de atención a persoas maiores e tamén a petición de autorización para o inicio de actividade. O presidente da Deputación de Lugo agarda que en tres ou catro meses a residencia estea en funcionamento. O alcalde ribadense subliñou que "por proxectos coma este, é polos que merece a pena estar en política".
A Escola Municipal de Música e Danza foi a encargada de interpretar as pezas musicais que alí se puideron escoitar. No tempo de discursos interviñeron a concelleira de Servizos Sociosanitarios, Sonia Meilán; José Antonio Ares, en representación da Comisión de Asociacións Veciñais Pro-Residencia de Maiores de Ribadeo; o presidente da Deputación de Lugo, Darío Campos; e o alcalde ribadense, Fernando Suárez.
Sonia Meilán dixo que "a nivel persoal non é o doado explicar a miña satisfacción. Os maiores son a miña paixón, a miña profesión está directamente relacionada coa xeriatría, son xerocultora desde hai dez anos e sempre digo que son unha privilexiada porque traballo no que verdadeiramente me apaixona e me gusta, co cal creo que sería moi difícil explicar con palabras o que sinto hoxe".
A edil ribadense sinalou que "como concelleira de Servizos Sociais debemos loitar e apostar por unha atención de calidade para os nosos maiores e penso que coa construción desta residencia cumprimos o obxectivo, pero debemos seguir día a día sen deixalo de lado para que unha vez por circunstancias os nosos maiores xa non poidan seguir vivindo nas súas casas continúen disfrutando do seu entorno, do que foi a súa vida diaria, dos seus familiares e das amizades e do paseo por onde disfrutan a diario".
José Antonio Ares na súa intervención manifestou que "estamos aquí coa residencia a punto. Faltan papeis, sinaturas para o funcionamento, cuestións administrativas e aínda se tardará tempo en ver aos nosos maiores disfrutando destas instalacións, mais dende a Plataforma esperamos a chegada dun bo futuro, no que todos seguiremos a ser necesarios. A tarefa non remata hoxe coa xornada de portas abertas nin cando a inauguración permita ver á xente dentro, porque o compromiso cos nosos maiores é cousa de todos todo o temp".
Pola súa banda, o presidente da Deputación, Darío Campos, explicou que "acabamos de firmar hoxe un convenio no que vamos colaborar Deputación e Concello, asinamos tamén a petición do PIA á Xunta de Galicia, que eu espero que non poña máis atrancos".
E reiterou en varias ocasións que "hoxe é un día da alegría e espero que marque un antes e un despois e que en tres ou catro meses poidamos ter aquí aos nosos maiores usando esta residencia, porque eu son inimigo dos edificios baleiros e paréceme que estas cousas hai que poñelas a andar o antes posible porque son necesarias".
O alcalde, Fernando Suárez, pronunciou un discurso "desde o corazón" no que destacou "a incansable e comprometida actitude do portavoz destas Asociacións veciñais. Quero expresar publicamente e recoñecer que, a pesares de non telo coñecido demasiado anteriormente, conseguiu inspirarme a min en particular, para que non esmorecera a ilusión de converter este soño realidade. Hoxe non pode estar aquí porque nos deixou non hai moito e non lle deu tempo a ver a realidade que hoxe poden ver vostedes. Estou seguro que hoxe José María Rodríguez Díaz habería estar ben orgulloso".
O rexedor aludiu "á multitude de xuntanzas que houbo para sacar isto adiante isto en todas as súas fases. Das horas dedicadas a este proxecto que agora podemos ensinar con orgullo e con fachenda. Sempre coa ansia de cumprir co compromiso adquirido: Aquí non atoparán desvíos de obra, aquí non atoparán certificacións de partidas de obra que non están. Aquí non atoparán nada da mala praxe política que por aí adiante foron desprestixiando o nobre o oficio da arte da política (que non é outro que o de tentar facer cos recursos dispoñíbeis o mellor benestar posible para os nosos homes e mulleres). Pola contra, aquí si que atoparán o mellor do traballo en conxunto técnico e político. Dos técnicos municipais e dos representantes dos veciños: do goberno e da Corporación en xeral. Así como tamén atoparán outra cousa, que desgraciadamente non é moi frecuente: a colaboración leal, sincera e total con outra administración que sempre estivo ao pé de nós desde o primeiro momento: A Deputación de Lugo. E sublio esta estreita colaboración tanto cos seus técnicos como cos seus representantes do goberno provincial".
Fernando Suárez Barcia tivo palabras de recoñecemento para quen fora vicepresidente da Deputación de Lugo, Antonio Veiga, e para o presidente da institución provincial, Darío Campos: "Quero dicir isto porque detrás das institucións están os proxectos políticos (distintas formacións políticas) e detrás destes, están as persoas, como non. Quero recoñecer o compromiso do que foi Vicepresidente dela no mandato anterior (2011-2015), Antón Veiga Outeiro. Con el iniciamos as conversas, os acordos económicos para a súa construción (cando outras administracións, como a Xunta de Galicia, daba mil voltas para non acabar dando nada). Aquel mandato acabou e logo veu outro, e nós seguimos atopando comprensión e apoio no actual presidente da Deputación, Darío Campos Conde, porque neste actual mandato, a Xunta de Galicia, e a pesar de ter as competencias en Servizos Sociais deste rango, seguiu con voltas e reviravoltas sen acabar aportando nada. Con Darío continuamos as conversas, os encontros, as xuntanzas para continuar cos apoios económicos para o equipamento e o mobiliario e, mais tarde, para artellar un dos mellores proxectos a nivel do Estado que as Administracións Públicas podan levar a cabo: a colaboración e a cooperación para o ben común".
E seguiu a relatar: "por isto, entre os técnicos e os políticos dun e doutro goberno estivemos meses tecendo e deseñando,dentro das posibilidades que nos dan as leis actuais, os acordos, os convenios, as ordenanzas, os regulamentos, etc. Todo este traballo xurídico foi apoiado e aprobado unanimemente pola actual Corporación Municipal de Ribadeo e así poder ofrecer aos nosos paisanos e paisanas que o desexen a estancia nesta casa grande co mellor dos servizos posibles ao menor custo posible. Confiamos pois que cando bote a andar, estea chea de xente feliz e orgullosa de pasar aquí os últimos (e que sexan moitos) anos da súas longas vidas".
Nos recoñecementos de Fernando Suárez tamén estiveron presentes os membros da anterior e actual Corporación Municipal e tamén os traballadores públicos do Concello de Ribadeo: "e por isto, quero salientar o compromiso total da anterior e da actual Corporación Municipal. Seguramente con momentos de debilidade, quizais porque vivimos nun momento pouco dado ás unanimidades. Eduardo Gutiérrez, Manuel Valín, Tino Reimóndez como voceiros da anterior, así como a Roberto Ramos, Aurora González, Marta Saiz e Jesús López, como voceiros desta e extensivos aos vosos compañeiros e como non, a todos e cada un dos meus compañeiros/as deste mandato. Quero valorar tamén as achegas da anterior concelleira de Benestar, Teresa González, e como non, a todos e cada un dos compañeiros deste mandato, por participar das tensións, xuntanzas, acordos, desacordos que vós ben sabedes. Como tamén quero expresar admiración e gratitude aos/as traballadores públicos deste Concello por aturarme sistematicamente para que deran o mellor de si neste proxecto: A María Mon, a José Rodil, a José Antonio Carro, a Luís Vázquez, a Joselo Gegunde e a Francisco Moreda. E quero valorar igualmente a outros tantos que nin remotamente coñecía, pero aos que desde entón valoro profundamente. Son técnicos da Deputación, e cónstame que estiveron e están a dar igualmente o mellor de si: a Manuel Angel Jove, a Silvia García, a Manuel Cutrín, e outros moitos que estiveron por detrás e que non sei os seus nomes por non ter ese contacto directo, mais sei que tamén sempre estiveron aí".
Fernando Suárez subliñou que "iniciamos no 2014 a construción da residencia cos proxectos técnicos elaborados por nós, mais coa autorización administrativa da Xunta. Agora, en novembro de 2018 estamos ao final desta ilusionante pero longa e tortuosa travesía. Mais aínda non chegamos. Acabamos de asinar (hai uns minutos) o convenio específico de xestión polo que nos comprometemos con dereitos e con obrigas Concello e Deputación. E polo tanto temos toda a documentación lista para enviar á Xunta. Así o acabamos de rubricar o presidente da Deputación e mais eu, coa sinatura conxunta do documento de petición da Autorización de Inicio de Actividade (AIA). Toda a documentación sairá a semana que vén para Santiago. Agardemos pois, que de non poñer un peso en todo este proxecto, cando menos, a Xunta non poña trabas que impidan que se encha de usuarios e usuarias canto antes".
Un dos momentos máis emotivos do discurso de Fernando Suárez foi cando lles explicou aos seus fillos que por proxectos coma este, é polo que paga a pena estar en política: "hai un pedaciño quixen estar aquí cos meus fillos, eles son noviños, e moitas veces inocentes de como funciona o mundo. Ensineilles o froito de tanto traballo. E díxenlles: por proxectos coma este, é polo que paga a pena estar en política. Sei que os políticos temos mala fama, supoño que moitas veces merecida. Pero quero con este exemplo dignificar o traballo que se fai dando o mellor de nós, e deixando os mellores anos da nosa vida loitando por cousas xustas. Como xusto é lograr que Ribadeo teña o que se vén negando desde hai decenios. E cumprir o que nos comprometemos diante dos membros das AAVV e especialmente de José María Rodríguez: unha nova residencia en Ribadeo, preferentemente para os/as de Ribadeo e a prezos asumíbeis para as pensións dos de aquí".
E rematou: "meus amigos, quen lles fala é unha persoa sincera que fala desde o corazón, os que nos coñecedes sabedes que temos un vontade negociadora e dialogante indubidable, pero que ao mesmo tempo unha capacidade de loita e resistencia infinita por conseguir as cousas que se nos negan por capricho. En palabras do bardo Ramón Cabanillas, naquel poema tinguido de épica que En Pé, e que me inspirou sempre para guiarme:
Irmáns, en pé, sereos
a limpa frente erguida
envoltos na brancura da luz
que cae de riba
O corazón aberto a toda verba amiga
e nunha man a fouce e noutra man, a oliva
Seguimos traballando no noso soño para facelo unha realidade en funcionamento dentro de ben pouco. Sede pois benvidos, como indican as verbas que podedes ler no chan cando entrades: O noso soño, o teu fogar".
Darío Campos e Fernando Suárez descubriron unha placa conmemorativa situada debaixo dunha foto da manifestación coa que centos de veciños e veciñas reclamaron unha nova residencia de maiores para Ribadeo na que se pode ler:
"22 de abril de 2012. A loita de todo un pobo, vila e campo, representantes municipais e cidadanía encheron as rúas de Ribadeo para demandar unha nova residencia para as persoas maiores.
24 de novembro de 2018. Xornada de portas abertos ao Centro de Atención a Persoas Maiores.
O POBO É QUEN MAIS ORDENA".
Ducias de veciñas e veciños asistiron a este acto e coñeceron as instalacións da nova residencia de maiores, que poderá ser visitada mañá, domingo, e tamén os días 1, 2, 8 e 9 de decembro en horario de mañá e tarde.